Ngày 12/9, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (MTTQVN) đã đăng tải 12.028 trang sao kê tiền ủng hộ đồng bào bị ảnh hưởng bởi bão số 3, với tổng số tiền lên tới 527,8 tỷ đồng. Việc làm trên nhằm bảo đảm tính minh bạch, giúp tất cả mọi người có thể theo dõi toàn bộ việc ủng hộ trong thời gian qua. Hiện tại, Ban Vận động cứu trợ trung ương cũng đã đăng tải cụ thể danh sách các tổ chức, cá nhân ủng hộ qua số tài khoản từ ngày 1/9 đến ngày 10/9/2024.
Tuy nhiên, nhiều người đã phát hiện ra chiêu trò chỉnh sửa hình ảnh của một số cá nhân để "thổi phồng" số tiền đã ủng hộ, nhằm đánh bóng tên tuổi trên mạng xã hội. Nhiều trường hợp chụp màn hình giao dịch chuyển tiền, dùng các ký tự che đi các con số cụ thể nhưng thể hiện số tiền ủng ủng hộ tương ứng với 8 hoặc 9 chữ số, đồng nghĩa số tiền đã chuyển được hiểu là hàng chục hoặc hàng trăm triệu đồng. Tuy nhiên khi kiểm tra lại với sao kê của MTTQVN, số tiền thực tế được ủng hộ chỉ là vài trăm nghìn thậm chí vài nghìn đồng.
Luật sư Nguyễn Thanh Hải, Giám đốc Công ty Luật TNHH An Hoàng Gia, Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội đã trao đổi với phóng viên về những trường hợp sửa sao kê chuyển tiền từ thiện.
Thứ nhất, về vấn đề chuyển khoản ủng hộ bão lũ nhưng cá nhân lại sửa biên lai chuyển khoản ngân hàng số lên nhiều lần để đăng lên mạng xã hội, chúng ta có hai trường hợp cần xem xét.
"Một là, nếu các bạn đã chuyển khoản, chia sẻ hình ảnh chuyển khoản, đăng lên facebook cá nhân để khoe, nhưng cố ý che con số những vẫn tác động để làm sai con số, khiến người xem hiểu sai, nghĩ sai về số tiền thực tế đã ủng hộ để khoe khoang, đánh bóng tên tuổi, chạy theo xu hướng xấu…Trong trường hợp này, tôi cho rằng nếu hành vi này chỉ nhằm mục đích khoe khoang như trên thì chưa đủ yếu tố cấu thành hành vi vi phạm pháp luật và đơn giản khi các bạn ấy làm như vậy, hậu quả đầu tiên phải chịu là bản án từ chính lương tâm của các bạn ấy và sự cười chê từ cộng đồng mạng. Thực tế, đã có lòng ủng hộ bà con, dù bao nhiêu cũng đều đáng quý cả, có chăng sau này, các bạn nên tiết chế lại, hạn chế những hành vi chưa đúng mực để trọn vẹn cả về mặt đạo đức lẫn tuân thủ đúng quy định của pháp luật" - Luật sư Nguyễn Thanh Hải cho biết.
Hai là, người có ủng hộ nhưng "fake bill" chuyển khoản ngân hàng số lên nhiều lần để đăng lên facebook, nhằm tạo niềm tin dẫn đến việc nhiều cá nhân chuyển khoản qua hoặc kêu gọi cá nhân chuyển khoản qua tài khoản cá nhân để ủng hộ, nhưng thực tế lại không ủng hộ. Riêng với vấn đề này cần xem xét vì có thể đủ yếu tố để cấu thành các tội phạm nguy hiểm như lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản hay lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Luật sư Nguyễn Thanh Hải, Giám đốc Công ty Luật TNHH An Hoàng Gia, Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội.
Về việc cá nhân nhận chuyển tiền chuyển khoản cho tập thể nhưng chỉ chuyển số tiền bằng 1/1000 thì hành vi này là hành vi vi phạm pháp luật. Người chuyển khoản sai với tập thể, với pháp luật và với chính lương tâm của họ. Tùy vào hành vi vi phạm cụ thể có thể cấu thành tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo quy định tại Điều 175 Bộ luật hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017; hoặc tội Tham ô tài sản theo quy định tại Điều 353 Bộ luật hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017. Khi đó, các cơ quan chức năng có thẩm quyền sẽ vào cuộc và làm sáng tỏ các hành vi vi phạm.
"Tuy nhiên theo tôi được biết, hiện nay, MTTQVN mới chỉ công bố sao kê các cá nhân, tổ chức ủng hộ cho đến hết ngày 10/9/2024. Với cơ sở dữ liệu như vậy, chúng ta chưa thể khẳng định được họ có thực sự ủng hộ như vậy không, đặt giả thiết nếu họ chuyển khoản ủng hộ nhiều lần nhưng vẫn đủ số tiền tập thể đã quyên góp thì thế nào? Hay chuyển khoản nhầm, sau đó chuyển lại thì ra sao? Đặc biệt, thời điểm kêu gọi ủng hộ vẫn chưa kết thúc, tôi cho rằng còn quá sớm để khẳng định. Bên cạnh đó, lượng thông tin chúng ta tiếp nhận đa phần là trên mạng xã hội, tôi cho rằng chúng ta nên chọn lọc tiếp cận nguồn thông tin chính thống, tránh gây hoang mang dư luận. Đặc biệt trong lúc cả nước đang hướng về các địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề của bão, lũ. Người dân cần lưu ý phát ngôn, từ thiện đúng lúc, đúng nơi, đúng chỗ để việc từ thiện phát huy đúng giá trị của nó" - Luật sư Nguyễn Thanh Hải chia sẻ.
Có thể thấy, chỉnh sửa sao kê tiền từ thiện để trục lời là hành vi vi phạm nghiêm trọng đạo đức xã hội, gây ra dư luận xấu, rất đáng trách, rất đáng lên án.
Việc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam công khai sao kê, thông tin tài khoản chuyển tiền và chi tiết số tiền từ thiện, ủng hộ của các tổ chức cá nhân là cần thiết, thể hiện công khai minh bạch và phù hợp với quy định tại Nghị định số 93/2021/NĐ-CP của Chính phủ về vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng đóng góp các khoản đóng góp tự nguyện.
Bởi vậy ngoài việc kêu gọi tiếp nhận từ thiện thì cơ quan chức năng cũng cần tuyên truyền phổ biến các quy định của pháp luật về hoạt động thiện nguyện mà trực tiếp là Nghị định số 93/2021/NĐ-CP. Các tổ chức, cá nhân đứng ra tổ chức hoạt động từ thiện và tham gia đóng góp thiện nguyện đều phải tuân thủ pháp luật và đạo đức xã hội.
Thông tin cập nhật số tài khoản tiếp nhận ủng hộ của Ban Vận động Cứu trợ Trung ương.
Các trường hợp hành vi làm giả sao kê chuyển tiền rồi đăng công khai lên mạng xã hội mà chưa gây hậu quả xấu, chưa ảnh hưởng xấu đến an ninh trật tự, an toàn xã hội thì người đưa thông tin sai sự thật về việc chuyển tiền từ thiện này sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại Điều 101, Nghị định số 15/2020/NĐ-CP với mức phạt từ 10-20 triệu đồng với tổ chức và phạt từ 5-10 triệu đồng với cá nhân.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!