Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại Hội nghị Cấp cao Ủy hội sông Mekong quốc tế lần thứ 3.
Sáng nay (5/4), Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Thủ tướng Campuchia Samdech Hunsen, Thủ tướng Lào Thongloun Sisoulith và Thủ tướng Thái Lan Prayut Chan-ocha đã tham dự Hội nghị Cấp cao Ủy hội sông Mekong quốc tế lần thứ 3 tại tỉnh Siem Reap.
Sau hơn 20 năm Ủy hội sông Mekong quốc tế được thành lập, đây là lần thứ ba Hội nghị Cấp cao được tổ chức, sau hội nghị lần đầu được tổ chức tại Thái Lan và Hội nghị lần thứ hai được tổ chức tại thành phố Hồ Chí Minh cách đây 4 năm.
Là con sông có lưu lượng nước lớn thứ 10 trên thế giới, song lưu vực sông này là một trong những khu vực bị tác động mạnh mẽ nhất của biến đổi khí hậu và do các công trình đập dòng chính được xây dựng đang làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến các nước hạ nguồn trong đó có Đồng bằng sông Cửu Long cách đây không lâu.
Đánh giá lại việc thực hiện các cam kết đưa ra tại Hội nghị cấp cao lần thứ hai cách đây 4 năm tại thành phố Hồ Chí Minh, các nhà lãnh đạo đã cho rằng Ủy hội đã đạt được nhiều kết quả quan trọng như thông qua và triển khai Chiến lược phát triển lưu vực dựa trên quản lý tổng hợp tài nguyên nước từ năm 2016 đến năm 2020, đi cùng với việc hoàn thành nghiên cứu về Quản lý và Phát triển bền vững sông Mekong mà Việt Nam là một bên tích cực tham gia, góp phần tạo căn cứ khoa học cho việc ra các quyết định quan trọng liên quan đến hoạt động phát triển lưu vực của các quốc gia ven sông.
Đối với Việt Nam, khu vực Mekong đã được Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định là "không gian an ninh và phát triển" trực tiếp. Bởi sông Mekong đang chiếm 60% tổng lượng dòng chảy của Việt Nam. Còn Đồng bằng sông Cửu Long đóng góp gần 1/3 Tổng sản phẩm trong nước. Vì vậy, sau thành công của Hội nghị Tiểu vùng Mekong mở rộng, việc Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tham dự Hội nghị Cấp cao Ủy hội sông Mekong quốc tế cho thấy Việt Nam đang nỗ lực để giữ được không gian phát triển cho mình và cho hàng trăm triệu người sống dọc theo lưu vực của con sông dài thứ 12 trên thế giới này.
Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc hoan nghênh và đánh giá cao các nỗ lực hợp tác, chia sẻ thông tin, kinh nghiệm của cơ chế Hợp tác Mekong - Lan Thương vừa họp cấp cao hồi tháng 1 vừa qua, cùng với cơ chế Tiểu vùng Mekong mở rộng vừa họp tại Hà Nội cuối tuần trước. Các cơ chế này sẽ giúp củng cố quan hệ láng giềng hữu nghị giữa 6 quốc gia Mekong và thúc đẩy hợp tác quản lý sử dụng hiệu quả, bảo đảm an ninh nguồn nước.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh sông Mekong là nguồn sinh kế của 65 triệu cư dân và là nguồn tài nguyên lớn thứ hai thế giới chỉ sau sông Amazon. Tuy nhiên, lưu vực sông Mekong đang phải đối mặt với thách thức lớn về sự gia tăng nhanh dân số, khai thác thiếu bền vững tài nguyên nước, đất và rừng, cùng với các thách thức của biến đổi khí hậu và thiên tai bất thường. Hậu quả là nguồn nước sông Mekong đang bị suy kiệt, lượng phù sa và chất dinh dưỡng bị suy giảm, hệ sinh thái và môi trường bị suy thoái nghiêm trọng.
Trong trao đổi với các nhà khoa học, các chuyên gia quốc tế những ngày qua đã chỉ ra yêu cầu cấp bách cần phải thực hiện việc tái cơ cấu hai lĩnh vực lớn, đó là: sản xuất lương thực, nông sản, thủy sản bền vững về môi trường, ít phát thải, tiết kiệm nước; hai là xu thế mạnh mẽ của các dạng năng lượng tái tạo, điện gió, điện mặt trời… đang trở nên rất cạnh tranh do công nghệ mới, vật liệu mới.
Để phát triển bền vững sông Mekong, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đưa ra 4 đề nghị, đó là Ủy hội sông Mekong quốc tế cần tập trung sử dụng công bằng, hợp lý và bền vững tài nguyên nước; đồng thời cần tăng cường thực hiện một cách thực chất, hiệu quả Hiệp định Mekong được ký năm 1995, cũng như Bộ các thủ tục, quy định của Ủy hội; đi cùng với nâng cao hiệu quả vai trò giám sát và điều phối của Ủy hội trong thực hiện cam kết của các quốc gia thành viên; đặc biệt cần xây dựng Khung quy hoạch phát triển lưu vực hài hòa với quy hoạch tài nguyên nước của các quốc gia thành viên.
Chia sẻ quan điểm với Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, các nhà lãnh đạo cũng cho rằng các nước cần tăng cường chia sẻ thông tin, số liệu trong lưu vực sông Mekong và Lan Thương (tên gọi của sông Mekong đoạn chảy qua Trung Quốc), đồng thời nhất trí thông qua Tuyên bố Siem Reap.
Trong Tuyên bố Siem Reap, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và các nhà lãnh đạo đã nhất trí thực hiện các khuyến nghị chính của báo cáo Nghiên cứu chung về quản lý và phát triển bền vững sông Mekong mà Việt Nam là một bên tích cực tham gia. Trong đó, có đề cập đến tác động của các dự án thủy điện dòng chính, đồng thời yêu cầu các bên thực hiện tất cả các thủ tục của Ủy hội nhằm sử dụng nguồn nước một cách bền vững, hợp lý và công bằng.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!