Sau những nỗ lực giải mã kho tư liệu khổng lồ của Trung tâm Việt Nam và Lưu trữ, Đại học Công nghệ Texas - Hoa Kỳ, cách đây ít ngày, 35 ảnh chụp cuốn sổ tay nhật ký và 7 lá thư của các chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam đã được chuyển đến tận tay 12 gia đình thương binh, liệt sĩ.
"Hoa con!
Ba đã kiên quyết xin vào tuyến đầu miền Nam để thử thách với gian khổ và ác liệt. Ba đi như vậy vì Ba nghĩ không có lúc nào đáng sống hơn giai đoạn đánh Mỹ này. Nếu ba có hy sinh thì đây là lời trăn trối cuối cùng với con".
Những dòng chữ đầy cảm xúc này được ghi trong nhật ký của liệt sĩ Nguyễn Quang Số, người đã vào miền Nam chiến đấu năm 1967 khi con gái của ông, bà Nguyễn Thị Hoa, chưa đầy 1 tuổi. Ông đã ghi lại từng đoạn tâm tư, nỗi nhớ nhà và tình thương vợ con trong nhật ký. Tuy nhiên, cuốn nhật ký này đã theo ông vào chiến trường và mất tích. Phải đến gần 60 năm sau, những lời nhắn nhủ của người cha mới đến được với con gái của mình.
Bà Nguyễn Thị Hoa, con gái liệt sĩ Nguyễn Quang Số, chia sẻ: "Trước đến giờ không có một tin tức gì cả. Thế bây giờ có quyển nhật ký này thì cũng có tia hy vọng có thể tìm được mộ của bố".
Gia đình liệt sĩ Nguyễn Quang Số là một trong số 12 gia đình liệt sĩ đã nhận lại những di vật trong Lễ tiếp nhận "Hồ sơ Chứng tích Chiến tranh Việt Nam", do Trung tâm Việt Nam và Lưu trữ tại Đại học Công nghệ Texas - Hoa Kỳ phối hợp cùng với Tổ chức "Trái tim Người lính Việt Nam" bàn giao. Cũng trong khuôn khổ sự kiện này, 4 di ảnh chân dung liệt sĩ đã được trao tặng cho gia đình. Đây đều là những hình ảnh duy nhất của liệt sĩ chụp trước khi hi sinh, được phục chế từ hình ảnh trong bộ hồ sơ do phía Mỹ bàn giao.
TS. Stephen Maxner, Giám đốc Trung tâm Việt Nam và Lưu trữ tại Đại học Texas Tech, Hoa Kỳ, cho biết: "Đây là lần thứ hai chúng tôi tổ chức sự kiện trao trả hồ sơ liệt sĩ cho thân nhân. Trong số tài liệu khoảng 2,7 triệu trang, chúng tôi đã phải kiểm tra từng tài liệu, xác định chúng là nhật ký, sổ ghi chép hay thư tay, sau đó dịch thuật và kết nối với những người bạn ở Việt Nam đăng lên những nền tảng mạng xã hội, để chắc chắn rằng những thông tin trong những tài liệu này có thể đến với nhiều người nhất có thể. Từ đó, xác định được chủ nhân của những cuốn nhật ký, sổ ghi chép và mở ra cơ hội tìm thấy thân nhân của các liệt sĩ. Chúng tôi hi vọng sắp tới có thể tiếp tục trao trả nhiều hơn những báu vật như thế này về với những gia đình khác ở Việt Nam".
Chiến tranh dù đã lùi xa nhưng vẫn còn đó bao nỗi day dứt bởi nhiều liệt sĩ chưa xác định được thông tin, chưa tìm được phần mộ. Những nỗ lực từ cả phía Mỹ và Việt Nam trong việc giải mã và khai thác những kho lưu trữ, sẽ là mảnh ghép quan trọng để hài cốt của các chiến sĩ đã hi sinh có thể trở về với quê nhà.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!