Đêm 9/9 theo giờ Việt Nam, Hạ viện Mỹ đã thông qua một dự luật cho phép công dân nước này có thể kiện các cá nhân, tổ chức nước ngoài có nghi ngờ dính líu đến vụ khủng bố ngày 11/9/2001. 15 năm sau vụ khủng bố kinh hoàng khiến gần 3.000 người thiệt mạng, 6.000 người bị thương, thiệt hại gần 3.000 tỷ USD, dự luật này có mục đích giúp gia đình các nạn nhân đòi lại công lý.
Về cơ bản, dự luật 11/9 điều chỉnh quyền miễn trừ tư pháp trong Luật miễn trừ nhà nước được Mỹ thông qua từ năm 1976, qua đó mở ra hành lang pháp lý để công dân Mỹ có thể khởi kiện các chủ thể là quốc gia nước ngoài tại các toà án liên bang của Mỹ khi họ chứng minh được vai trò nào đó của các chủ thể này trong vụ khủng bố ngày 11/9.
Dự luật 11/9 cũng cho phép công dân Mỹ là thân nhân những nạn nhân trong vụ khủng bố 11/9 được phép đòi bồi thường tổn thất về kinh tế với những người được tòa án Mỹ kết luận là tài trợ cho vụ khủng bố đó.
Tuy nhiên, những rắc rối ngoại giao và tiền lệ pháp lý nguy hiểm có thể nảy sinh từ dự luật này.
Rắc rối đầu tiên là với đồng minh Saudi Arabia ở Trung Đông. Ngay cả khi dự luật này còn đang lòng vòng ở hai viện Quốc hội Mỹ, nước này đã đánh tiếng sẽ phát mãi hàng trăm tỷ USD tài sản khác của họ ở Mỹ trước khi các tài sản này có nguy cơ bị tòa án Mỹ đóng băng.
Ở góc độ pháp lý, việc Mỹ tước bỏ quyền miễn trừ quốc gia, bất luận là vì vụ khủng bố 11/9 hay không cũng là một tiền lệ đi ngược lại hầu hết các điều ước và tập quán quốc tế hiện nay. Khi Mỹ đơn phương tước bỏ quyền của nước khác, Chính phủ Mỹ cũng có thể trở thành bị đơn ở bất cứ toà án nào. Hiện tại chưa thể phân định đúng sai nhưng có một điều chắc chắn là Mỹ dính líu đến nhiều cuộc chiến pháp hơn so với các quốc gia khác. Tuy nhiên, mọi phán đoán vẫn chỉ là giả định cho đến khi Dự luật 11/9 được Tổng thống Barack Obama ký ban hành.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam tại TV Online!