Mức độ thiếu hụt càng thêm gay gắt khi từ một năm trở lại đây, Thông tư 22 của Bộ NN&PTNT quy định trên tàu khai thác xa bờ phải có đủ 4 chức danh thuyền trưởng, thuyền phó, máy trưởng, thợ máy. Quy định này nhằm giúp cho chuyến biển được an toàn hơn, hoạt động khai thác chuyên nghiệp hơn. Tuy nhiên, tình cảnh lúc này của nhiều chủ tàu là không thể tìm đủ lao động biển có những chứng chỉ theo yêu cầu. Câu chuyện này đang trở nên rất nóng ở nhiều vùng biển.
Thông tư 22 của Bộ NN&PTNT có hiệu lực từ ngày 1/1/2019 quy định, lao động trên tàu cá dài từ 15 - 24m phải có 3 chức danh thuyền trưởng, máy trưởng, thợ máy. Những tàu cá từ 24m trở lên ngoài 3 chức danh này phải có thêm chức danh thuyền phó.
Để đảm nhận các chức danh thuyền trưởng, thuyền phó, máy trưởng, thợ máy, người lao động phải qua các lớp đào tạo, có các chứng chỉ theo yêu cầu. Trên thực tế, ở vùng biển hiện nay, lao động biển đang trong "cơn sốt" khan hiếm, nên những lao động có các chứng chỉ đào tạo lại càng thiếu hụt trầm trọng. Do không tìm đủ lao động biển có chứng chỉ theo yêu cầu, hàng loạt tàu cá khai thác xa bờ buộc phải nằm bờ. Đây như là một nghịch lý rất đáng lo ngại ở vùng biển.
Càng ngày càng có sự dịch chuyển lao động từ nghề biển sang các nghề khác. Đây là lý do khiến cho ngư dân chuyên nghiệp đang là khoảng trống ở vùng biển. Không có đội ngũ ngư dân chuyên nghiệp không thể hiện đại hóa nghề cá và cũng khó có được lối ứng xử có trách nhiệm trong khai thác, cả cơ quan quản lý cũng như ngư dân đều đã nhận ra thực tế này. Tuy nhiên, việc xóa khoảng trống về ngư dân chuyên nghiệp lại không dễ.
Để nâng thu nhập, giúp ngư dân gắn bó lâu dài với nghề khai thác phải đầu tư thiết bị để giảm bớt lao động. Tuy nhiên, khi đầu tư thiết bị, yêu cầu bức thiết là phải có ngư dân chuyên nghiệp. Nếu ngư dân không chuyên nghiệp, vòng luẩn quẩn sẽ tiếp diễn, từ những chuyến biển đói kéo theo cơn sốt khan hiếm lao động biển dai dẳng.
Việc tái cơ cấu ngành thủy sản đang được thực hiện mạnh mẽ ở 28 tỉnh, thành phố ven biển theo hướng nâng hiệu quả hoạt động của đội tàu khai thác xa bờ với trên 30.000 chiếc. Hiệu quả của khai thác xa bờ không chỉ phụ thuộc vào mức đầu tư cho hạ tầng nghề cá, quan trọng hơn vẫn là phải có đội ngũ ngư dân chuyên nghiệp, thực sự gắn bó với nghề biển, làm chủ những công nghệ mới trong khai thác.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!
