Tính đến ngày 16/6/2021, thế giới đã có hơn 177 triệu ca mắc COVID-19, trong đó có hơn 161 triệu ca đã bình phục. Như vậy, còn gần 16 triệu ca đang được điều trị. Trong khi việc phòng dịch với các biện pháp tiêm chủng vaccine và "5K" (Khẩu trang - Khử khuẩn - Khoảng cách - Không tập trung - Khai báo y tế) là cách tốt nhất để phòng dịch, thì cuộc đua điều chế các loại thuốc điều trị COVID-19 bắt đầu được nhiều quốc gia tham gia. Bởi lẽ, với số lượng ca mắc COVID-19 vẫn không ngừng tăng lên, và việc xuất hiện các trường hợp tiêm vaccine xong vẫn bị mắc COVID-19, thì việc tìm ra được một loại thuốc giúp điều trị hiệu quả căn bệnh này là giải pháp bền vững.
Những tín hiệu tích cực trong nghiên cứu thuốc đặc trị COVID-19
Mới nhất, ngày 14/6, tập đoàn dược phẩm khổng lồ của Hàn Quốc Celltrion Inc. đã công bố kết quả thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 trên toàn cầu đối với Rekirona - thuốc điều trị COVID-19 bằng kháng thể do tập đoàn này bào chế. Rekirona là một kháng thể đơn dòng có hoạt tính chống COVID-19, tức là một loại protein được sản sinh để xâm nhập một tế bào cụ thể.
Thuốc Rekirona điều trị COVID-19 do Celltrion Healthcare điều chế. (Nguồn: Celltrion Inc.)
Kết quả thử nghiệm cho thấy thuốc Rekirona giúp giảm 54% nguy cơ bệnh trở nặng so với những bệnh nhân không được sử dụng thuốc. Trong khi đó, thời gian cần thiết để hồi phục giảm trung bình 4,9 ngày đối với tất cả bệnh nhân COVID-19 và giảm 4,7 ngày đối với các bệnh nhân COVID-19 ở thể nặng. Như vậy, thuốc Rekirona đã làm giảm đáng kể thời gian hồi phục và nguy cơ trở bệnh nặng của những người nhiễm virus SARS-CoV-2.
Hồi tháng 2 năm nay, Cơ quan An toàn dược phẩm Hàn Quốc đã cấp phép cho Rekirona trở thành thuốc điều trị COVID-19 đầu tiên được sản xuất tại Hàn Quốc. Tập đoàn dược phẩm Celltrion đang lên kế hoạch xin cấp phép chính thức loại thuốc với Cơ quan Quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) và Cơ quan Quản lý Dược phẩm châu Âu (EMA) trong những tháng tới.
Bên cạnh Rekirona, một loại thuốc khác đang được quan tâm đó là Molnupiravir. Hôm thứ 5 tuần trước, Hãng dược phẩm Merck & Co Inc cho biết, Chính phủ Mỹ đã nhất trí chi khoảng 1,2 tỷ USD Mỹ để mua 1,7 triệu liệu trình thuốc Molnupiravir đang được thử nghiệm điều trị bệnh COVID-19, nếu cuộc thử nghiệm quy mô lớn hiện nay cho thấy thuốc có tác dụng và được cơ quan quản lý dược phẩm Mỹ cấp phép.
Thuốc kháng virus Molnupiravir của hãng dược phẩm Merck & Co Inc. (Nguồn: IndiaTimes)
Thuốc kháng virus Molnupiravir dạng uống có tác dụng ngăn chặn bệnh COVID-19 phát triển, được dùng điều trị trong giai đoạn đầu của bệnh. Liệu trình thử nghiệm hiện tại là 2 liều mỗi ngày và sử dụng trong vòng 5 ngày. Loại thuốc kháng virus này do Công ty Drug Innovation Ventures at Emory (DRIVE) phát triển. Ban đầu, nó được dùng để điều trị bệnh cúm và ngăn không cho virus tạo ra các bản sao của chính nó bằng cách tạo ra các lỗi trong quá trình sao chép RNA của virus. Đến tháng 4 năm ngoái, các nghiên cứu phát hiện Molnupiravir có thể ngăn ngừa và giảm tổn thương phổi nghiêm trọng ở chuột bị nhiễm virus SARS-CoV-2. Sau đó, thuốc này được thử nghiệm trên chồn.
Giống như Molnupiravir, Remdesivir cũng là một chất ức chế polymerase, mặc dù cách hoạt động của chúng có sự khác biệt. Cuối tháng 10 năm ngoái, FDA Mỹ đã cấp phép thuốc kháng virus Remdesivir của công ty Gilead Sciences trong điều trị bệnh nhân nhập viện vì COVID-19, trở thành loại thuốc đầu tiên và duy nhất được chấp nhận dùng trong điều trị căn bệnh này ở Mỹ. Tuy nhiên, nhược điểm lớn nhất của Remdesivir là nó được phát triển như một loại thuốc tiêm tĩnh mạch và chỉ phù hợp với những bệnh nhân COVID-19 đã phải nhập viện điều trị.
Thuốc kháng virus Remdesivir của công ty Gilead Sciences. (Nguồn: FiercePharma)
Pfizer/BioNtech đang thử nghiệm 2 loại thuốc 'tấn công trực tiếp' COVID-19 đó là dòng PF-07304814 tiêm tĩnh mạch dành cho bệnh nhân nặng nhập viện, và dòng PF-07321332 dạng viên uống dùng cho giai đoạn sớm. Cả hai đều có tác dụng ức chế enzyme 3CLpro của virus SARS-CoV-2.
Vào năm ngoái, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ đã phê duyệt thuốc kháng thể COVID-19 từng điều trị cho Cựu Tổng thống Donald Trump của công ty công nghệ sinh học Regeneron.
Tiến sĩ Stephen Hahn, Uỷ viên Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (Nguồn: FDA)
Ông Stephen Hahn, Ủy viên Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ cho biết: "Việc phê duyệt sử dụng các liệu pháp kháng thể đơn dòng này có thể giúp bệnh nhân COVID-19 ngoại trú tránh nhập viện và giảm bớt gánh nặng cho hệ thống chăm sóc y tế''.
Thách thức với thuốc đặc trị COVID-19
Các nghiên cứu thuốc điều trị COVID-19 vẫn còn nhiều thách thức, vì không phải loại thuốc nào cũng có tín hiệu tích cực. Hôm qua, AstraZeneca thừa nhận loại thuốc có tên AZD7442 chỉ cho hiệu quả điều trị khoảng 33% trong thử nghiệm lâm sàng giai đoạn cuối trước khi cấp phép. Loại thuốc này được tạo ra bằng cách kết hợp 2 loại kháng thể.
1.121 người trưởng thành chưa được tiêm chủng đã được thử nghiệm với AZD7442 và giả dược của AstraZeneca. Những người này được cho tiếp xúc với một người bị nhiễm COVID-19 để đánh giá hiệu quả của thuốc. Kết quả cho thấy, chỉ có 33% người được dùng thuốc AZD7442 giảm triệu chứng so với nhóm dùng giả dược. Trong khi đó, loại thuốc này ban đầu được kỳ vọng sẽ giúp ngăn chặn các triệu chứng bệnh nghiêm trọng trong vòng 8 ngày sau khi phơi nhiễm. AstraZeneca thừa nhận kết quả này không đáp ứng mục tiêu. Thế nhưng hãng này sẽ không vội từ bỏ mà sẽ tiếp tục thêm 5 cuộc thử nghiệm nữa.
Hãng được AstraZeneca tại Anh. (Nguồn: AFP)
Trong khi cuộc chạy đua điều chế vaccine đã có những đơn vị về đích, thì đến giờ, cuộc đua sản xuất thuốc COVID-19 vẫn còn bỏ ngỏ. Nguyên nhân của sự khác biệt này là vì, thuốc và vaccine có cơ chế hoạt động khác nhau. Với vaccine, nó chỉ cần kích hoạt hệ thống miễn dịch của cơ thể. Trong khi đó, thuốc kháng virus hiệu quả phải ngăn chặn virus lây lan khắp cơ thể, đồng thời đủ chọn lọc để tránh can thiệp vào các tế bào khỏe mạnh.
Ngoài ra, quá trình thử nghiệm thuốc cũng gặp nhiều khó khăn khi tìm kiếm tình nguyện viên tham gia thử nghiệm. Họ cần tìm được những người mới nhiễm bệnh để chứng minh rằng một loại thuốc có tác động đáng kể đến sức khỏe bệnh nhân, thế nhưng thường thì người bị nhiễm virus chỉ phát triển các triệu chứng nhẹ, khó xác định. Thêm vào đó, một số quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng cao không phải là nơi lý tưởng để thử nghiệm thuốc. Các chuyên gia cho biết, thử nghiệm phải được thực hiện ở các quốc gia nơi COVID-19 vẫn đang gia tăng.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!