Khi công chúng tự trang bị kiến thức chuyên môn, nâng cao năng lực thưởng thức. Khi giọng hát của các nghệ sĩ được đưa lên bàn cân của công chúng. Đó là áp lực, cũng là động lực cho nghệ sĩ phát triển hơn. Nhưng giới hạn nằm ở đâu khi những câu chuyện đời tư cũng bị lôi vào cuộc nhận xét.
Xưa nay trong giao tiếp, việc "khen - chê" luôn là một chuyện hết sức tế nhị. Trong điều kiện lý tưởng mục đích cuối cùng của khen hoặc chê đều để động viên, giúp người khác nhìn ra điểm thiếu sót của mình rồi từ đó hoàn thiện hơn.
Khen khó 1, chê khó gấp 10, nhất là việc buông lời chê bai ai đó trong lĩnh vực mà người đó coi là điểm mạnh của mình. Lúc này, để thực sự thuyết phục, tiếng chê phải bao gồm những thông tin khách quan, cụ thể và có đủ sức nặng chuyên môn.
Nghệ sĩ toát mồ hôi khi công chúng tự trang bị kiến thức chuyên môn
Lướt trên các trang mạng xã hội hiện nay, dễ dàng bắt gặp các cộng đồng, các trang Fanpage hay hội nhóm bình luận giọng hát, sản phẩm âm nhạc của các nghệ sĩ.
Anh ca sĩ này thuộc loại giọng nào? Chị ca sĩ kia đang đi theo dòng nhạc ra sao? Ca sĩ lựa chọn bài hát này liệu đã hợp với chất giọng của họ chưa? Ca sĩ hát thế nào mới hay, mới khoe được kỹ thuật cá nhân?... Chưa biết những thông tin chuyên môn âm nhạc được đưa ra khi nhận xét có độ chính xác đến đâu nhưng với số lượng người theo dõi những trang bình luận giọng hát này, các nghệ sĩ cũng không khỏi giật mình nếu bị chê.
Nếu những kiến thức âm nhạc đưa ra trong những hội nhóm đúng, một cách tích cực, họ đang góp phần làm năng lực thưởng thức âm nhạc của công chúng được nâng cao hơn. Nhưng điều đáng bàn là trong chính những hội nhóm ấy, lại chẳng thiếu những bình luận, nơi mà lời chê biến thành lời công kích các nhân, hướng đến người nghệ sĩ.
Nguyễn Thị Ngọc Hà (hay Hà Myo) được biết đến là ca sĩ làm mới nghệ thuật hát xẩm đầy sắc điệu và mới mẻ trên sân khấu hiện đại. Nhưng cô gái Mường này hoàn toàn không phải là một ca nương nhí hấp thu những điệu xẩm từ nhỏ, chính vì thế khi ra mắt sản phẩm Xẩm Hà Nội, cô đã nhận không ít những lời nhận xét tiêu cực.
"Mình đã từng khóc rất nhiều vì những lời chê bai… Mọi người nói mình thế nọ thế kia, rồi so sánh mình với các nghệ nhân như cụ Hà Thị Cầu…", ca sĩ Hà Myo cho biết.
"Nhiều lần mình bị so sánh với các nghệ sĩ khác cũng đang theo đuổi việc làm mới âm nhạc truyền thống. Nhưng mình nghĩ mọi người cần phải hiểu rằng mọi so sánh đều là khập khiễng…".
Không chỉ có chê, đôi khi những lời khen cũng trở thành một áp lực với các nghệ sĩ. Khen nghệ sĩ này nhưng lại dùng phương pháp so sánh, thực chất là để hạ bệ một nghệ sĩ khác.
Khen để cổ vũ những điều tốt, chê để hạn chế những cái chưa hoàn thiện, nhưng mượn lời khen - chê để vùi dập nghệ sĩ, biến những phê bình trở nên độc hại thì lúc đó những lời nhận xét sẽ chỉ tạo ra giá trị tiêu cực.
"Phê bình thì tốt, khi mà mang tính chất xây dựng nhưng với những nhận xét mang tính chất lăng mạ thì nên có phương án để đào thải ra", ca sĩ, nhạc sĩ, nhà sản xuất âm nhạc Dương Trường Giang cho biết.
Chê có nguyên tắc
Với những người nghệ sĩ, họ hiểu đây là nghề làm dâu trăm họ, khen chê là điều đương nhiên sẽ xuất hiện và sẽ luôn song hành cùng nhau. Chỉ có hiểu rõ và tin vào những thế mạnh của bản thân mới là cách để tiếp tục tiến lên phía trước. Nếu có đang đứng trước những lời chê bai của khán giả nên nghĩ tích cực rằng: Khán giả còn chê là khán giả còn quan tâm và thực ra trong thế giới âm nhạc này, có biết bao người nghệ sĩ cũng bị chê rồi sau đó lại đang thành công rực rỡ.
Blackpink, nhóm nhạc nữ số 1 Hàn Quốc khi ra mắt khán giả năm 2016, cũng từng nhận nhiều lời chê từ công chúng. Hứng chịu nhiều chỉ trích nhưng bằng sự nỗ lực, chứng minh thực lực qua từng sản phẩm, Blackpink của hiện tại không chỉ sở hữu hàng loạt giải thưởng quốc tế mà còn sở hữu một trong những tour diễn thành công nhất trên thế giới.
Trước đó, âm nhạc thế giới cũng đã có không ít những nghệ sĩ thành công sau khi vượt lên từ những lời chê bai, chỉ trích. Britney Spear, Taylor Swift hay Madonna đều là những nghệ sĩ như vậy.
Tại Việt Nam, những lời chê bai giọng hát, phong cách trình diễn cũng hướng tới không ít nghệ sĩ như: Phan Mạnh Quỳnh, Tùng Dương, Hồ Ngọc Hà... nhưng hiện tại họ đều là những nghệ sĩ đã chứng minh được tài năng và có một vị trí vững chắc trong lòng khán giả.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!