Tình trạng mạo danh VTV sẽ khiến suy giảm uy tín Đài THVN, gây khó khăn đến hoạt động tác nghiệp của phóng viên VTV sau này.
Trong thời kỳ kinh tế hội nhập, quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) của mỗi doanh nghiệp, đơn vị kinh tế luôn là thế mạnh tạo nên sự khác biệt và khả năng phát triển vượt trội. Quyền SHTT là kết quả của quá trình sáng tạo, đầu tư trí tuệ, công sức, tiền bạc của cá nhân, tổ chức. Vì lẽ công bằng, chủ đầu tư của các thành quả này cần phải được bồi đắp chi phí đầu tư, từ đó có động lực cho hoạt động sáng tạo và đó chính là chức năng của hệ thống bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ.
Cùng với sự phát triển của đất nước, trong những năm qua, Đài THVN đã có sự thay đổi nhiều mặt, các sản phẩm truyền hình đã phát triển cả về số lượng, hình thức và chất lượng. Vai trò và uy tín xã hội của Đài ngày càng được nâng cao. Đồng thời, trong bối cảnh nền kinh tế đất nước đối mặt với nhiều khó khăn do ảnh hưởng của sự suy thoái kinh tế toàn cầu, hoạt động báo chí truyền thông cũng đang gặp phải với những thách thức to lớn. Hàng loạt doanh nghiệp truyền thông phá sản, giải thể hoặc hoạt động cầm chừng. Trong giai đoạn này, thương hiệu VTV lại càng khẳng định được uy tín trong ngành báo chí, truyền thông. Vì vậy, không ít trường hợp các đối tượng đã lợi dụng thương hiệu VTV để hoạt động phi pháp và thu lợi bất chính. Những hoạt động này đã gây mất uy tín cho Đài THVN và gây thiệt hại cho các doanh nghiệp, cá nhân trong xã hội. Điều đáng lưu ý là hoạt động này có dấu hiệu ngày càng nghiêm trọng với phạm vi trải dài trên nhiều địa bàn trong nước.
Việc vi phạm quyền SHTT của Đài nói chung và mạo danh Đài THVN nói riêng là một vấn đề tất yếu, khó xóa bỏ triệt để trong ngày một ngày hai. Những hiệu quả về kinh tế của hành vi vi phạm đó đã mang lại cho các đối tượng, doanh nghiệp truyền thông là rất lớn. Uy tín và vai trò của Đài THVN càng cao trong xã hội thì các dạng vi phạm sẽ càng nhiều và phức tạp thêm.
Hậu quả và những tiêu cực của hành vi mạo danh đưa tới cho VTV là rất phưc tạp và khó lường về mức độ. Các doanh nghiệp truyền thông và các cá nhân xấu sẵn sàng chịu phạt, xóa bỏ doanh nghiệp này để lập doanh nghiệp khác, thậm chí dừng hoạt động một thời gian khi bị phát hiện, xử lý. Nhưng với họ, những hệ quả này là nhẹ nhàng và không so sánh được với lợi ích kinh tế mà họ nhằm đạt đến. Những hậu quả tiêu cực mà các hành vi này đưa tới cho VTV trải rộng trên nhiều vấn đề, từ việc gây giảm sút uy tín của Đài nói chung, của các phóng viên VTV nói riêng, đến khả năng làm suy thoái đạo đức đội ngũ lao động VTV. Nhìn xa hơn, những hành vi này có thể dẫn đến sự mất hiệu quả của hệ thống truyền thông nói chung và đặc biệt là thui chột niềm tin vào hệ thống cơ quan báo chí. Những hành vi sai phạm mạo danh của các đối tượng và doanh nghiệp truyền thông sẽ khiến cho người dân có cái nhìn lệch lạc về hoạt động của Đài THVN.
Trong một số trường hợp, có địa phương từng gửi công văn về Đài để hỏi về việc phối hợp sản xuất chương trình phát sóng trên VTV, trong đó nói rõ về việc đáp ứng kinh phí theo yêu cầu. Về "kinh phí theo yêu cầu" ở đây chính là từ để xuất của các đơn vị truyền thông khi tự ý mạo danh VTV gửi công văn mời chào sản xuất chương trình phát sóng trên VTV. Những hành vi mạo danh đã reo rắc suy nghĩ trong một bộ phận không nhỏ khán giả truyền hình là để được tuyên truyền trên sóng VTV thì phải bỏ tiền ra. Thậm chí, suy nghĩ này cũng manh nha xuất hiện ở trong một số bộ ngành địa phương. Đáng nói hơn, nhiều chương trình mang tính chính trị, tuyên giáo cũng bị loại suy nghĩ sai lệch này làm ảnh hưởng. Từng có nhiều tổ chức Đảng của các địa phương gọi điện hỏi đơn vị chức năng về vấn đề kinh phí chi cho các chuyên mục xây dựng Đảng, Đảng trong cuộc sống hôm nay... của Đài THVN khi họ muốn tuyên truyền hoạt động của Đảng bộ địa phương.
Đài THVN là một cơ quan báo chí, là tiếng nói của Đảng và Nhà nước. Đồng thời cũng là một cơ quan ngôn luận phản ánh khách quan mọi mặt tình hình đất nước. Đồng thời, Đài THVN cũng đóng vai trò là diễn đàn dư luận, là cầu nối giữa nhân dân và nhà nước, phản ánh hiệu quả công tác quản lý nhà nước và tình hình phát triển đất nước. Nhiệm vụ thông tin tuyên truyền trên sóng VTV là quyền nhưng cũng là nghĩa vụ, bổn phận của Đài THVN. Một cơ quan báo chí mà phải chi tiền để được tuyên truyền thì sẽ không bao giờ đảm bảo được tính khách quan, toàn diện của các vấn đề được đưa lên sóng. Trường hợp phải chi tiền để được đưa tin thì tức là lúc đó quy luật giá trị vật chất của nền kinh tế sẽ quyết định nội dung tuyên truyền. Kinh phí được người có nhu cầu chi ra sẽ phải đem lại lợi ích tuyên truyền, đem lại sự tuyên dương, khen ngợi... cho chính họ. Uy tín của mỗi cơ quan báo chí là nhằm thu hút nguồn thu từ các nguồn chính thống, do pháp luật quy định (như quảng cáo...) chứ không thể nhằm thu tiền, kiếm lợi từ trong nội dung tuyên truyền, đặc biệt là các chương trình chính luận, chính trị.
Tình trạng mạo danh VTV sẽ khiến suy giảm uy tín Đài THVN, gây khó khăn đến hoạt động tác nghiệp của phóng viên VTV sau này. Biểu hiệu dễ thấy nhất là khi phóng viên VTV liên hệ công tác để sản xuất chương trình, nhiều cơ quan tổ chức có biểu hiện coi thường, thậm chí né tránh với suy nghĩ rằng tiền có thể thao túng được nội dung chương trình thì sẽ không thể khách quan, toàn diện trong tuyên truyền. Sự nghi ngờ, tránh né sẽ khiến các phóng viên, biên tập viên chân chính không có điều kiện tiếp cận nguồn tin và nắm bắt nội tình sự việc.
Về dân sự, hành vi mạo danh đã xâm phạm khách thể là các quan hệ sở hữu tài sản của người dân. Các quyền sở hữu tài sản này được pháp luật bảo hộ và được ghi nhận trong Hiến pháp. Các khoản kinh phí mà người dân trong xã hội đã chi trả cho các đối tượng mạo danh có thể được nhìn nhận là việc chiếm đoạt trái phép tài sản riêng của công dân.
Một hậu quả khác của các hành vi mạo danh VTV là sự ảnh hưởng tới hệ thống tuyên truyền của đất nước. Việc mạo danh VTV không chỉ khiến uy tín VTV bị ảnh hưởng, mà còn tác động dây chuyền đến cả hệ thống báo chí nói chung. Khi mà trong xã hội tồn tại suy nghĩ phải chi tiền để được một cơ quan báo chí tuyên truyền thì sẽ chính là nguyên nhân gây nên suy giảm lòng tin vào hệ thống báo chí chính thống.
Trong thời đại phát triển vượt bậc của công nghệ kỹ thuật, nền báo chí truyền thống đã phải chịu rất nhiều tác động tiêu cực từ hàng loạt các vấn đề nội tại. Sinh thời, nhà báo lão thành Hữu Thọ đã nói: "Nghề báo là nghề cao cả dù không có danh hiệu ưu tú hay nhân dân, nhưng chỉ cần một cái tin nhỏ trên báo cũng được ghi danh mình, trong khi đó một kiến trúc sư thiết kế cả tòa nhà đồ sộ cũng không thể viết tên mình lên đó được. Những điều đó lại càng thấy trách nhiệm của báo chí rất lớn". Giá trị hàng đầu của báo chí là thông tin chính xác và kịp thời.
Báo chí với chức năng vốn có của mình sẽ phải đối diện với nhiệm vụ đầy thách thức, đó là phản biện xã hội. Phản biện phải bắt đầu từ thực tiễn cuộc sống và từ những bức xúc của người dân. Báo chí không thực hiện tốt chức năng phản biện, bạn đọc sẽ quay lưng, nhân dân mất niềm tin, dẫn đến hiệu quả xã hội tích cực của báo chí cũng suy giảm.
Báo chí không chỉ cung cấp thông tin, mà phải xây dựng lòng tin. Xây dựng lòng tin vào nhà báo, vào quyền tự do ngôn luận của xã hội đã khó khăn và là quá trình lâu dài, đòi hỏi ý thức của mỗi nhà báo, phóng viên. Nhưng hành động của các doanh nghiệp truyền thông khi mời mọc thu tiền, đe dọa tống tiền sản xuất chương trình có thể phá hủy niềm tin đó nhanh chóng. Đài Truyền hình Việt Nam và các cơ quan báo chí phải thấy rõ hơn nữa trách nhiệm và vai trò của mình trong công cuộc xây dựng nền báo chí trong sạch, vững mạnh. Không chỉ tạo dựng lòng tin bằng sức mạnh nội tại và phát huy khả năng làm diễn đàn ngôn luận, phản biện báo chí mà còn phải tích cực đấu tranh với các hành vi sai trái của các doanh nghiệp truyền thông và các đối tượng nhân thân xấu khi cố tình mạo danh VTV nói riêng, mạo danh các nhà báo chân chính nói chung để thực hiện hoạt động sai trái, kiếm lời bất chính.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!