Nghệ sĩ là một trong những đối tượng được công chúng đặc biệt quan tâm. Mỗi lời nói, hành vi của họ đều tác động tới một bộ phận công chúng, đặc biệt là những người hâm mộ. Chính vì vậy, trách nhiệm và sự cẩn trọng của nghệ sĩ trong phát ngôn, ứng xử luôn cần được đặt lên hàng đầu.
Tuy nhiên, không phải nghệ sĩ nào cũng ý thức được điều này. Có những nghệ sĩ bị cộng đồng lên án vì những lời nói, hành vi thiếu suy nghĩ, thậm chí là lệch chuẩn, phản cảm. Góc nhìn văn hóa lên sóng ngày 14/10 đã phân tích vấn đề này.
Cùng với sự phát triển của các ngành công nghiệp văn hóa, văn hóa người hâm mộ (hay thường được gọi là các fandom) đang ngày càng lớn mạnh. Khán giả đại chúng đổ dồn sự chú ý đến các nghệ sĩ nổi tiếng, được coi là thần tượng của giới trẻ. Nhiều cộng đồng người hâm mộ được thành lập, sẵn sàng ủng hộ thần tượng của mình cả về tinh thần lẫn vật chất. Nhiều phong trào, chương trình được cộng đồng người hâm mộ tổ chức nhằm góp phần quảng bá hình ảnh cho thần tượng của mình.
Mua vé tham gia các sự kiện âm nhạc có thần tượng tham gia, tổ chức các dự án quảng bá cho thần tượng tại nhiều địa điểm công cộng, tổ chức các buổi gặp mặt, tặng quà cho nghệ sĩ, rất nhiều hoạt động bài bản được cộng đồng người hâm mộ thực hiện nhằm thể hiện sự ủng hộ với thần tượng.
Đối với các nghệ sĩ, sự nổi tiếng đi kèm với nhiều lợi ích về mặt kinh tế: từ các buổi diễn đến những hợp đồng quảng cáo, sự kiện. Với sự giúp sức của cộng đồng người hâm mộ, sức ảnh hưởng này càng được nhân lên mạnh mẽ.
"Nghiên cứu truyền thông cho thấy mạng xã hội rất khích lệ những người sáng tạo nội dung đó. Vì nó không cần sản xuất, chi phí gì cả nhưng nó vẫn thu được lợi quảng cáo từ mạng xã hội. Sự ảnh hưởng của người nổi tiếng làm cho các hội nhóm tăng lên và bản thân mạng xã hội cũng được lợi ở đó. Nghệ sĩ có bài hát hay sẽ có quảng cáo, một bộ phim hay sẽ được ném quảng cáo vào đó. Đây gọi là kinh tế truyền thông. Nó vận hành theo trend. Người nổi tiếng kéo theo người theo dõi ngày càng tăng, kéo theo số lượt xem tăng và các nhà quảng cáo tính được cái nào là xu hướng, cái nào đang tăng và quảng cáo chạy vào đó", PGS.TS Nguyễn Ngọc Oanh - Trưởng Khoa Quan hệ Quốc tế, Học viện Báo chí và tuyên Truyền phân tích.
Ở góc độ tích cực, sự ủng hộ của cộng đồng người hâm mộ cũng góp phần giúp các nghệ sĩ có thêm động lực trau dồi bản thân, phát triển nghề nghiệp, giữ gìn hình ảnh, để không phụ lòng các khán giả yêu mến mình. Cộng đồng người hâm mộ sẽ ủng hộ hết mình khi nghệ sĩ mà họ yêu mến sống đẹp, cống hiến hết mình cho nghệ thuật và công chúng. Nhưng cũng chính họ sẽ là người lên án, tẩy chay mạnh mẽ khi các nghệ sĩ có hành vi, ứng xử lệch chuẩn, phản cảm, đi ngược lại thuần phong mĩ tục. Chính vì vậy, các nghệ sĩ hơn lúc nào hết càng phải nêu cao trách nhiệm của mình nếu muốn bảo vệ sự nghiệp và giữ vững vị trí trong lòng người hâm mộ.
" Thoát fan" là cụm từ được cộng đồng người hâm mộ dùng, để chỉ việc từ bỏ 1 thần tượng của mình, được áp dụng rộng rãi khi nghệ sĩ có những ứng xử, hành vi lệch chuẩn. Họ có thể bỏ theo dõi, rời khỏi cộng đồng hâm mộ, yêu cầu nghệ sĩ phải xin lỗi hoặc đính chính…
Sức ảnh hưởng càng lớn, hậu quả nghệ sĩ phải gánh lấy càng nặng nề khi bị những người hâm mộ quay lưng. Các nhãn hàng lần lượt xóa hình ảnh khỏi các chiến dịch quảng cáo, các hợp đồng biểu diễn bị dừng lại, nhiều kế hoạch đổ bể.
"Giây phút họ nổi tiếng và sống nhờ ánh hào quang của mình cũng đồng nghĩa các văn nghệ sĩ phải chấp nhận ký một bản cam kết vô hình với khán giả, rằng họ không khiến khán giả thất vọng. Họ đón nhận đặc quyền mà người hâm mộ mang đến cho mình thì phải đi theo luật chơi công bằng. Điều đó có nghĩa bạn phải hiểu rằng sức ép của dư luận rất lớn", PGS.TS Nguyễn Thị Vân Anh - Trưởng Khoa Công tác xã hội, Trường Đại học Công Đoàn cho biết.
Nhiều nghệ sĩ và người có sức ảnh hưởng đã phải nhận lấy "trái đắng" cho những hành vi, ứng xử lệch chuẩn của mình. Trong đó, có người đã vĩnh viễn phải rời khỏi giới biểu diễn vì những sai lầm không thể tha thứ. Có thể thấy, các nghệ sĩ và người nổi tiếng cần nêu cao trách nhiệm trong mỗi lời nói, phát ngôn, bởi mỗi thông điệp họ đưa ra đều có sức ảnh hưởng sâu rộng đến công chúng. Cộng đồng là động lực giúp họ đạt được thành công. Nhưng cũng chính cộng đồng đó có thể rút lại sự ủng hộ nếu cảm thấy bị tổn thương hoặc thất vọng. Vì vậy, ý thức về trách nhiệm và sự cẩn trọng trong từng hành động, phát ngôn là điều vô cùng quan trọng để các nghệ sĩ có thể giữ vững sự yêu mến và niềm tin từ công chúng.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!