Mới đây, tại Hà Nội, trong kỳ họp HĐND thành phố, việc thu phí dịch vụ thoát nước và xử lý nước thải đã được đề xuất và chờ quyết định cuối cùng. Có lộ trình chậm hơn thành phố Hồ Chí Minh 2 năm, đề xuất của Hà Nội vẫn nhận được sự quan tâm của dư luận. Dù lộ trình thu phí nước thải của Hà Nội chưa được đề xuất cụ thể bắt đầu từ bao giờ, nhưng mức phí đã được đưa ra.
Giá dịch vụ thoát nước đề xuất tăng dần theo lộ trình 5 năm và thu thông qua giá nước sạch. Cụ thể, năm thứ nhất thu bằng 10% giá nước, năm thứ 5 thu khoảng 35%. Những trường hợp phải nộp tiền dịch vụ thoát nước gồm hộ gia đình, hộ kinh doanh, doanh nghiệp, cơ quan hành chính tại 12 quận Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa, Hai Bà Trưng, Thanh Xuân, Tây Hồ, Hoàng Mai, Cầu Giấy, Nam Từ Liêm, Bắc Từ Liêm, Long Biên, Hà Đông và 9 phường của thị xã Sơn Tây. Hộ nghèo, hộ cận nghèo được hỗ trợ một phần hoặc miễn nộp giá dịch vụ thoát nước và xử lý nước thải.
Hiện thành phố thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải sinh hoạt (10% giá bán 1m3 nước sạch chưa bao gồm thuế giá trị gia tăng). Khi thu giá dịch vụ thoát nước, 12 quận và 9 phường của thị xã Sơn Tây sẽ không phải nộp loại phí trên, địa bàn còn lại tiếp tục nộp phí bảo vệ môi trường đối với nước thải sinh hoạt.
Theo Sở Xây dựng Hà Nội, việc xây dựng đề án giá dịch vụ thoát nước và xử lý nước thải được thực hiện theo Nghị định 80/2014. Văn bản này quy định chuyển phí thoát nước thành giá dịch vụ thoát nước và xử lý nước thải, từng bước hướng tới mục tiêu thu phải đủ bù chi, giảm áp lực cho ngân sách, đồng thời tăng ý thức người dân thông qua việc đóng góp và duy trì công trình thoát nước.
Đề án thu giá dịch vụ thoát nước của Hà Nội đã được lấy ý kiến Bộ Xây dựng và báo cáo tập thể UBND thành phố 3 lần, lấy ý kiến những người chịu tác động của chính sách 2 lần. Hiện cơ quan chuyên môn đã hoàn thành tất cả hồ sơ, trình thành phố để xem xét quyết định. Với người dân, nếu thu phí có thể thoát khỏi tình cảnh mùi cống rãnh phải chịu đựng bấy lâu nay, ai cũng ủng hộ nhưng điều quan tâm nhất là sử dụng khoản thu đúng mục đích.
Phần phí xử lý nước thải sinh hoạt sau khi trừ đi 10% cho tổ chức cung cấp nước sạch và 25% để Ủy ban nhân dân phường chi cho hoạt động thu phí, còn 65% dành để phòng ngừa, hạn chế, kiểm soát ô nhiễm môi trường do nước thải. Từ việc thu phí đến kết quả này là một lộ trình còn nhiều vấn đề cần giải quyết.
Trong năm qua, sau khi nghị định quy định phí bảo vệ môi trường đối với nước thải có hiệu lực, một số địa phương đã tiến hành thu phí thoát nước để kiểm soát vấn đề ô nhiễm nước thải sinh hoạt.
Tại TP Hải Phòng, mương Tây Nam có chiều dài hơn 5km này là một trong những mương thoát nước chính của thành phố. Dòng nước đã thay đổi khác hẳn với hiện trạng hàng chục năm trước. Tất cả chỉ nhờ có 2 năm khi nhà máy xử lý nước thải tập trung chính thức đi vào vận hành. Cũng nhờ hiệu quả này mà người dân đồng tình với mức thu giá dịch vụ thoát nước chiếm khoảng 20% hóa đơn mỗi tháng.
Năm 2017, TP Hải Phòng bắt đầu chuyển từ phí bảo vệ môi trường đối với nước thải sang thu giá dịch vụ thoát nước. Tỷ lệ không thay đổi trong 5 năm qua. Tuy nhiên nguồn thu này đã tạo một điều kiện rất cần thiết cho đơn vị vận hành cải thiện tình trạng nước thải của đô thị. Khác với phí bảo vệ môi trường đối với nước thải, dịch vụ thoát nước một khi được gọi là giá thì người dân có quyền đòi hỏi chất lượng dịch vụ. Hải Phòng hiện mới có nguồn thu ở 7 quận nội thành. Để có thể thu ở các huyện, địa phương này hiểu là phải nâng cao chất lượng dịch vụ.
Nguồn thu từ dịch vụ thoát nước của Hải Phòng hiện đáp ứng được khoảng 80% chi phí để vận hành, bảo trì hệ thống thoát nước ở thành phố. 20% còn lại vẫn bù từ tiền ngân sách, tính trung bình là 30 tỷ mỗi năm.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!