Những chính sách sẽ được ưu tiên dưới thời tân Thủ tướng Nhật Bản

Sự nối tiếp và thúc đẩy các chính sách của thời Thủ tướng Abe

Phát biểu sau khi giành chiến thắng trong cuộc đua trở thành chủ tịch đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền thay cho Thủ tướng Abe Shinzo, ông Suga ngay lập tức khẳng định: "Trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 đang hoành hành, đây là một cuộc khủng hoảng quốc gia. Chúng ta phải kế thừa và đẩy mạnh các nỗ lực mà Thủ tướng Abe đã thực hiện, qua đó người dân có thể vượt qua khủng hoảng và sinh sống trong an toàn và ổn định".

Thông điệp trên cho thấy ông Suga nhiều khả năng sẽ nối tiếp các chính sách của người tiền nhiệm, đặc biệt là chính sách kinh tế mang tên Abenomics của ông Abe Shinzo với 3 trụ cột: nới lỏng tiền tệ, tăng cường chi tiêu chính phủ và thúc đẩy các cải cách cơ cấu.

Trong bối cảnh đại dịch COVID-19 vẫn đang diễn biến phức tạp, chính sách của ông Suga được dự báo sẽ thiên về tăng trưởng kinh tế như dưới thời Thủ tướng Abe hơn là nỗ lực khắc phục tình hình tài chính đang bị suy yếu của Nhật Bản. Phát biểu trên một chương trình truyền hình ngày 13/9, ông Suga cho biết không có giới hạn về số lượng trái phiếu chính phủ có thể phát hành để hỗ trợ nền kinh tế bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19. Theo ông Suga, "chỉ khi có tăng trưởng kinh tế, Nhật Bản mới có thể thúc đẩy cải cách tài khóa. Điều quan trọng nhất là tạo việc làm và bảo vệ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp".

Chính quyền của ông Suga sẽ nối tiếp nhiều chính sách dưới thời Thủ tướng Abe, trong đó có chính sách kinh tế Abenomics (Nguồn: Reuters)

Trong một chương trình khác cùng ngày, ông Suga tuyên bố có thể xem xét một gói ngân sách kích thích bổ sung thứ ba để chống lại sự suy thoái kinh tế do đại dịch COVID-19 gây ra nếu cần thiết, đồng thời nhấn mạnh rằng Tokyo có đủ nguồn lực. Các thông điệp của ông được đưa ra trong bối cảnh GDP của Nhật Bản quý II/2020 đã chứng kiến tốc độ suy giảm mạnh nhất thời hậu chiến tranh thế giới II, thôi thúc chính phủ Nhật Bản cần làm bất cứ điều gì cần thiết để hỗ trợ tăng trưởng.

Sự tiếp nối chính sách cũng có thể được nhận thấy ở nhiều lĩnh vực khác. Theo tờ New York Times, người phụ tá lâu năm của Thủ tướng Abe sẽ tiếp tục theo đuổi các mục tiêu mà người tiền nhiệm chưa thể hoàn thành, bao gồm sửa đổi Hiến pháp hòa bình của Nhật Bản cũng như giải quyết với CHDCND Triều Tiên vấn đề công dân Nhật Bản mất tích.

Là một người ủng hộ mạnh mẽ các cải cách, ông Suga cho biết muốn bổ nhiệm các nhà lập pháp có tư tưởng cải cách vào các chức vụ trong nội các nếu ông trở thành thủ tướng. Ông đặt mục tiêu thành lập một cơ quan để thúc đẩy các chiến lược kỹ thuật số của chính phủ một cách thống nhất. Trong một cuộc trả lời phỏng vấn mới đây, ông cũng cho biết sẽ xem xét khả năng đại tu Bộ Y tế: "Khi trở thành chủ tịch LDP, tôi sẽ phá bỏ hệ thống hành chính được phân cấp theo chiều dọc, loại bỏ các nhóm lợi ích… và làm hết khả năng để thúc đẩy các cải cách về quản lý". Ngoài ra, ông cũng kêu gọi các công ty đặt mục tiêu tuyển dụng để giúp phụ nữ thăng tiến trong xã hội đồng thời đề xuất bảo hiểm cho các phương pháp điều trị sinh sản.

Với các thách thức trước mắt, ông Suga đặt mục tiêu nâng cao năng lực xét nghiệm COVID-19 và đảm bảo đủ vaccine cho toàn bộ người dân Nhật Bản vào giữa năm tới. Ông cũng nhấn mạnh rằng Nhật Bản sẽ làm "bất cứ điều gì cần thiết" để đảm bảo nước này có thể đăng cai Thế vận hội vào năm tới. Sự kiện này ban đầu được lên kế hoạch cho mùa hè năm nay nhưng đã bị hoãn lại một năm do đại dịch.

Các chuyên gia nhận định rằng trong bối cảnh bất ổn gia tăng tại châu Á do đại dịch COVID-19 và các căng thẳng địa chính trị, một người kế nhiệm đi đúng hướng rất có thể chính là điều mà Nhật Bản đang cần. Theo giáo sư Christina L.Davis, Giám đốc Chương trình Quan hệ Mỹ - Nhật Bản tại Harvard, Nhật Bản không phải là một quốc gia thường xuyên có các cuộc cải cách mang tính cách mạng. Bà nhấn mạnh: "Đặc biệt là trong thời kỳ khủng hoảng và bất ổn như hiện nay, một nhà quản lý khủng hoảng ổn định có thể được coi là một tài sản quý giá".

Những khác biệt chính sách so với người tiền nhiệm

Theo hãng truyền thông Bloomberg vẫn có những dấu hiệu cho thấy sự khác biệt quan điểm giữa ông Suga và Thủ tướng sắp thôi chức Abe trong một số vấn đề quan trọng. Đầu tiên là vấn đề thuế tiêu dùng tại Nhật Bản.

Phát biểu trong một cuộc họp báo hôm 11/9, ông Suga đã giải thích quan điểm về tăng thuế tiêu dùng, cho thấy quan điểm của ông phù hợp với lập trường của Thủ tướng Abe, theo đó trong 10 năm tới không cần tăng thuế tiêu dùng hiện ở mức 10%. Ông Suga nêu rõ: "Trước đây Thủ tướng Abe đã nói rằng trong 10 năm tới không cần tăng thuế tiêu dùng. Tôi cũng đồng ý như vậy".

Tuy nhiên, điều đáng chú ý là chỉ một ngày trước đó, khi phát biểu trong một chương trình truyền hình phát sóng tối 10/9, ông Suga lại đưa ra thông điệp trái ngược hoàn toàn khi cho rằng trong tương lai sẽ cần tăng thuế tiêu dùng từ mức 10% hiện nay để duy trì "sức khỏe tài chính" của Nhật Bản.

Tân Thủ tướng Suga có thể có quan điểm khác biệt với người tiền nhiệm về vấn đề thuế tiêu dùng (Nguồn: Reuters)

Giới quan sát nhận định phát biểu này của ông Suga có thể sẽ vấp phải sự chỉ trích của các đảng đối lập và một số thành viên trong đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền, những người ủng hộ giảm thuế như một biện pháp giúp tăng khả năng chống đỡ của nền kinh tế lớn thứ ba thế giới trước tác động của đại dịch COVID-19. Do đó, sự điều chỉnh trong phát ngôn của ông Suga về vấn đề thuế tiêu dùng có thể được hiểu là một bước đi cẩn thiết, giúp ông đảm bảo nhận được đủ sự ủng hộ trong cuộc chạy đua tới vị trí chủ tịch LDP. Trong trung và dài hạn, những thay đổi thực sự về mặt chính sách vẫn có thể sẽ được ông Suga tiến hành.

Những dấu hiệu về một sự thay đổi cũng có thể được nhận thấy trong lĩnh vực chính sách tiền tệ và ngân hàng. Ông Suga được cho là có cùng quan điểm ủng hộ chính sách nới lỏng tiền tệ mà Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BOJ) đang thực hiện như người tiền nhiệm Abe. Tuy nhiên, trong khi ông Abe giao phó trách nhiệm thực hiện chính sách này cho người đứng đầu BOJ, thống đốc Haruhiko Kuroda, thì ông Suga khẳng định sẽ xem xét thúc đẩy BOJ thực hiện nhiều biện pháp hơn để tái cấu trúc nền kinh tế, bao gồm việc hợp nhất và củng cố các ngân hàng địa phương.

Giải quyết những thách thức trong chính sách đối ngoại

Ông Suga từng phải đối mặt với nhiều nghi ngờ về sự thiếu hụt kinh nghiệm trong lĩnh vực đối ngoại. Tuy nhiên, ông đã thẳng thừng bác bỏ điều này khi cho biết đã tham gia vào tất cả các quyết định chính sách đối ngoại lớn dưới thời Thủ tướng Abe. Hồi năm ngoái, ông Suga cũng đã nỗ lực làm dày thêm hồ sơ về kinh nghiệm ngoại giao của mình khi trở thành Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản đầu tiên có chuyến thăm Washington sau 3 thập kỷ.

Dẫu vậy, theo chính trị gia kỳ cựu Shusei Tanaka, chính sách đối ngoại vẫn sẽ là thách thức lớn nhất đối với ông Suga. Ông Tanaka nhận định: "Về chính sách ngoại giao, ông Suga cam kết sẽ tiếp tục các chính sách của ông Abe. Quan hệ với Mỹ và Trung Quốc đang tạm ổn. Nhưng có rất nhiều vấn đề khó khăn, chẳng hạn như quan hệ với Triều Tiên, Nga".

Ông Suga coi quan hệ đồng minh của Nhật Bản với Mỹ là trụ cột chính trong chính sách ngoại giao và an ninh của Tokyo, tuy nhiên, những khác biệt trong quan điểm về thương mại sẽ là rào cản không nhỏ. Thủ tướng Abe Shinzo từng khá thành công trong việc xây dựng mối quan hệ cá nhân tốt đẹp với Tổng thống Mỹ Donald Trump, qua đó củng cố mối quan hệ Tokyo – Washington. Đây sẽ là yếu tố mà ông Suga cần hết sức chú ý. Bà Mireya Solis, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu chính sách Đông Á - Viện nghiên cứu Brookings, đặt ra câu hỏi: "Trong trường hợp Tổng thống Trump tái cử, liệu ông Suga có thể lặp lại điều kỳ diệu này một lần nữa hay không?"

Mối quan hệ cá nhân tốt với nhà lãnh đạo Mỹ như thời thủ tướng Abe sẽ là điều ông Yoshihide Suga cần lưu ý (Nguồn: CNN)

Chính quyền mới của ông Suga cũng sẽ phải đối mặt với không ít thách thức về đối ngoại tại khu vực Đông Bắc Á. Quan hệ Nhật Bản - Trung Quốc đang dần được cải thiện nhưng vẫn còn nhiều vướng mắc, đặc biệt là trong việc hợp tác kinh tế. Trong quan hệ với Triều Tiên, ông Suga cho biết sẵn sàng gặp nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un mà không có điều kiện tiên quyết nào để giải quyết vấn đề công dân Nhật Bản bị Triều Tiên bắt cóc nhiều thập kỷ trước.

Bên cạnh đó, Tokyo sẽ phải cố gắng hàn gắn mối quan hệ với Hàn Quốc vốn đã rơi vào tình trạng tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ qua, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hợp tác an ninh và kinh tế Nhật – Hàn.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!