Bỏ học theo người quen xuống Hà Nội làm phụ hồ từ 3 năm trước, mới 16 tuổi, em đã nghiện ma túy được một thời gian dài. Chỉ đến khi bị công an bắt, bố mẹ em mới hay sự việc. Em cho biết đã bị các anh lớn rủ rê chơi ma túy trong thời gian rảnh rỗi.
Có những em gái mới bước sang tuổi 13 cũng phải đi cai nghiện. Cô bé này đã có thời gian dài đi quán bar cùng các anh chị xã hội. Trước khi đi cai nghiện, mỗi tuần em được mẹ cho 1 triệu đồng, một khoản tiền lớn so với bạn bè cùng trang lứa.
Việc trẻ vị thành niên tiếp xúc với ma túy sớm đang là một thực trạng đáng báo động. Nhiều em mới bước vào trung học phổ thông đã phải đi cai nghiện tập trung. Hiện nay, số trẻ vị thành niên có hồ sơ cai nghiện khoảng 700 em nhưng trên thực tế con số này lên tới hàng nghìn.
Cai nghiện tập trung cho trẻ từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi, chúng ta cần xác định đây không phải là biện pháp xử lý, tức là lý lịch tư pháp của các em không ảnh hưởng gì. Mục đích là để đảm bảo cuộc sống bình thường cho các em sau này. Cơ quan chuyên môn cũng sẽ phải bố trí một khu cai nghiện riêng để các em không bị tác động của môi trường xung quanh giúp cho việc cai nghiện có hiệu quả.
Với việc ra đời của nhiều loại ma túy tổng hợp, việc sử dụng ma túy đang có xu hướng "trẻ hóa". Ảnh: VOV.
Cần cai nghiện riêng cho trẻ em
Ngoài đi học, Hào còn giúp bố mẹ làm việc tại cửa hàng. Nhưng thực ra, mục đích của em khi làm việc này là để có thêm tiền thỏa mãn cơn nghiện. Phải mất một thời gian khá dài gia đình mới phát hiện ra việc này.
Tại Trung tâm cai nghiện số 2 Hà Nội, nhiều em trong độ tuổi từ 12 đến dưới 18 tuổi. Lúc không lên cơn nghiện, các em vẫn ham đọc truyện tranh, chơi các trò chơi cùng nhau. Ngoài việc điều trị cắt cơn nghiện, các em còn cần được tư vấn, trợ giúp về tâm lý để sớm trở lại cuộc sống bình thường.
Thanh thiếu niên trong độ tuổi từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vẫn là lứa tuổi đang có sự thay đổi nhiều trong tâm sinh lý. Vì vậy, việc áp dụng hình thức cai nghiện bắt buộc với những người sử dụng ma túy trong độ tuổi này cũng tính đến những yếu tố đặc thù, để đạt được hiệu quả cao cũng như bảo vệ quyền lợi chính đáng của các em.
Việc hành xử thiếu thận trọng đối với trẻ em ở độ tuổi đang phát triển này sẽ dẫn đến những hậu quả khôn lường, ảnh hưởng đến tương lai của các em và ổn định xã hội. Do đó, khi áp dụng các biện pháp cai nghiện bắt buộc tập trung cần đánh giá tác động đầy đủ hơn, đặc biệt là những tác động bất lợi để chúng ta có giải pháp phù hợp. Cần có sự tham gia của các chuyên gia, các nhà khoa học về lĩnh vực giáo dục, tâm lý học, xã hội học, y tế đối với các đối tượng này.
Rõ ràng là để cai nghiện hiệu quả cho các em, vấn đề cách ứng xử, cách tiếp cận với các em là rất quan trọng. Nếu không thì không những không đạt hiểu quả cai nghiện mà còn gây ra những vấn đề khác cho tâm lý của các em. Bên cạnh vấn đề con người, cơ sở vật chất cũng cần lưu tâm. Hiện cả nước đang có 97 cơ sở cai nghiện được chỉ định làm nơi cai nghiện cho các đối tượng từ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi. Hầu hết trong số này đã nhiều năm không được đầu tư sửa chữa xây mới và đào tạo lại nhân viên.
Các cơ sở cai nghiện cần được nâng cấp
Cơ sở tư vấn và điều trị cai nghiện ma túy tỉnh Thái Nguyên chưa bao giờ cai nghiện cho người dưới 18 tuổi. Nhà cửa xuống cấp, cửa sổ bị mọt gần hết, nền nhà bong tróc… Giáo viên tâm lý và nhân viên công tác xã hội càng không có.
Phần lớn cơ sở vật chất tại các trung tâm cai nghiện tập trung không đủ đáp ứng yêu cầu cai nghiện cho trẻ em như có phân khu riêng. Do đó, nếu đưa trẻ em vào cai nghiện tại các cơ sở này có thể các em lại bị ảnh hưởng xấu từ các đối tượng cai nghiện người lớn. Ngay tại Trung tâm cai nghiện số 2 Hà Nội, cơ sở vật chất cũng mới được cải tạo lại từ nhà cũ chứ chưa có đơn nguyên riêng. Các cán bộ quản lý học viên cũng cần đào tạo lại.
Cai nghiện trẻ em khác với đi trại giáo dưỡng. Cần phải tạo điều kiện cho các em đi học và thực thi các quyền của trẻ em. Do đó, còn rất nhiều công đoạn cần chuẩn bị và cần sự vào cuộc từ gia đình cho đến các cơ sở cai nghiện để giúp các em cắt đứt hoàn toàn việc nghiện ngập, tái hòa nhập cộng đồng.
Để đảm bảo tốt nhất quyền của người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi bị đề nghị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, pháp lệnh mới ban hành cũng quy định tòa án và thẩm phán được tham vấn ý kiến hoặc yêu cầu chuyên gia y tế, tâm lý, giáo dục, xã hội học, đại diện của nhà trường nơi người bị đề nghị học tập... Đồng thời, bảo đảm người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi được bảo vệ tốt nhất khi bị đề nghị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!