Nhiều câu hỏi đã được đặt ra xoay quanh lập trường của ASEAN về vấn đề Biển Đông trong bối cảnh Hội nghị không đi đến một tuyên bố chung giữa hai bên. Sự chú ý của dư luận cũng tập trung vào tuyên bố báo chí của Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN khi tuyên bố này được công bố khác với thông lệ. Những điều này đã khiến Hội nghị ASEAN – Trung Quốc gây ra nhiều tranh cãi.
Tuy nhiên, TS Trần Việt Thái – Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược, thuộc Bộ Ngoại giao Việt Nam – nêu quan điểm: “Tôi cho rằng đây không phải là sự cố hay hiểu nhầm. Bởi lẽ, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN đã thống nhất rất cao về nội dung của tuyên bố, đặc biệt là về quan hệ ASEAN – Trung Quốc và lập trường của ASEAN về vấn đề Biển Đông rất rõ ràng. Nhưng có điều, các bên lại chưa đạt được thống nhất về thời điểm ra tuyên bố".
"Mặc dù vậy, các Bộ trưởng đã quyết định ra tuyên bố báo chí, nhằm nói rõ quan điểm, lập trường của ASEAN về quan hệ với Trung Quốc, nhất là vấn đề Biển Đông với những nội hàm sâu rộng. Theo tôi, những nhận thức chung đạt được của các nước ASEAN trong Hội nghị lần này ở mức cao chưa từng có. Đây là thành công, là một bước tiến của ASEAN trong vấn đề xây dựng lập trường chung giữa các nước trong khu vực với nhau”.
TS Trần Việt Thái – Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược, thuộc Bộ Ngoại giao Việt Nam
Theo TS Trần Việt Thái, nhận thức chung đã thể hiện hầu hết các điểm chính trong quan điểm của ASEAN về Biển Đông như: hòa bình tranh chấp, tôn trọng luật pháp quốc tế, thực thi nghiêm chỉnh Tuyên bố về ứng xử các bên ở Biển Đông (DOC) và tiến tới Bộ Quy tắc ứng xử Biển Đông (COC), không được quân sự hóa và không được làm phức tạp thêm tình hình.
Ông Thái cũng đánh giá: “Tuyên bố còn xuất hiện hai điểm mới. Đó là sáng kiến về đường dây nóng giữa Bộ Ngoại giao các nước ASEAN - Trung Quốc và sáng kiến xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử của các nước ASEAN – Trung Quốc về việc tránh đụng độ ngoài ý muốn giữa các tàu hải quân của các nước trong khu vực. Nếu như những quan điểm như vậy được thống nhất tại Hội nghị tiếp theo diễn ra tới đây, đó sẽ là bước tiến góp phần vào quản lý tranh chấp, xung đột ở khu vực, đặc biệt là trên Biển Đông”.
Để theo dõi toàn bộ cuộc trao đổi với TS Trần Việt Thái, mời quý vị theo dõi qua video dưới đây:
Mời quý độc giả theo dõi Truyền hình trực tuyến các kênh của Đài Truyền hình Việt Nam.