Tuyến đường dành riêng cho xe đạp ở Hà Nội.
Xe đạp đô thị đang dần chiếm được cảm tình của người dân Hà Nội
Gắn bó với xe đạp đô thị từ những ngày đầu mô hình được thí điểm, bạn Nguyễn Mai (24 tuổi) cư dân quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội chia sẻ, phương tiện này đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống thường nhật của Mai.“Sử dụng xe đạp đô thị không chỉ thuận tiện cho việc di chuyển từ nhà đến nơi làm việc mà còn giúp tôi rèn luyện sức khỏe, góp phần làm giảm tình trạng ùn tắc giao thông ở nội đô. Chi phí sử dụng xe đạp đô thị lại khá rẻ, phù hợp với điều kiện kinh tế của bản thân tôi. Hàng ngày, tôi sử dụng phương tiện công cộng như xe buýt hay tàu điện di chuyển từ Phú Diễn đến Cầu Giấy, sau đó đi xe đạp tới điểm trạm trên đường Nguyễn Chí Thanh và đi bộ đến nơi làm việc” - Nguyễn Mai cho biết.
Đối với Mai, việc đạp xe còn mang lại cảm giác gần gũi hơn với thiên nhiên, cảnh quan đô thị, tạo nên một thói quen tích cực trong lối sống hiện đại. Điều này cho thấy mô hình xe đạp đô thị đang dần chiếm được cảm tình của người dân tại Hà Nội.
Theo quan điểm của Tiến sĩ Nguyễn Xuân Thủy, nguyên Giám đốc Nhà xuất bản Giao thông vận tải - chuyên gia nghiên cứu về giao thông, xe đạp là một phương tiện rất tốt cho giao thông ở các đô thị như Hà Nội. Mô hình xe đạp đô thị vừa là phương tiện di chuyển, lại vừa có thể giúp người dân rèn luyện sức khỏe. Một ưu điểm của xe đạp là rất cơ động, có thể đi lại trong các ngõ, ngách nhỏ hẹp. Điều này rất phù hợp với thực tế địa hình của Thủ đô Hà Nội với số lượng ngõ ngách nhỏ, hẹp từ 7m – 11m chiếm tới gần 50%. Hơn nữa, phương tiện này ít gây ùn tắc, đặc biệt là không gây ô nhiễm môi trường.
Ngoài sự tiện lợi trong sử dụng, xe đạp đô thị còn được đánh giá là phương tiện nối tiếp hiệu quả trong hệ thống giao thông công cộng. Việc bố trí các trạm xe đạp gần các bến xe buýt, ga tàu điện đã tạo điều kiện thuận lợi để người dân dễ dàng di chuyển giữa các loại hình vận tải.
Thống kê từ Công ty cổ phần Dịch vụ vận tải số Trí Nam (đơn vị vận hành dịch vụ xe đạp đô thị tại Hà Nội) cho thấy, từ khi bắt đầu thí điểm mô hình vào tháng 8/2023, sau 1 năm đã có hơn 230.000 khách hàng đăng ký sử dụng, với hơn 380.000 lượt di chuyển, ước tính trung bình có khoảng 1.100 chuyến/ngày.
Hiện tại, đơn vị đã triển khai hơn 700 xe đạp đặt tại 6 quận nội thành Hà Nội với 88 điểm trạm. Dịch vụ đã duy trì 100% thời gian hoạt động trong ngày đều có khách hàng sử dụng.
Ông Đỗ Bá Quân, Chủ tịch Công ty cổ phần Dịch vụ vận tải số Trí Nam cho biết, Thành phố Hà Nội đang là nơi có hoạt động xe đạp đô thị ổn định và phát triển nhất ở Việt Nam.
Trao đổi với phóng viên VTV On Air, ông Đỗ Bá Quân, Chủ tịch Công ty cổ phần Dịch vụ vận tải số Trí Nam chia sẻ: “Thành phố Hà Nội đang là nơi có hoạt động xe đạp đô thị ổn định và phát triển nhất ở Việt Nam. Chúng tôi mong muốn dịch vụ này sẽ góp phần xây dựng một hình ảnh Thành phố xanh, sinh thái, thông minh và bản sắc. Tôi cảm thấy rất vui vì có nhiều người già, sinh viên đã chọn đi xe đạp tham quan, ngắm phố phường, đến những điểm như công viên, nhà sách để tản bộ, làm việc hội nhóm, nhiều công nhân viên chức dùng thay thế phương tiện cá nhân phục vụ chặng nối tiếp của xe buýt, tàu điện”.
Những việc cần phải làm
Mô hình xe đạp đô thị tại Hà Nội mang lại nhiều lợi ích cho cộng đồng và môi trường, nhưng thực tế cho thấy hiệu quả kinh tế của mô hình này vẫn chưa đạt kỳ vọng. Chi phí đầu tư ban đầu của Công ty cổ phần Dịch vụ vận tải số Trí Nam là 6,4 tỷ đồng nhưng doanh thu sau 1 năm thí điểm chỉ đạt hơn 3,7 tỷ đồng, dù đơn vị này vẫn đang được miễn phí sử dụng vỉa hè.
Liên quan đến vấn đề này, Chủ tịch Công ty cổ phần Dịch vụ vận tải số Trí Nam thừa nhận: “Qua hơn 1 năm thí điểm, mặc dù với mức độ hoạt động của xe đạp đô thị ở Hà Nội đạt mức tốt nhất trên cả nước, tuy nhiên doanh thu thực tế chưa đạt những con số như chúng tôi kỳ vọng”. Theo ông Quân, có nhiều nguyên nhân khiến dịch vụ xe đạp đô thị chưa thực sự hút khách. Một phần do thói quen sử dụng phương tiện cá nhân đã ăn sâu vào đời sống của người dân, đặc biệt trong bối cảnh số lượng phương tiện di chuyển do cá nhân sở hữu ở Hà Nội vẫn rất cao. Điều này khiến việc thay đổi thói quen sang sử dụng xe đạp đô thị trở nên khó khăn. Bên cạnh đó là các yếu tố khách quan như thời tiết, môi trường, mật độ giao thông; kết hợp với các hạn chế về hạ tầng đường bộ chưa đồng bộ với hệ thống xe đạp; chưa có nhiều tuyến đường ưu tiên dành riêng cho xe đạp; mật độ xe, điểm trạm chưa phủ dày như kỳ vọng của khách hàng đã khiến dịch vụ xe đạp đô thị chưa thực sự hấp dẫn.
Để có thể tăng “sức hút” cho xe đạp đô thị và mở rộng được đối tượng khách hàng, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Thủy - chuyên gia nghiên cứu về giao thông cho rằng, cần xây dựng môi trường để phương tiện vận hành thuận lợi, ví dụ như nghiên cứu thêm các tuyến đường, làn đường ưu tiên dành riêng cho xe đạp; tạo ra mạng lưới các điểm trạm đồng đều phủ kín khắp mọi nơi, nhất là ở gần các bến xe buýt, bến Metro. Đơn vị vận hành cần nghiên cứu phần mềm đơn giản hơn, để người già, người cao tuổi dễ dàng thao tác, sử dụng.
Bên cạnh đó, cần tăng cường tuyên truyền ý thức sử dụng xe đạp đô thị đến với người dân, ngay cả đối với các phương tiện công cộng khác như xe buýt, tàu điện cũng cần được sử dụng nhiều hơn. Không nên lạm dụng xe máy, nếu di chuyển ở cự ly gần có thể đi bộ hoặc đi xe đạp, điều này sẽ góp phần giảm thiểu ùn tắc giao thông và bảo vệ môi trường.
Một vấn đề quan trọng nữa là cần tạo điều kiện xây dựng chính sách công nhận xe đạp đô thị là phương tiện vận tải hành khách công cộng, để doanh nghiệp có thể nhận được hỗ trợ tương tự các loại hình giao thông công cộng khác như xe buýt, đường sắt đô thị. Điều này sẽ giúp cho doanh nghiệp có thể tiếp cận với các nguồn vốn ưu đãi để mở rộng dịch vụ và nhận được cơ chế hỗ trợ về bến bãi, điểm trạm góp phần phát triển hệ thống.
Ông Nguyễn Tưởng - Trưởng phòng Quản lý vận tải (Sở Giao thông vận tải Hà Nội) cho hay, dịch vụ xe đạp đô thị mang lại nhiều lợi ích cho xã hội như giảm ô nhiễm môi trường, kết nối giữa các phương thức, loại hình vận tải công cộng, vì vậy dịch vụ xe đạp đô thị cần được khuyến khích, ưu tiên phát triển.
Ông Nguyễn Tưởng - Trưởng phòng Quản lý vận tải (Sở Giao thông vận tải Hà Nội) cho biết, căn cứ vào các quy định của pháp luật và đứng về góc độ khoa học thì xe đạp không phải là phương tiện vận tải công cộng. Tuy nhiên, dịch vụ xe đạp đô thị mang lại nhiều lợi ích cho xã hội như giảm ô nhiễm môi trường, kết nối giữa các phương thức, loại hình vận tải công cộng, vì vậy dịch vụ xe đạp đô thị cần được khuyến khích, ưu tiên phát triển. Việc xây dựng cơ chế chính sách đã được thực hiện trong quá trình thí điểm như ưu tiên về cơ sở hạ tầng: các điểm đặt xe, đường dành riêng và chính sách về phí sử dụng vỉa hè đường…
Ngoài ra, Thành phố đang tăng cường công tác tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng để người dân biết và sử dụng xe đạp đô thị là góp phần giảm thiểu ùn tắc giao thông và xây dựng thành phố Hà Nội ngày càng xanh, sạch, thông minh.
Trong thời gian tới, Sở Giao thông vận tải Hà Nội sẽ rà soát, đánh giá hiệu quả toàn bộ các điểm đỗ xe đạp đô thị hiện có, từ đó có phương án sắp xếp, điều chỉnh lại cho phù hợp, các vị trí có nhu cầu sử dụng xe đạp lớn sẽ đề xuất bố trí thêm các điểm mới phục vụ nhu cầu của nhân dân, nhằm mở rộng đến các khu dân cư mà phương tiện xe buýt, đường sắt đô thị hiện nay chưa tiếp cận được, tăng tính năng kết nối với các loại hình vận tải hành khách công cộng hiện nay để nghiên cứu triển khai mở rộng phạm vi hoạt động đối với dịch vụ xe đạp đô thị.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!