Cuộc tranh luận cuối cùng giữa Trump – Biden diễn ra vào lúc 21h giờ bờ Đông Mỹ ở bang Tennessee, ngày 22/10 (8h sáng ngày 23/10 giờ Hà Nội), với các chủ đề: Chống COVID-19; Gia đình Mỹ; Sắc tộc Mỹ; Biến đổi khí hậu; An ninh Quốc gia và Khả năng lãnh đạo.
Sau vụ "hỗn loạn" ở lần tranh luận đầu tiên, giới phân tích kỳ vọng 2 ứng viên Tổng thống Donald Trump và Joe Biden sẽ thực sự… tranh luận hơn. Bản thân những nhà làm luật cũng khẳng định sẽ xem xét đưa vào một số thay đổi để buổi tranh luận diễn ra có trật tự hơn.
Nhằm hiện thực hóa điều này, tính năng ngắt micro đã được đưa vào và phát huy công dụng "rực rỡ". 2 ứng viên Tổng thống Mỹ đã tập trung vào những vấn đề tranh luận. Cũng từ đó, cử tri Mỹ và hàng trăm triệu người quan tâm trên toàn thế giới cũng phần nào thấy rõ sự khác biệt lớn về mặt chính sách từ ông Donald Trump - Joe Biden hay rộng hơn là 2 đảng Cộng hòa - Dân chủ Mỹ.
Chủ đề biến đổi khí hậu
Một lần nữa, sự khác nhau về chính sách giữa 2 ứng viên lại bộc lộ rõ qua vấn đề biến đổi khí hậu. Trong khi ông Joe Biden kêu gọi năng lượng tái tạo và chỉ trích quan điểm của ông Trump cho rằng năng lượng gió gây ung thư. Ông Donald Trump đáp: "Tôi biết nhiều về gió hơn ông đấy Joe Biden. Nó rất đắt tiền và nó giết chết những con chim".
Tổng thống một lần nữa khẳng định Biden sẽ cấm khai thác dầu hóa thạch, dù ứng viên đảng Dân chủ đã nhiều lần nói và lặp lại trong cuộc tranh luận rằng ông sẽ không làm như vậy. Ông Joe Biden cho rằng đó chỉ là động thái của ông Donald Trump nhằm đưa mọi thứ đi lạc đề.
Khi được hỏi sẽ làm gì để ứng phó với những tác động không cân xứng giữa sự ô nhiễm hóa chất và nhiên liệu hóa thạch tác động lên cộng đồng da màu, ông Joe Biden cho rằng bản thân sẽ tăng cường các quy định. Trong khi đó, ở chiều ngược lại, ông Donald Trump gọi những căn bệnh liên quan đến việc sống trong bóng tối của những nhà máy lọc dầu là lợi ích kinh tế cho những gia đình đau khổ.
Những gia đình lao động mà chúng ta đang nói đến, đang kiếm được nhiều tiền hơn số mà họ từng kiếm được trong đời.
ông Donald Trump
"Những gia đình mà chúng ta đang nói đến đều được tuyển dụng và họ kiếm được nhiều tiền hơn họ từng kiếm được" – ông Trump nói – "Nếu nhìn vào những con số mà nước Mỹ tạo ra cho những người Mỹ gốc Phi, Á, Latin, thì con số này lớn hơn nhiều lần so với chính họ trước đây. Hãy tham khảo số liệu thất nghiệp của các nhóm người thiểu số trước khi đại dịch xảy ra".
Những người lao động tuyến đầu, họ chỉ đang sống trên những hàng rào
ông Joe Biden
Đáp lại, ông Joe Biden cho hay: "Câu trả lời của tôi là những người đó đang sống trên cái họ gọi là hàng rào. Trump chắc không hiểu điều này. Họ sống gần các nhà máy hóa chất gây ô nhiễm, thực sự gây ô nhiễm, những nhà máy hóa chất và nhà máy lọc dầu…
Ông Biden kể về việc lớn lơn ở khu vực gần sông với nhiều nhà máy lọc dầu xung quanh – "Khi mẹ tôi đi vào xe hơi lúc sáng sớm, sẽ có một lớp dầu trên cửa sổ. Đó là lý do vì sao nhiều người ở tiểu bang tôi sinh ra đã chết và mắc bệnh ung thư. Thực tế đối với những cộng đồng lao động tuyến đầu, không quan trọng là bạn trả cho họ bao nhiêu tiền. Điều quan trọng là giữ sức khỏe cho họ thế nào".
Ông Biden muốn năng lượng sạch, ông Trump "có quan tâm tới khí hậu nhưng đó không phải mục tiêu hàng đầu"
Ông Joe Biden vào tháng 7/2020 đã đề xuất chi 2000 tỷ USD trong 4 năm cho các dự án năng lượng sạch và chấm dứt khí thải carbon từ các nhà máy điện vào năm 2035. Trong phát biểu chi tiết, ứng viên đảng Dân chủ gọi mối đe dọa do biến đổi khí hậu gây ra là "cơ hội cả đời để mang cuộc sống mới vào nền kinh tế của chúng ta".
Kế hoạch này đánh dấu sự thay đổi rõ rệt của ông Joe Biden đối với các mục tiêu tiến bộ như giảm khẩn cấp tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch để chống biến đổi khí hậu. Đề xuất của ông Biden cho thấy tham vọng lớn hơn kế hoạch 10 năm trị giá 1700 tỷ USD mà ông từng đưa ra trong cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Dân chủ, bao gồm mục tiêu đạt được mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.Tiêu chuẩn điện sạch 100% vào năm 2035 do ông đề xuất được mô phỏng theo đề xuất ban đầu của Thống đốc bang Washington – Jay Inslee và sau đó được Thượng nghị sỹ bang Massachusetts Elizabeth Warren chấp thuận.
Quyết định của Tổng thống Trump khi Mỹ rút khỏi Hiệp định khí hậu Paris – một thỏa thuận mang tính bước ngoặt năm 2015 về các mục tiêu ứng phó sự nóng lên toàn cầu – là một đòn giáng mạnh vào phản ứng toàn cầu đối với cuộc khủng hoảng khí hậu. Quyết định này như phát đi một thông điệp tới phần còn lại của thế giới rằng Mỹ - nước vừa rời thỏa thuận một cách hợp pháp – sẽ không dẫn đần cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.
Giám đốc EPA của ông Trump đã nói rằng mục dù ông tin vào biến đổi khí hậu nhưng đó không phải ưu tiên hàng đầu. Dưới thời ông Trump, EPA tuyên bố sẽ không còn yêu cầu các công ty dầu khí lắp đặt thiết bị giám sát để phát hiện rò rỉ khí mê-tan từ các giếng, bể chứa hay đường uống.
"Từ thời Abraham Lincoln, tôi là người làm được nhiều điều nhất cho người Mỹ gốc Phi"
Chuyển sang chủ đề sắc tộc Mỹ, trong bối cảnh nước Mỹ vừa trải qua nhiều tuần căng thẳng vì tình trạng phân biệt chủng tộc và bạo lực cảnh sát. Ông Joe Biden nhận định rằng đây là vấn đề "có tổ chức".
Để đáp lại, ông Trump nói rằng bản thân là Tổng thống Mỹ làm nhiều việc nhất cho người Mỹ gốc Phi, hơn bất cứ ai kể từ thời Abraham Lincoln. Chưa dừng lại ở đó, ông Donald Trump cũng tự nhận mình là người "ít phân biệt chủng tộc nhất tại hội trường này" khi được hỏi rằng vì sao người Mỹ nên ủng hộ ông trong cuộc đua vào Nhà Trắng lần này. Ông Joe Biden không đồng tình và chỉ trích ông Donald Trump "là một trong những tổng thống phân biệt chủng tộc nhất mà chúng ta thấy trong lịch sử hiện đại".
"Joe, tôi tranh cử vì ông đấy. Tôi tranh cử vì Barack Obama. Vì các ông đã làm công việc tệ hại. Nếu tôi nghĩ các ông làm tốt, tôi đã không chạy đua tranh cử làm gì"
ông Donald Trump
Ông Donald Trump cáo buộc cựu phó tổng thống Mỹ "không làm được gì" trong 2 nhiệm kỳ nắm quyền và đặt câu hỏi cho đối thủ khi nghe ông Joe Biden nói về kế hoạch cải cách hệ thống tư pháp hình sự và chủng tộc - "Tại sao các ông không làm vậy cách đây 4 năm? Ông là Phó Tổng thống. Ông chỉ liên tục nói về những gì mình sẽ làm, nhưng các ông chỉ ở đó trong thời gian ngắn và không làm gì cả".
Khi được đặt câu hỏi về việc vì sao người Mỹ gốc Phi sợ con cái họ bị cảnh sát coi là mục tiêu, ông Joe Biden nói: "Tôi biết" và lấy dẫn chứng về con gái mình. Ông cho rằng, là một người da trắng, ông chưa bao giờ phải nói với con gái về việc nếu bị cảnh sát dừng xe bên đường, con ông chỉ cần giơ hai tay lên đầu và đừng cố chạm vào hộp dụng cụ vì ai đó có thể bắn cô.
Tôi chưa từng phải nói với con gái mình về việc nếu bị cảnh sát dừng xe bên đường, nó chỉ được giơ 2 tay lên đầu và đừng cố chạm vào thứ gì bởi ai đó có thể bắn nó"
ông Joe Biden
"Tuy nhiên, phụ huynh da màu, bất kể giàu hay nghèo, phải dạy con của họ không được mặc hoodie (áo trùm đầu) khi xuống phố, đảm bảo nói 'vâng, dạ' nếu bị cảnh sát dừng xe, hãy đặt tay trên vô lăng, bởi thực tế, người đó có thể là nạn nhân dù bạn kiếm được 300.000 USD một năm hay chỉ nhận tem phiếu thực phẩm. Thực tế của vấn đề là sự phân biệt chủng tộc có tổ chức ở Mỹ".
Nói về tình trạng nhập cư bất hợp pháp, ông Donald Trump cũng nói về chính sách "bắt và thả" được áp dụng với những người vượt biên trái phép, chỉ trích việc chờ những người nhập cư không giấy tờ xuất hiện ở tòa án xin tị nạn là "IQ thấp". – "Tôi ghét phải nói điều này, tuy nhiên, chỉ những người IQ thấp may ra mới xuất hiện trở lại". (Chính sách này cho phép người nhập cư bất hợp pháp được ở Mỹ trong khi chờ tòa xử lý đơn xin tị nạn").
Ông Trump: Tôi không phải chính trị gia điển hình, thế nên tôi mới đắc cử
Sự khác biệt cơ bản giữa ông Donald Trump và ông Joe Biden đã bộc lộ rõ thông qua khía cạnh về các gia đình trung lưu Mỹ.
Ông Biden tìm cách né tránh những công kích mà ông Trump hướng tới khúc mắc kinh doanh về con trai của đối thủ, bằng cách tập trung nói về những gì mà các gia đình Mỹ đang cảm thấy lúc này.
Ông Donald Trump gọi ông Joe Biden là "chính trị gia điển hình"
"Có một lý do tại sao ông Trump nói về những điều tồi tệ này. Có lý do cả đấy. Ông ấy muốn nói về những vấn đề thực sự. Đó không phải là về gia đình ông ấy hay tôi. Đó là về gia đình của các bạn. Và gia đình các bạn đang bị tổn thương nặng nề" – ông Joe Biden nói và nhìn thẳng vào camera như thể đang nói chuyện với những cử tri.
Chiến thuật này dường như đã khiến ông Donald Trump khó chịu nhưng ông Joe Biden tiếp tục bằng cách kể về những gia đinh gặp khó khăn trong việc chi trả tiền thế chấp, thay lốp mới cho xe hơi hay thậm chí là trả tiền học cho con cái.
Ông Biden nói: "Đó là quyết định của mọi người. Trong những gia đình trung lưu như tôi lớn lên… mọi người đang gặp khó khăn. Chúng ta nên nói về gia đình của mọi người. Nhưng đó là điều cuối cùng Donald Trump muốn nói tới".
Ông Donald Trump phản đòn: "Đó là tuyên bố chính trị điển hình…" Ông Trump nói chiến thuật của ông Joe Biden là thứ một "chính trị gia điển hình luôn làm" và nói thêm: "Tôi không phải một chính trị gia điển hình. Đó là lý do vì sao tôi được bầu… Cố lên Joe, ông có thể làm tốt hơn thế".
Ông Trump muốn xóa bỏ Obamacare, ông Joe Biden tuyên bố kế hoạch Bidencare
Trong khi ông Donald Trump tuyên bố sẽ "xóa sổ" Obamacare vì "nó chẳng có gì tốt cả". Ứng viên đảng Dân chủ lại công bố sẽ tái khởi động Obamacare khi đắc cử với một lựa chọn công khai, gọi đó là "Bidencare". Ông Joe Biden cũng nhấn mạnh ông ủng hộ bảo hiểm tư nhân, khác với những người khác.
"Chăm sóc sức khỏe không phải đặc quyền, đó là quyền. Mọi người nên có quyền được chăm sóc sức khỏe hợp lý" - ông Joe Biden cho hay.
Chính quyền của ông Trump chỉ ra hàng loạt biện pháp chăm sóc sức khỏe như giảm giá thuốc, cải thiện sức khỏe, mở rộng khả năng tiếp cận các lựa chọn thay thế cho kế hoạch Obamacare hay tăng tính minh bạch về giá bệnh viện… Một số nỗ lực trong những gì ông Trump đưa ra đã được ban hành nhưng vẫn còn một số trong giai đoạn đề xuất hoặc đã bị Tòa án tối cao bác bỏ.
Mặt khác, ông Joe Biden muốn mở rộng phạm vi bảo hiểm và tăng khả năng chi trả bằng cách phát triển Obamacare. Ông củng cố các nội dung của Obamacare sẽ giúp nhiều người tiếp cận được các chính sách hơn.
Căng thẳng vấn đề an ninh quốc gia
2 ứng viên có sự khác biệt về phản ứng với Triều Tiên. Trong khi ông Joe Biden công khai chỉ trích ông Donald Trump đồng thời đặt nghi vấn về vấn đề này.
Ông Donald Trump nói: "Trong khi những người khác nghĩ về một cuộc chiến hạt nhân với Triều Tiên, tôi lại có mối quan hệ tốt với Kim Jong-un. Chẳng cần cuộc chiến nào ở đây cả".
Nói về chi tiết ông Joe Biden gây quỹ kỷ lục trong tháng 8 và tháng 9, ông Donald Trump tự tin có thể phá vỡ kỷ lục này từ đối thủ. Ông Donald Trump cho rằng có thể "thổi bay" thành tích mà ông Joe Biden vừa đạt được, nhờ những mối quan hệ của bản thân.
Liên quan đến vấn đề bầu cử, Giám đốc Tình báo Quốc gia Mỹ John Ratcliffe trước đó nói rằng một số quốc gia khác đã thu thập thông tin đăng ký của cử tri Mỹ với mục đích can thiệp bầu cử Tổng thống. Theo quan chức Mỹ, những thế lực này phát tán video ngụ ý rằng mọi người có thể gửi những lá phiếu gian lận, kể cả từ bên ngoài Mỹ.
Vài phút trước đó trong cuộc tranh luận, ông Donald Trump tố cáo ông Joe Biden nhận tiền từ một số nước khi còn làm Phó Tổng thống trong khi đó bản thân "không nhận bất cứ đồng nào".
20 phút đầu bình lặng
Nút ngắt micro được áp dụng trong lần tranh luận này đã phát huy hiệu quả. Khiến những phát biểu của ông Donald Trump và ông Joe Biden đang đi khá đúng vấn đề. Cũng nhờ điều này, người điều hành Kristen Welker đang nhận được "cơn mưa" lời khen trên MXH vì có thể "quản lý" 2 người đàn ông quyền lực bậc nhất nước Mỹ lúc này.
Ông Trump bị chỉ trích phản ứng chậm chạp; ông Biden "nói nhiều hơn làm" về COVID-19
Ông Biden đưa dẫn chứng hơn 200.000 người Mỹ đã thiệt mạng vì COVID-19 và nhấn mạnh nếu tuyên truyền tốt về sử dụng khẩu trang, có lẽ một nửa số người đó vẫn còn sống. Bên cạnh đó, ứng viên đảng Dân chủ cũng chỉ trích ông Donald Trump khi cho rằng phản ứng của đương kim Tổng thống Mỹ trước đại dịch là "một thảm họa".
Phản ứng trước đại dịch của chính quyền ông Donald Trump là một "thảm họa"
Ông Joe Biden, ứng viên đảng Dân chủ
Ông Joe Biden cũng đặt câu hỏi trước việc nước Mỹ dưới sự điều hành của ông Donald Trump đã chậm chạp trong việc ứng phó dịch và nói việc đóng cửa biên giới với Trung Quốc là "bài ngoại". "Ông ấy bài ngoại không phải vì ông ấy đóng cửa với người đến từ Trung Quốc - ông Joe Biden chia sẻ.
Phản ứng trước nhận định của ông Joe Biden, ông Donald Trump cho hay dù nhiều người đã chết và bị mắc tuy nhiên COVID-19 "vẫn còn ở rất xa so với một thảm họa hủy diệt". Đáp lại đối thủ, Tổng thống Mỹ chỉ trích khi những người điều hành đất nước đang đương đầu với đại dịch, ông Joe Biden không có động thái nào thực sự cụ thể để góp sức vào công cuộc chống COVID-19 mà chỉ biết… phát biểu - "Những gì ông ấy nói chỉ là đóng cửa. Không, nước Mỹ sẽ không đóng cửa. Tôi sẽ đóng cửa virus, không phải đất nước này"
Tôi không biết ông Joe Biden kiếm được nhiều tiền từ đâu nhưng tôi không thể lập tức đóng cửa nước Mỹ vì ảnh hưởng rất nhiều đến kinh tế.
Tổng thống Mỹ Donald Trump
Donald Trump: Tôi thấy những bệnh viện tuyệt vời, những bác sỹ tuyệt vời và tôi đã khỏi bệnh. Hầu như 99% những người trẻ mắc COVID-19 đều khỏi bệnh.
Joe Biden: Còn có những người, họ chỉ thấy cái chết mà thôi. (Nhìn thẳng vào máy quay và nói với những người mất người thân vì COVID-19) - Các bạn sẽ không nghe gì khác từ tôi tối nay, hãy nghe điều này...Bất kỳ ai phải chịu trách nhiệm cho quá nhiều người chết như vậy không nên giữ ghế Tổng thống Mỹ"
Những điểm nổi bật trong cuộc tranh luận của hai ứng viên Tổng thống Mỹ
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!