Qua hơn 20 năm hình thành và phát triển, mô hình khu công nghiệp, khu kinh tế hiện nay đã bộc lộ nhiều hạn chế so với nhu cầu phát triển. Thời điểm này rất cần một mô hình mới với những ưu thế vượt trội để hút vốn đầu tư. Vì thế, mô hình xây dựng đặc khu kinh tế đã được tính đến. Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết đề án thành lập 3 đặc khu kinh tế, gồm Vân Đồn (Quảng Ninh), Bắc Vân Phong (Khánh Hòa) và Phú Quốc (Kiên Giang), sẽ được trình lên Quốc hội xem xét vào tháng 10 tới.
3 đặc khu kinh tế này được kỳ vọng sẽ thật sự khác biệt, vượt trội về thể chế. Nếu không làm được như vậy thì mô hình đặc khu kinh tế không thể phát huy được lợi thế, không thể trở thành phòng thí nghiệm thể chế hay tạo ra sức bật kinh tế có tính lan tỏa, đóng góp tăng GDP địa phương hàng tỷ USD mỗi năm như kỳ vọng.
Đầu tư hàng nghìn tỷ đồng trên tổng diện tích vài trăm ha, đây là một trong những dự án đầu tư lớn hàng đầu Phú Quốc. Dù rất nhiều khách hàng nước ngoài đã tìm hiểu dự án nhưng đa số còn e ngại về thời gian sở hữu bất động sản tại đây mới chỉ ở mức 50 năm, cùng hàng loạt những quy định thủ tục hành chính về đất đai.
Là một trong 3 nơi dự kiến phát triển thành đặc khu kinh tế hành chính đặc biệt, Phú Quốc hiện nay đang phát triển từng ngày. Càng nhiều dự án, càng bộc lộ những nút thắt về đất đai, muốn tháo để phát triển cũng không dễ.
Tính đến đầu năm nay, tổng số vốn đầu tư vào Phú Quốc là 16,7 USD. Tiềm năng thu hút đầu tư đã thấy rõ nhưng tiềm năng này còn phát triển hơn nữa nếu có một cơ chế vượt trội hơn.
Có thể thấy, thời hạn thuê đất 50 năm không đủ sức hấp dẫn các nhà đầu tư, đặc biệt là các tập đoàn đầu tư lớn của nước ngoài khi họ muốn đầu tư vào Việt Nam. Nếu muốn đặc khu có ưu thế vượt trội thì phải có khung thể chế vượt trội. Tiến sĩ Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam đã từng ví von: "Đặc khu kinh tế là cái tổ cho phượng hoàng đến đẻ trứng. Nếu ta làm tổ cho gà thì sẽ không thể nào có phượng hoàng đến đẻ trứng được".
Luật Đất đai hiện hành cho phép giao đất, cho thuê đất tối đa 70 năm đối với đất trong khu kinh tế, trong khi tại nhiều đặc khu trên thế giới, thời hạn này đến 99 năm. Dự thảo Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt đang được xây dựng. Đa số ý kiến cho rằng để tạo ưu thế vượt trội cho các đặc khu, dự thảo luật cần vượt trên các quy định hiện hành.
Cơ chế đặc biệt cho Đặc khu Kinh tế VTV.vn - Quảng Ninh, Kiên Giang và Khánh Hòa đang xây dựng các Đề án đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt với các đề xuất về cơ chế chính sách đặc thù cho mỗi một đặc khu.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!