Thiệt hại do thiên tai đầu mùa mưa
Từ đầu tháng 5 đến nay, miền Bắc đã xuất hiện các đợt mưa lớn kèm theo hiện tượng cực đoan, điển hình là giông sét nguy hiểm, vùng núi còn xảy ra lũ quét, sạt lở đất cục bộ. Mùa mưa năm nay được dự báo là sẽ chịu ảnh hưởng của hiện tượng La Nina.
Tính đến hiện tại Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ đã vào mùa mưa hơn 1 tháng. Cùng với đó, các trận mưa lớn kèm theo lũ quét, sạt lở đất cũng đã xảy ra ở một số địa phương.
Chiều 6/5, Hà Tĩnh đã có mưa lớn gây sạt lở đất vùi lấp một lán trại của công nhân tại khu vực phường Kỳ Liên, thị xã Kỳ Anh khiến 3 người thiệt mạng và 4 người bị thương.
Sau đó vài ngày, ngày 10/5, xã Phì Nhừ, huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên đã xảy ra một trận lũ quét. Một ngôi nhà bị đổ sập hoàn toàn, khoảng 30 nhà dân ngập sâu trong đất đá dày khoảng 30-50 cm. Nhiều tài sản của người dân bị hư hỏng. Rất may không có thiệt hại về người.
Ngày 12/5, mưa lớn đã gây ra sạt lở đất làm đổ tường tại xã Ba Trại, huyện Ba Vì, Hà Nội làm cho 3 cháu nhỏ đang chơi trong sân bị vùi lấp dẫn đến tử vong.
Chiều tối ngày 4/6, xã Giao An, huyện miền núi Lang Chánh, Thanh Hóa xảy ra mưa lớn kéo dài khiến đoạn suối qua đập tràn thôn Chiềng Nang bị ngập sâu, nước chảy xiết. Một chiếc xe ô tô đi qua đập tràn bị nước lũ cuốn trôi. Rất may, 2 người trên xe được người dân phát hiện, kịp thời hỗ trợ đưa vào bờ an toàn.
Mới đây, sáng sớm 5/6, tại Bản Vược, huyện Bát Xát, Lào Cai cũng xảy ra mưa lớn khiến 2 mẹ con bị lũ cuốn trôi mất tích, hiện tại vẫn chưa tìm thấy.
Miền Bắc đêm nay, ngày mai mưa lớn
Ngay đêm qua (7/6), sáng sớm nay (8/6), mưa dông đã quay trở lại Bắc Bộ. Trong đó khu vực trung du, vùng núi mưa nhiều hơn.
Mưa lớn trên diện rộng gây ngập sâu một số tuyến phố tại Hà Nội ngày 5/6. (Ảnh: TTXVN)
Đến chiều nay, mây ẩm vẫn đang phát triển mạnh, gây mưa ở nhiều tỉnh, thành. Cục bộ ở Sơn La và Cao Bằng, tổng lượng mưa từ đêm qua đến nay đã lên đến 116 - 125 mm.
Dự báo mưa còn tiếp diễn trong đêm nay và ngày mai, bởi rãnh áp thấp gây mưa vẫn đang vắt qua miền Bắc, tạo điều kiện mây ẩm phát triển mạnh ở quanh vị trí rãnh, trút mưa diện rộng. Thời gian mưa tập trung vào chiều tối đến sáng sớm. Lượng mưa phổ biến từ 20 - 50 mm, có nơi mưa to trên 150 mm.
Mưa dồn dập trong thời gian ngắn ngoài gây ngập úng ở các vùng trũng thấp, tại vùng núi còn tiềm ẩn lũ quét, sạt lở đất. Bởi sau gần một tuần mưa dông, đất đá đã ngấm no nước, nguy cơ sạt trượt có thể xảy ra bất cứ lúc nào.
Miền Bắc mùa mưa năm nay nhiều hơn mọi năm
Mùa mưa ở miền Bắc bắt đầu từ tháng 5, đúng theo quy luật khí hậu. Tuy nhiên tần suất mưa và cường độ mưa giai đoạn đầu mùa năm nay theo thống kê lại nhiều hơn hẳn.
Trong tháng 5, có 9 ngày mưa lớn diện rộng. Đồng thời tổng lượng mưa cũng cao hơn mọi năm từ 30 - 60%, có nơi còn cao gấp đôi, như tại Lào Cai hay Thủ đô Hà Nội, tổng lượng mưa lên tới 353 - 420 mm.
Nguyên nhân là do El Nino đã suy yếu nhanh, hiện tượng ENSO chuyển sang pha trung tính. Pha này còn duy trì trong tháng 6 ngày với xác suất 80 - 85%. Dự báo trong giai đoạn cao điểm mùa mưa, khoảng tháng 7 - 8 năm nay cũng sẽ là thời kỳ ENSO chuyển tiếp sang pha La Nina với xác suất 65 - 75%. Như vậy nhiều khả năng mùa mưa năm nay ở miền Bắc lượng mưa sẽ nhiều hơn mọi năm. Không chỉ giai đoạn đầu mùa mà cuối mùa mưa, khoảng tháng 9 - 10, tổng lượng mưa cũng sẽ cao hơn 10 - 30% so với mọi năm.
Đồng thời nguy cơ lũ quét, sạt lở đất cũng tăng cao ở một loạt các tỉnh thành vùng núi phía Bắc và Bắc Trung Bộ, nhất là trong thời kỳ cao điểm từ nay đến tháng 8.
Cảnh báo thiên tai năm 2024 tương đồng năm 2020
Như vậy, nửa đầu năm nước ta chịu ảnh hưởng hiện tượng EL Nino, nắng nóng khắc nghiệt. Tuy nhiên đến nửa cuối năm lại chuyển sang La Nina, có khả năng gây ra mưa lũ cực đoan.
Theo thống kê, năm nay El Nino và La Nina có sự chuyển pha khá tương đồng với năm 2020, một năm thiên tai đã diễn ra dị thường và vô cùng khốc liệt.
Năm 2020 có đến 16 loại hình thiên tai xảy ra với 13 cơn bão trên Biển Đông. 264 trận mưa lớn trên 49 tỉnh, thành phố tập trung ở Bắc Bộ và Trung Bộ. 120 trận lũ, lũ quét, sạt lở đất. Thiên tai đã làm 356 người thiệt mạng, mất tích và 876 người bị thương. Hàng nghìn ngôi nhà bị hư hại. Ngoài ra, gần 1.200 km đường giao thông bị sạt lở. Khối lượng đất, đá sạt lở khoảng 4,1 triệu m3.
Những thiệt hại này sẽ là bài học cho công tác phòng chống thiên tai trong năm nay, nhất là ngay từ giai đoạn đầu mùa này.
"Đề nghị công tác dự báo, đặc biệt là dự báo mưa có đầu tư nhiều hơn và chính xác hơn. Khu vực miền núi phía Bắc sẽ có một số đợt mưa lớn gây ra lũ quét, sạt lở đất tương tự như năm 2020. Chính vì vậy tập trung rà soát những điểm có thể xảy ra lũ quét, sạt lở", ông Nguyễn Hoàng Hiệp, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, nhận định.
Phòng tránh lũ quét, sạt lở đất ngay từ đầu mùa
Về phía người dân, việc chuẩn bị tinh thần và chủ động lên phương án thoát nạn rất quan trọng. Sau đây là một số lời khuyên hữu ích.
Đầu tiên, người dân cần hiểu rõ địa hình khu vực mình sinh sống, nếu ở 1 trong 4 khu vực có nguy cơ dưới đây thì cần sẵn sàng các phương án thoát nạn khi có mưa lớn:
1. Nằm trong khu vực có nguy cơ cao xảy ra lũ quét, sạt lở đất được thông báo bởi chính quyền địa phương;
2. Nơi ở gần sườn núi, nền đất nghiêng;
3. Khu vực gần mạch nước ngầm hoặc gần sông, suối;
4. Những nơi đã từng xảy ra sạt lở.
Ngay từ đầu mùa mưa, người dân nên chuẩn bị trước đồ dùng cần thiết để sẵn sàng sơ tán khi khẩn cấp; đồng thời tìm hiểu và nắm rõ các địa điểm lánh nạn; tốt nhất là nên diễn tập sơ tán trước để có thể bình tĩnh xử lý tình huống.
Trong lúc khẩn cấp, lũ quét, sạt lở đất ập đến, người dân cần phản ứng kịp thời, nếu không kịp di tản ra ngoài thì có thể hướng lên vị trí cao hơn, có thể là tầng 2, tầng 3 của ngôi nhà.
Ngoài ra, việc chuẩn bị tinh thần rất quan trọng, thay vì suy nghĩ việc sơ tán thật vô ích vì thiên tai chưa xảy ra, hãy nghĩ theo hướng: "Thật tốt vì thiên tai chưa xảy ra!".
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!