Việt Nam sở hữu nguồn tài nguyên văn hóa vô cùng phong phú, với khoảng 3.500 di tích được xếp hạng quốc gia, 105 di tích quốc gia đặc biệt; hàng ngàn di sản văn hóa phi vật thể, trong đó có 288 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Theo các chuyên gia, hiện còn hàng ngàn di sản vật thể, phi vật thể, tư liệu đang nằm sâu trong dân. Khuyến khích cộng đồng bảo tồn và phát huy giá trị di sản đang là hướng đi hiệu quả để khơi thông mọi nguồn lực xã hội cho văn hóa. Câu chuyện tại thành phố Hải Phòng là một điển hình cho giải pháp này.
Gốm sứ men trắng thời Lý thế kỷ 11-13 trong bộ sưu tập cổ vật An Biên. Những tác phẩm kỹ thuật cao, chạm khắc tinh tế, nét cong mềm mại, chất men thanh khiết… khẳng định đỉnh cao của sứ trắng Việt, sánh ngang sứ trắng Định - Trung Hoa vốn có một không hai của thế giới.
Hơn 400 hiện vật gốm sứ, đồng, đá, gỗ, trong đó có nhiều cổ vật niên đại hơn 2000 ngàn năm được ông Trần Đình Thăng tại Hải Phòng sưu tầm gần nửa thế kỷ. Bộ sưu tập An Biên ghi dấu 4 thời kỳ: Đông Sơn thời dựng nước, thời kỳ bắc thuộc, thời Lý Trần và thời Lê sơ-Mạc- Lê trung hưng. Mới đây, Thành phố Hải Phòng đã chủ động phối hợp Hội di sản văn hoá Việt Nam, Hội Khảo cổ học Việt Nam, Viện khảo cổ - Viện hàn lâm khoa học Việt Nam để đánh giá tầm vóc của khối di sản này. Bộ sưu tập hiện đang được giới thiệu tới công chúng tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia
Nhà nghiên cứu Nguyễn Bá Thanh Long - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Cổ vật Hải Phòng - cho biết bộ gốm men trắng triều Lý gồm 9 hiện vật được trình Thủ tướng Chính phủ công nhận là bảo vật quốc gia 2021. Bộ sưu tập An Biên còn có nhiều hiện vật theo các nhà chuyên môn xứng đáng được đề cử nữa.
"Có nhiều hiện vật có giá trị văn hoá lịch sử và khoa học, mang tính đại diện đặc trưng văn hoá phương Đông. Bên cạnh nỗ lực nhà nước cần có sự chung tay trách nhiệm của nhân dân mà ở đây cụ thể là các nhà sưu tập tư nhân", ông Lê Khắc Nam - Phó Chủ tịch UBND TP.Hải Phòng chia sẻ.
"Các nhà khoa học đã làm việc tận tuỵ tận tâm trên tinh thần trách nhiệm khoa học cao, có cơ sở đề nghị Nhà nước công nhận bảo vật quốc gia một số hiện vật và tiến tới còn một số hiện vật nữa. Đó là vấn đề lớn", PGS.TS. Đỗ Văn Trụ - Chủ tịch Hội Di sản Văn hoá Việt Nam nói thêm.
Theo thống kê của Cục Di sản văn hoá, hiện khoảng 50 nhà sưu tập tư nhân đăng ký hoạt động. Số lượng trên thực tế có thể nhiều hơn. Rất cần tầm nhìn, chính sách khuyến khích và hợp tác công tư hiệu quả để đánh thức vẻ đẹp của những di sản còn ẩn mình.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!