Hai tổ chức phi lợi nhuận vận động vì môi trường cho rằng quy định hiện nay của Liên minh châu Âu về giới hạn khí thải là không đủ ngặt. Liên minh châu Âu đang yêu cầu các nước thành viên của mình phải giảm lượng khí thải trong giao thông và nông nghiệp từ 10% đến 50% so với mức của năm 2005.
Theo các nhóm vận động vì môi trường, ngưỡng đó là quá thấp, không thể đạt được mục tiêu của Thỏa thuận Paris. Toà án Công lý châu Âu đã chấp thuận thụ lý đơn kiện và dự kiến đưa ra xét xử vào năm sau.
Vụ kiện thứ hai liên quan đến vận tải hàng không. Ủy ban châu Âu xếp đầu tư vào dòng máy bay mới, tiết kiệm nhiên liệu hơn và dòng máy bay chạy bằng khí hoá lỏng vào hạng mục đầu tư xanh.
Theo các nhóm vận động môi trường, các tiêu chí về hàng không và vận tải hiện hành đang tạo một ấn tượng hoàn toàn sai lệch đối với các nhà đầu tư. Vận tải hàng không chưa xanh được tới như vậy, trong khi các hãng hàng không vẫn tiếp tục đưa ra những quảng cáo mập mờ về tác động của chuyến bay đối với môi trường. Luật châu Âu chưa đủ nghiêm khắc với những quảng cáo sai lệch đó.
Các nước châu Âu một mặt khuyến khích đầu tư cho dòng máy bay dùng nhiên liệu sinh học, mặt khác dùng công cụ thuế để hướng hành khách giảm dùng máy bay với các chặng có thể thay bằng tàu hoả. Cả hai biện pháp đều có kết quả rất hạn chế. Nhiên liệu sinh học mới chỉ được pha trộn với tỷ lệ không đáng kể và khâu sản xuất nhiên liệu sinh học cũng tác động xấu tới môi trường.
Trong khi đó, khuyến khích giảm bay chặng ngắn không mấy hiệu quả, vì chặng bay ngắn thường là để dồn khách tới nơi bay chặng bay dài. Đối với hành khách, gửi hành lý nặng ngay từ đầu tiện hơn nhiều so với việc khiêng vali, túi xách lên tàu hoả đi vài trăm km tới sân bay có chặng dài mới gửi.
Một số hãng hàng không châu Âu thu phụ phí carbon, nói rằng số tiền đó dùng để mua tín chỉ carbon, làm cho hành khách đỡ áy náy rằng đi máy bay tác động xấu tới môi trường. Thực tế là ngành hàng không chưa thể làm được việc đó, máy bay vẫn là phương tiện giao thông gây ô nhiễm nhất tính trên mỗi hành khách và mỗi km.
Hồi tháng 3/2024, một toà án Hà lan đã ra phán quyết buộc hãng hãng không KLM của nước này phải chấm dứt các quảng cáo mơ hồ chung chung, làm hành khách hiểu rằng hãng đã đạt tới mức trung hoà carbon.
Theo các chuyên gia, đến nay vẫn có những sự thụt lùi trong giảm phát thải hàng không. Như tại châu Âu, dù lượng khí thải tổng thể đã giảm 30% từ năm 1990 nhưng khí thải hàng không lại tăng nhiều hơn bất kỳ lĩnh vực kinh tế nào khác.
Giảm khí thải hàng không là bước đi tất yếu trong chuyển đổi xanh nhưng nếu đặt các mục tiêu xa vời mà không có lộ trình rõ ràng cũng có thể làm cạn kiệt ngân sách carbon, trì hoãn các khoản đầu tư cần thiết để hạn chế tình trạng nóng lên toàn cầu.
Một lộ trình khử carbon là đặc biệt quan trọng đối với vận tải hàng không, trong đó, sẽ cần tính tới các vấn đề tăng các yêu cầu về khí thải, tìm kiếm các giải pháp năng lượng bền vững cho ngành hàng không.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!