Tính đến hiện tại Bắc Bộ và cả Bắc Trung Bộ đã vào mùa mưa hơn 1 tháng. Riêng trong tháng 5 đã có 9 ngày mưa lớn diện rộng đồng thời tổng lượng mưa cũng cao hơn mọi năm từ 30-60%, có nơi còn cao gấp đôi. Như tại Lào Cai hay thủ đô Hà Nội, tổng lượng mưa lên tới 353-420mm, gấp đôi so với cùng kỳ.
Nguyên nhân là do El Nino đã suy yếu nhanh, hiện tượng ENSO chuyển sang pha trung tính. Pha này còn duy trì trong tháng 6 với xác suất 80-85%. Dự báo trong giai đoạn cao điểm mùa mưa, khoảng tháng 7-8 năm nay cũng sẽ là thời kỳ ENSO chuyển tiếp sang pha La Nina với xác suất 65-75%. Như vậy nhiều khả năng mùa mưa năm nay ở miền Bắc sẽ nhiều hơn hẳn mọi năm. Không chỉ giai đoạn đầu mùa mà cuối mùa mưa, khoảng tháng 9-10 tổng lượng mưa cũng sẽ cao hơn 10-30% so với mọi năm.
Các chuyên gia đánh giá năm nay hiện tượng ENSO có sự chuyển pha khá tương đồng với năm mưa lũ lịch sử 2020.
Theo thống kê năm 2020 có đến 16 loại hình thiên tai xảy ra với 13 cơn bão trên biển Đông. 264 trận mưa lớn trên 49 tỉnh, thành phố tập trung ở Bắc Bộ và Trung Bộ. 120 trận lũ, lũ quét, sạt lở đất. Thiên tai đã làm 356 người thiệt mạng, mất tích và 876 người bị thương. Hàng nghìn ngôi nhà bị hư hại. Ngoài ra 1.190km đường giao thông bị sạt lở. Khối lượng đất, đá sạt lở khoảng 4,1 triệu m3.
Ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn quốc gia
Ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia nhận định: "Cuối năm nay chuyển pha sang La Nina sẽ gây trạng thái mưa nhiều. Đặc biệt lưu ý giai đoạn tháng 9, 10, 11, bão, áp thấp nhiệt đới nhiều hơn, có thể gây mưa lũ dồn dập".
Ông Nguyễn Hoàng Hiệp, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
Ông Nguyễn Hoàng Hiệp, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đã chỉ đạo các bộ ban ngành và các địa phương chủ động các phương án phòng tránh thiên tai trong giai đoạn cuối năm: "Để đảm bảo công tác phòng chống thiên tai năm 2024 để nghị công tác dự báo, đặc biệt là dự báo mưa có đầu tư nhiều hơn và chính xác hơn. Khu vực miền núi phía Bắc, Nghệ An, Thanh Hoá sẽ có một số đợt gây ra lũ quét, sạt lở đất tương tự như 2020. Đối với miền núi phía Bắc tập trung rà soát những điểm có thể xảy ra lũ quét, sạt lở những điểm này có rồi, chỉ có điều đang diện rộng các địa phương khoanh cho nhỏ lại. Các giải pháp chủ động, khơi thông dòng chảy để di dân chủ động".
Ngoài việc cơ quan chức năng và các địa phương tăng cường lên phương án phòng chống, về phía người dân, việc chuẩn bị tinh thần và chủ động lên phương án thoát nạn rất quan trọng. Sau đây là một số lời khuyên hữu ích:
Đầu tiên quý vị cần hiểu rõ địa hình khu vực mình sinh sống, nếu ở 1 trong 4 khu vực có nguy cơ dưới đây thì cần sẵn sàng các phương án thoát nạn khi có mưa lớn:
Những nơi có nguy cơ cao xảy ra sạt lở, lũ quét nguy hiểm
- Nằm trong khu vực có nguy cơ cao xảy ra lũ quét, sạt lở đất được thông báo bởi chính quyền địa phương
- Gần sườn núi, nền đất nghiêng
- Khu vực gần mạch nước ngầm hoặc gần sông, suối
- Những nơi đã từng xảy ra sạt lở.
Chuẩn bị sẵn sàng vật dụng thiết yếu để sơ tán khi mưa lớn.
Ngay từ đầu mùa mưa nên chuẩn bị trước đồ dùng cần thiết để sẵn sàng sơ tán khi khẩn cấp. Đồng thời tìm hiểu và nắm rõ các địa điểm lánh nạn. Tốt nhất là nên diễn tập sơ tán trước để có thể bình tĩnh xử lý tình huống.
Hiểu rõ về nơi lánh nạn để đảm bảo an toàn
Trong lúc khẩn cấp, lũ quét, sạt lở đất ập đến cần phản ứng kịp thời, nếu không kịp di tản ra ngoài thì có thể hướng lên vị trí cao hơn, có thể là tầng 2, tầng 3 của ngôi nhà.
Sơ tán khẩn cấp theo 2 hướng khi thiên tai xảy ra
Ngoài ra, việc chuẩn bị tinh thần rất quan trọng, thay vì suy nghĩ việc sơ tán vô ích vì thiên tai chưa xảy ra, hãy nghĩ theo hướng: Thật tốt vì thiên tai chưa xảy ra!
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!