Nhiều bệnh truyền nhiễm ở người cao tuổi phức tạp về cuối năm

Tại Chương trình tư vấn trực tuyến "Những vaccine quan trọng người lớn cần tiêm trước cuối năm" do Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC thực hiện và phát sóng vào tối 5/11/2022, các bác sĩ đã khẳng định, việc chủ động tiêm vaccine phòng bệnh truyền nhiễm ở những người cao tuổi, người có bệnh lý nền và người trưởng thành là đặc biệt quan trọng trong thời điểm hiện nay.

Tăng diễn tiến nặng và tử vong

Theo BS.CKII Phạm Thị Thanh Tâm - Khoa Nội tổng hợp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP. Hồ Chí Minh, hệ hô hấp của con người được tính từ cửa mũi trước đến các đường thở và các phế nang trong phổi. Hệ hô hấp tiếp xúc trực tiếp với không khí, môi trường, khói bụi, các mầm bệnh (virus, vi khuẩn, nấm…) do đó đây là cơ quan mà mầm bệnh tấn công đầu tiên, gây ra các phản ứng rối loạn miễn dịch, gây tổn thương các phế nang và gây viêm phổi. Không dừng lại ở đó mầm bệnh còn có thể xâm nhập vào máu, gây các biến chứng nghiêm trọng như nhiễm khuẩn máu, virus hoặc vi khuẩn theo máu di chuyển lên não gây viêm màng não,...

Chu kỳ miễn dịch của con người giống như đồ thị Parabol, càng lớn tuổi chức năng miễn dịch càng suy giảm. Người lớn, nhất là người cao tuổi có bệnh lý nền như phổi tắc nghẽn mãn tính - COPD, hen suyễn; bệnh nền tim mạch; đái tháo đường; tăng huyết áp... là những người đã có sẵn những tổn thương ở biểu mô đường hô hấp. Với sự suy giảm miễn dịch, cộng thêm những bệnh nền và tổn thương sẵn có, đồng thời trong môi trường tiềm ẩn sẵn mầm bệnh khi thời tiết giao mùa càng khiến người cao tuổi, người có bệnh nền dễ mắc bệnh truyền nhiễm, phải tái nhập viện nhiều lần, tăng nguy cơ bệnh nặng phải can thiệp tích cực (ICU), tăng số ngày nằm viện, thậm chí tử vong do bội nhiễm, đồng nhiễm, các biến chứng nặng nề.

Thực tế trong thời tiết giao mùa gần đây, tại TP. Hồ Chí Minh, chúng tôi đã tiếp nhận những bệnh nhân nhập viện 2-3 lần trong 1 tháng. Những bệnh nhân này đều cao tuổi, có bệnh lý nền, nhập viện do virus cúm hoặc vi khuẩn phế cầu tấn công gây biến chứng nặng và kịch phát những cơn đau cấp của bệnh nền dù trước đó tình trạng bệnh nền đã được điều trị ổn định. Nhiều bệnh nhân diễn biến rất xấu như suy hô hấp, suy đa tạng, phải lọc máu thậm chí tử vong, BS Thanh Tâm cho biết.

BS.CKII Phạm Thị Thanh Tâm - Khoa Nội tổng hợp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP. Hồ Chí Minh chia sẻ tại chương trình tư vấn trực tuyến.

Theo các nghiên cứu, người bệnh có bệnh lý tim mạch nếu mắc thêm một bệnh lý truyền nhiễm thì tỷ lệ tử vong tăng cao lên 5 lần. Người có bệnh lý nền về hô hấp (COPD, hen suyễn, lao…) mắc cúm, phế cầu… tăng nguy cơ tử vong lên 12 lần. Nếu người có đồng thời cả 2 bệnh nền hô hấp và tim mạch, khi mắc thêm một bệnh truyền nhiễm thì nguy cơ tử vong tăng 20 lần. Không chỉ nhiễm 1 virus hoặc vi khuẩn, người cao tuổi, người có bệnh nền còn rất dễ bị bội nhiễm.

Nhiều trường hợp, người bệnh chỉ ho, cảm lạnh thông thường, sau đó sốt cao hơn, kho thở, ho dữ dội hơn, ho không có đờm chuyển sang có đờm. Khi vào bệnh viện, bệnh nhân được phát hiện có tổn thương phổi, test nhanh kháng nguyên xác định nhiễm virus cúm. Sau đó, nuôi cấy mẫu thì có xuất hiện thêm phế cầu khuẩn, đây gọi là bội nhiễm, việc bội nhiễm thêm một tác nhân khác có thể khiến bệnh cảnh nặng hơn, tăng nguy cơ tử vong nếu người bệnh không được điều trị kịp thời và chính xác.

"Cách dự phòng hữu hiệu hiện nay là tiêm vaccine tăng cường kháng thể chủ động. Khi mầm bệnh xâm nhập, cơ thể kịp thời kích hoạt cơ chế bảo vệ có thể tiêu diệt mầm bệnh, giảm các biến chứng nặng, giảm nguy cơ bội nhiễm, giúp bệnh được kiểm soát và ko dẫn đến các biến chứng nặng nề." BS.CKII Phạm Thị Thanh Tâm nhấn mạnh.

Những vaccine quan trọng phòng bệnh cuối năm

BS Lê Thị Trúc Phương - Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC cho hay, những tháng cuối năm thời tiết thay đổi cực đoan, ở miền Bắc nhiều đợt không khí lạnh khiến nền nhiệt độ giảm xuống rất thấp, độ ẩm cao hoặc thay đổi đột ngột sang hanh khô, miền Nam chuyển từ mùa khô sang mùa mưa. Ở những điều kiện đó, virus, vi khuẩn dễ dàng sinh sôi, phát triển, khả năng gây bệnh cao trên người. Bệnh lây truyền qua đường hô hấp, giọt bắn liti, tiếp xúc với bề mặt chứa mầm bệnh do đó dễ dàng bùng phát thành dịch nếu không được chủ động phòng ngừa.

Theo BS Lê Thị Trúc Phương - Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC, những tháng cuối năm nguy cơ các dịch bệnh nguy hiểm hơn.

Nước ta đang ghi nhận dịch cúm A và cúm B bùng phát. Dịch cúm A xuất hiện trái mùa từ tháng 4, và kéo dài âm ỉ trong thời gian qua. Dịch cúm B vừa bùng phát ở Bắc Kạn và các tỉnh phía Bắc khiến gần 2.000 trường hợp mắc bệnh, 2 trẻ em tử vong. Độc lực của virus cúm cũng được đánh giá nguy hiểm hơn vì có khả năng gây những biến chứng nặng như viêm phổi, suy hô hấp, suy tạng dù ở trường hợp không có bệnh lý nền. Những tháng cuối năm nay, có thể dự đoán dịch cúm có thể bùng phát nghiêm trọng hơn.

Bên cạnh dịch cúm, thời gian gần đây, các bệnh đường hô hấp như viêm phổi và các bệnh do phế cầu khuẩn (nhiễm khuẩn huyết, viêm màng não, viêm tai giữa), ho gà... đã ghi nhận những ca bệnh nặng ở người cao tuổi, người có bệnh nền. Cuối năm các bệnh truyền nhiễm như sởi, quai bị, thủy đậu... cũng có nguy cơ bùng phát và người lớn, người bệnh nền đều có thể mắc phải.

"Trong công tác phòng chống các bệnh nói chung và bệnh truyền nhiễm hô hấp nói riêng, nếu không chủ động phòng ngừa thì dịch bệnh không chỉ ảnh hưởng đến kinh tế mà còn tăng tỷ lệ nhập viện, tăng tỷ lệ biến chứng nặng, nghiêm trọng hơn là tỷ lệ tử vong rất cao. Vaccine là biện pháp phòng bệnh, phòng ngừa các biến chứng nặng do bệnh và ngăn diễn tiến nặng tình trạng bệnh lý nền ở người cao tuổi rất hiệu quả"- BS Trúc Phương chia sẻ.

Theo BS Bùi Thanh Phong - Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC, sau 3 năm dịch COVID-19, tỷ lệ người lớn quan tâm đến những vaccine để phòng bệnh ngày càng cao, bởi khi tiêm một mũi vaccine không chỉ giúp bản thân tránh khỏi bệnh truyền nhiễm đó mà giúp phòng bệnh cho gia đình và cộng đồng, giảm chi phí và gánh nặng y tế.

BS Bùi Thanh Phong - Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC khuyến cáo người cao tuổi, người bệnh nền cần tiêm vaccine phòng bệnh càng sớm càng tốt.

Nước ta đang chuyển mùa, thời tiết chuyển lạnh, virus, vi khuẩn tăng khả năng sinh sôi gây ra dịch bệnh, gây nguy hiểm cho con người, do đó những vaccine được khuyến cáo hiện nay là vaccine phòng bệnh hô hấp, đặc biệt đối với người lớn tuổi, người có bệnh nền tim mạch, hô hấp, tiểu đường… Vaccine cúm, mỗi năm nên tiêm 1 mũi. Vaccine phế cầu phòng phế cầu khuẩn xâm lấn, phòng hiệu quả viêm phổi, viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm tai giữa do phế cầu khuẩn gây ra.

Ngoài ra, người cao tuổi, người bệnh nền cũng cần tiêm vaccine phòng bạch hầu - ho gà - uốn ván để tăng cường miễn dịch trước nhiều mầm bệnh nhất có thể, là "lá chắn" vững chãi để chống lại bệnh tật. Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC với gần 100 trung tâm tiêm chủng trên cả nước đang có nhiều ưu đãi lớn nhất năm đối với vaccine cúm và nhiều combo vaccine phòng bệnh hô hấp giúp người dân tăng cơ hội phòng bệnh truyền nhiễm trước mùa đông.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!