Trong gần 75 năm, trách nhiệm của Mỹ là phải có một vị tướng 4 sao giám sát mọi hoạt động quân sự của NATO ở châu Âu. Ban đầu, vị trí này thuộc về một chỉ huy thời Thế chiến II và chính là Tổng thống Mỹ Dwight D. Eisenhower sau này.
Giờ đây, Lầu Năm Góc đang tiến hành tái cấu trúc đáng kể các sở chỉ huy và tổng hành dinh tác chiến của quân đội Mỹ. Và một trong những kế hoạch đang được xem xét sẽ liên quan đến việc Washington từ bỏ vai trò là Tổng tư lệnh đồng minh tối cao của NATO tại châu Âu (SACEUR). Vị tướng hiện đang giữ vai trò này - đồng thời là người đứng đầu Bộ tư lệnh châu Âu của Mỹ - là chỉ huy chính giám sát việc hỗ trợ Ukraine trong cuộc chiến chống lại Nga.
Không rõ quá trình tái tổ chức như vậy mất bao lâu và có thể sẽ được điều chỉnh vào thời điểm hoàn tất. Quốc hội Mỹ cũng có thể cân nhắc, sử dụng sức mạnh tài chính nếu các thành viên phản đối bất kỳ khía cạnh nào của sáng kiến này.
Việc từ bỏ quyền lãnh đạo NATO sẽ là một sự thay đổi mang tính biểu tượng lớn trong cán cân quyền lực trong NATO - liên minh đã cân bằng an ninh và hòa bình của châu Âu kể từ Thế chiến II.
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Pete Hegseth (Ảnh: Getty / AP)
Đề xuất tái cấu trúc diễn ra khi chính quyền Trump cắt giảm chi tiêu và tinh giản nhân sự liên bang. Và Tổng thống Donald Trump cùng Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth đã nói rõ rằng chính quyền mới muốn các đối tác châu Âu chịu trách nhiệm nhiều hơn cho quốc phòng của lục địa này. Nếu Mỹ từ bỏ SACEUR, các quốc gia NATO khác có thể sẽ phải tự lựa chọn và đề cử quốc gia chỉ huy liên minh quân sự này thay Mỹ.
Ông Trump đã nhiều lần chỉ trích các thành viên NATO vì không đạt được mức chi tiêu quốc phòng mục tiêu mà liên minh đặt ra. Ông cũng đang cân nhắc một sự thay đổi chính sách lớn, theo đó Mỹ có thể không bảo vệ một thành viên NATO khác nếu quốc gia đó bị tấn công, trong trường hợp nước này không đáp ứng được mức chi tiêu quốc phòng theo yêu cầu.
Dự kiến, 5 trong số 11 đơn vị chỉ huy chiến đấu của quân đội NATO có thể được hợp nhất theo kế hoạch đang được thảo luận. Kế hoạch tái cấu trúc lớn đang được xem xét cũng có thể bao gồm việc hợp nhất Bộ Tư lệnh châu Âu và Bộ Tư lệnh châu Phi của Mỹ thành một bộ chỉ huy có trụ sở tại Stuttgart, Đức; đóng cửa trụ sở Bộ Tư lệnh miền Nam của Mỹ tại bang Florida, sáp nhập với Bộ Tư lệnh miền Bắc...
Bộ Quốc phòng Mỹ đã không trả lời yêu cầu bình luận.
Theo giới chức Mỹ, việc hợp nhất các đơn vị chỉ huy sẽ cho phép tiết kiệm chi phí bằng cách cắt giảm biên chế có trách nhiệm chồng chéo. Theo một cuộc họp báo của Lầu Năm Góc, nếu những điều chỉnh đang trong quá trình xem xét đều được thực hiện, có thể tiết kiệm tới 270 triệu USD trong năm đầu tiên. Khoản tiết kiệm đó sẽ tương đương khoảng 0,03% trong tổng ngân sách hàng năm 850 tỷ USD của Bộ Quốc phòng Mỹ.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!