Một hiệu ứng domino đang xảy ra trong ngành hàng không tại châu Âu. Liên tiếp trong những tháng gần đây, hàng loạt hãng hàng không như Air Berlin của Đức, hãng hàng không quốc gia Alitalia của Italy và mới đây nhất là Monarch của Anh đã tuyên bố phá sản.
Cuộc hồi hương trong thời bình lớn nhất từ trước tới nay của nước Anh, là cách mà người ta gọi nỗ lực của Chính phủ Anh, nhằm đưa hơn 110 ngàn hành khách của hãng hàng không Monarch về nước. Những hành khách này đều bị mắc kẹt ở nước ngoài sau khi Monarch dừng hoạt động, huỷ toàn bộ các chuyến bay của hãng.
Monarch là cái tên mới nhất trong danh sách những hãng hàng không châu Âu bị sụp đổ trong năm nay, nối tiếp Alitalia của Italy và Air Berlin của Đức. Ba hãng thất bại chỉ trong 50 ngày làm dấy lên câu hỏi về sức mạnh của ngành hàng không châu Âu, vốn đã và đang chật vật bởi tình hình cạnh tranh khốc liệt và mô hình kinh doanh thay đổi.
Cạnh tranh khốc liệt không thể tránh khỏi thương vong, và đối với kẻ mạnh đây là một cơ hội. Các hãng hàng không lớn hơn ở châu Âu đang nhắm đến tài sản của những đối thủ đã gục ngã. Đơn cử, hãng hàng không hàng đầu của Đức Lufthansa hiện được cho là đối tác tiềm năng sở hữu phần lớn Air Berlin, gia cố vị thế của hãng tại thị trường Đức. Easy Jet đang nhắm tới các máy bay của Air Berlin, bao gồm cả phi hành đoàn và cả vị trí bến đỗ ở sân bay. Tài sản, phi công của Monarch đang là tầm ngắm của các hãng hàng không có tiềm lực mạnh trong khu vực.
Các đường bay ngắn ở châu Âu sẽ chỉ còn tăng trưởng được 3,2% trong năm nay, thấp hơn nhiều so với dự báo trước đó, một phần do 3 hãng vừa phá sản, và phần khác do hãng hàng không giá rẻ nổi tiếng là Ryanair đang phải giảm chuyến do những vấn đề nội bộ. Có lẽ đã kết thúc thời kinh doanh hàng không quy mô vừa và nhỏ.
Các vụ phá sản này được nhìn nhận như giai đoạn đầu của việc giảm bớt số lượng các hãng hàng không ở châu Âu. Ở Mỹ có ít hãng hàng không hơn, các hãng đều lớn hơn và tổng lợi nhuận cao hơn nhiều so với tổng lợi nhuận của các hãng châu Âu. Theo dự đoán của hãng Ryanair, ở châu Âu sẽ chỉ còn từ 4 đến 5 hãng hàng không.
Thị trường hàng không đã chuyển biến mạnh mẽ kể từ khi mô hình bay giá rẻ ra đời, làm cho số hành khách tăng đột biến, thị trường hàng không bùng nổ trong gần 20 năm qua. Nhưng nay có lẽ mô hình kinh doanh này đạt tới ngưỡng phát triển tối đa, khó có thể tăng trưởng được như những năm trước. Cuộc đua giảm giá vé làm giảm biên độ lợi nhuận của đa số các hãng hàng không giá rẻ.
Các hãng hàng không lớn cũng lao vào kinh doanh đường bay ngắn giá rẻ. Nhưng với các hãng lớn, bên nọ gánh đỡ bên kia, nên không gặp khó về tài chính như các hãng chỉ chuyên giá rẻ. Bây giờ nhiều hãng hàng không giá rẻ đang phải tính đến việc liên kết với các hãng hàng không truyền thống, mà đi đầu là hãng Easy Jet của Anh.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!