Phòng ngừa ung thư vòm họng bằng vaccine HPV

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 133.000 ca mắc ung thư vòm họng mới và hơn 80.000 ca tử vong. Các nước trong khu vực Đông Nam Á, Trung Đông và Bắc Phi ghi nhận số ca mắc ung thư vòm họng trung bình và cao nhất với tỷ lệ 25/100.000 dân.

Theo Globocan 2020, ung thư vòm họng nằm trong nhóm 10 bệnh ung thư phổ biến nhất Việt Nam với hơn 6.000 ca mắc mới và gây tử vong cho hơn 3.700 trường hợp mỗi năm.

Vòm họng là vùng cao nhất ở hầu họng, nằm ngay phía sau mũi. Ung thư vòm họng là bệnh lý ác tính phổ biến, thuộc nhóm ung thư đầu cổ, bao gồm ung thư hầu họng, ung thư mũi hầu, ung thư hạ hầu.

Bệnh thường được phát hiện ở các giai đoạn muộn do các triệu chứng ban đầu dễ bỏ qua vì giống với viêm đường hô hấp trên. Các biểu hiện sớm của bệnh đặc trưng bởi ngạt mũi, tắc mũi kéo dài, đau họng kéo dài nhưng không hiệu quả khi dùng thuốc; khó nghe nói, chảy máu cam, khó thở; nổi hạch bất thường vùng vòm họng. 70% bệnh nhân phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn khiến việc điều trị khó khăn, tốn kém và tỷ lệ sống sót giảm.

Theo các chuyên gia, nhiều nguyên nhân có thể gây ung thư vòm họng bao gồm thói quen sử dụng rượu bia, thuốc lá và các virus lây qua đường tình dục như vius EBV (virus Herpes tuýp 4), virus HPV gây bệnh sùi mào gà và nhiều loại ung thư khác như ung thư cổ tử cung, ung thư hậu môn. EBV hiện vẫn chưa có thuốc đặc trị và vaccine phòng bệnh. Trong khi đó HPV chiếm khoảng 70% nguyên nhân gây bệnh và có thể chủ động phòng ngừa tốt bằng vaccine.

Năm 2017, một nghiên cứu về HPV công bố trên tạp chí Ung thư Quốc tế (International Journal of Cancer) đã ghi nhận HPV gây ra 38.000 ca ung thư vùng đầu cổ mỗi năm thì 21.000 trường hợp là ung thư vòm họng. Các loại virus HPV được xác nhận liên quan đến ung thư vòm họng là HPV 16 và HPV 18.

HPV gây u nhú ở người, lây qua đường tình dục và không tình dục. Quan hệ tình dục là đường dễ lây lan nhất, bất kể quan hệ qua đường âm đạo, hậu môn hay miệng. Trong đó, quan hệ bằng đường miệng dễ khiến lớp niêm mạc ở miệng trầy xước, thuận lợi cho virus xâm nhập trực tiếp vào vùng hầu họng và gây bệnh. Khi xâm nhập vào cơ thể, HPV có thể gây ra các biến đổi gen trong các tế bào vòm họng, lâu dài phát triển thành ung thư vòm họng.

Ung thư vòm họng có thể xảy ra ở cả nam và nữ trong đó phổ biến nhất ở nam giới từ 40-60 tuổi. BS Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC nhận định độ tuổi quan hệ ngày càng trẻ hóa, xu hướng quan hệ tình dục đồng giới, không sử dụng biện pháp bảo vệ vì không sợ mang thai khiến tỷ lệ lây nhiễm HPV và mắc bệnh ngày càng gia tăng.

Theo BS Chính, HPV có thể được phòng ngừa hiệu quả bằng vaccine với tỷ lệ bảo vệ có thể lên đến 94%. Các vaccine ngừa HPV hiện có tại Việt Nam là vaccine Gardasil và Gardasil 9. Vaccine Gardasil (Mỹ) chứa 4 chủng HPV 6, 11, 16, 18. Vaccine Gardasil 9 (Mỹ) phòng 9 chủng virus HPV nguy cơ cao gồm 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 và 58; có thể tiêm chủng phòng bệnh cho cả nam và nữ giới. Người đã quan hệ tình dục hoặc nhiễm virus HPV trước đó vẫn có thể tiêm vaccine để phòng các chủng khác và phòng tái nhiễm.

Vaccine HPV có thể tiêm sớm cho trẻ từ 9 tuổi. Phác đồ tiêm cho trẻ từ 9-14 tuổi bao gồm 2 mũi, mũi 2 cách mũi đầu tiên 6 tháng. Phác đồ tiêm cho người 15 tuổi và trưởng thành bao gồm 3 mũi, tiêm vào 0-2-6 tháng so với mũi đầu. Ngoài phòng ung thư vòm họng, tiêm ngừa HPV còn giúp phòng ngừa nhiều loại ung thư và bệnh về đường sinh dục khác như ung thư cổ tử cung, ung thư âm hộ, âm đạo, ung thư hầu họng, sùi mào gà...

Bên cạnh vaccine, để giảm thiểu nguy cơ mắc ung thư vòm họng, mọi người nên giảm thiểu thói quen uống rượu bia, hạn chế ăn thực phẩm lên men - các tác nhân góp phần thúc đẩy phát triển ung thư vòm họng.

Chương trình tư vấn trực tuyến do VTV tổ chức cùng VNVC và BVĐK Tâm Anh.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!