Theo bản kế hoạch được Bộ trưởng Quốc phòng các nước Liên minh châu Âu thảo luận tại Brussels trong cuộc họp diễn ra hôm 16/11, EU đang lên kế hoạch thành lập lực lượng phản ứng nhanh của khối trong 4 năm nữa, năm 2025.
Lực lượng phản ứng nhanh của EU dự kiến sẽ gồm 5.000 quân vào được tạo thành từ các bộ phận trên bộ, trên biển và trên không, đồng thời có thể hoán đổi với bất kỳ lực lượng thường trực nào tùy thuộc vào cuộc khủng hoảng. Lực lượng phản ứng nhanh này sẽ là tập hợp binh sĩ đến từ các quốc gia thành viên EU. Lực lượng này sẽ được điều động khi xảy ra các cuộc khủng hoảng bên trong và bên ngoài lãnh thổ Liên minh châu Âu, được triển khai theo yêu cầu từ các quan chức lãnh đạo châu Âu mà không cần sự phê chuẩn hay trợ giúp từ NATO hay Mỹ.
Ông Josep Borrell - Đại diện cấp cao EU phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại cho biết: "Tăng cường khả năng quân sự của Liên minh châu Âu cũng là cách để tăng cường và củng cố an ninh toàn cầu, liên kết xuyên Đại Tây Dương, bổ trợ cho NATO. Liên minh châu Âu không chỉ có các quốc gia là thành viên của NATO, chúng tôi còn có tham vọng xây dựng một chính sách an ninh quốc phòng chung nhằm nâng cao năng lực của chính mình, độc lập khi cần thiết và cùng nhau khi có thể".
Đại diện cấp cao EU phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại Josep Borrell nhấn mạnh, dự án đầy tham vọng của EU yêu cầu toàn khối phải nhanh hơn, mạnh mẽ hơn và linh hoạt hơn để thực hiện toàn bộ các nhiệm vụ quản lý khủng hoảng quân sự.
Theo dự thảo, không nhất thiết toàn bộ 27 quốc gia thành viên phải góp quân vào lực lượng chung, nhưng bất kỳ việc điều động nào cũng cần đạt được nhất trí của tất cả các bên.
Báo chí châu Âu cho biết, hai cường quốc châu Âu là Pháp và Italy đã ủng hộ mạnh mẽ kế hoạch này. Đức, cường quốc kinh tế số 1 châu Âu hiện chưa đưa ra quan điểm do vẫn đang trong quá trình đàm phán thành lập chính phủ liên minh mới.
Vì sao châu Âu muốn thành lập quân đội chung của khối vào lúc này?
Từ lâu các nhà lãnh đạo EU cho rằng, châu Âu sẽ không bảo vệ được người dân trước các mối đe dọa từ Nga hay diễn biến gần đây tại Tây Balkan nếu không có quân đội châu Âu thực thụ. Cao ủy liên minh châu Âu về đối ngoại cảnh báo, quân đội các nước EU dù được đào tạo và trang bị đầy đủ kỹ năng trong lĩnh vực an ninh mạng, hải quân, không quân song việc tham gia các nhiệm vụ huấn luyện, cứu trợ chung hay lĩnh vực hậu cần, chỉ huy, kiểm soát và tình báo còn hạn chế, nhất là so với quân đội Mỹ.
Ý tưởng thành lập quân đội chung của EU được Pháp đẩy mạnh, đến nay nhận được đồng thuận của nhiều thành viên EU. Đây cũng được coi là chìa khóa để hiện thực hóa Kế hoạch tự chủ chiến lược và Chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương mà EU vừa công bố.
Châu Âu đặt ra những mục tiêu gì về quốc phòng của khối trong tương lai?
Mục tiêu quốc phòng của EU có trong nội hàm sáng kiến La bàn chiến lược mà Liên minh này dự kiến công bố trong tháng 3/2022 gồm: Nâng cao khả năng hành động trong các cuộc khủng hoảng thông qua lực lượng quân đội chung, gồm các đơn vị bộ binh, không quân và hải quân, tăng cường hợp tác giữa các cơ quan tư pháp và nội vụ.
Hai là, tăng cường khả năng dự báo các mối đe dọa, đảm bảo quyền tiếp cận với các khu vực chiến lược và bảo vệ công dân EU. Trọng tâm là củng cố vai trò trung tâm tình báo EU, là nguồn tin đầu vào duy nhất cho các cơ quan an ninh và tình báo của các nước thành viên; mở rộng khái niệm hiện diện hàng hải trong đó có khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Ngoài ra, EU cũng sẽ đầu tư đổi mới công nghệ và công nghiệp, giảm phụ thuộc vào các quốc gia khác, trong đó có Mỹ; đồng thời tăng cường hợp tác với NATO, Liên Hợp Quốc, OSCE, Liên minh châu Phi và ASEAN để giải quyết các thách thức chung.
Dự kiến, các cuộc thảo luận sâu hơn về lực lượng phản ứng nhanh của châu Âu sẽ tiếp tục diễn ra trong thời gian tới. Quyết định cuối cùng sẽ được công bố trong tháng 3/2022, nhiều khả năng là tại "Thượng đỉnh về Liên minh Quốc phòng" do EU và Pháp tổ chức tại Paris, trong thời điểm nước Pháp giữ chức Chủ tịch luân phiên của EU. Nếu kế hoạch được thông qua, EU sẽ lần đầu tiên trong lịch sử có một lực lượng quân đội riêng có năng lực hành động thực sự.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!