Không để đất nghỉ
Câu tục ngữ "bán mặt cho đất, bán lưng cho trời" có lẽ đã không còn phù hợp với nông dân của nhiều địa phương, bởi họ đã biết sản xuất hàng hóa theo nhu cầu thị trường, đã liên kết, hợp tác sản xuất theo cả chuỗi thay vì làm manh mún nhỏ lẻ. Ở nhiều địa phương từ đồng bằng đến miền núi, nhất là các vùng khó khăn, nhiều mô hình hiệu quả đang được triển khai.
Cánh đồng này vốn chỉ trồng được một vụ lúa và quanh năm nước ngập nhưng bây giờ, quanh năm đất không nghỉ. Bà Mí là một trong những người đầu tiên ở thôn Địch Tràng (xã Đức Chính, Cẩm Giàng, Hải Dương) quyết định bỏ lúa, vay 100 triệu vốn chính sách về nâng ruộng trồng cà rốt.
Không cho đất nghỉ, hết vụ cà rốt, người dân ở đây tiếp tục chuyển sang trồng rau mùi, ngô, dưa lê, dưa hấu... Chỉ 2 vụ là người dân hồi vốn đầu tư bởi thu nhập cũng từ mảnh đất này cao gấp 4-5 lần trồng lúa.
Nhờ quyết tâm thoát khỏi lối canh tác truyền thống và cả sự hỗ trợ nguồn lực từ Nhà nước, mỗi mẫu đất ở đây bình quân liên tục gối vụ màu, năm được giá có thể mang lại hơn 100 triệu đồng. Nếu chỉ trồng lúa, có lẽ không ít hộ dân ở đây vẫn còn là hộ nghèo.
Không để cho đất nghỉ. Muốn làm vậy thì người nông dân phải rất chịu thương chịu khó, liên kết sản xuất trong chuỗi, kết nối thị trường. Không thể cứ đổ mãi chuyện nghèo khổ là do trình độ dân trí, đường xá xôi, khó khăn tiêu thụ... Tại một số thôn, xã vùng đặc biệt khó khăn, không ít nông dân đã bỏ lối canh tác cũ hoàn toàn phụ thuộc vào thiên nhiên. Vẫn đất ấy, người ấy nhưng giá trị mang lại hoàn toàn khác.
Xóa tư duy "tự cung, tự cấp"
Nhiều cánh đồng lúa ở xã Nậm Khắt (Mù Cang Chải, Yên Bái) vốn chỉ trồng được một vụ vì thiếu nước. Giờ nơi đây đã trở thành vùng chuyên canh hoa hồng, cà chua ...
Với Giàng A Giống, nếu đủ ăn đủ mặc thì một năm, cứ một vụ lúa, một vụ ngô là xong. Tham khảo, học hỏi nhiều mô hình, anh mạnh dạn vay gần 200 triệu đồng vốn chính sách để đầu tư cà chua trồng theo công nghệ mới. Chỉ 1 năm hòa vốn, năm nay, anh thuê thêm đất, thuê thêm bà con trong bản để mở rộng diện tích.
1ha trồng cà chua thu hoạch hơn 50 tấn/ha, thu nhập khoảng 1,8 tỷ đồng/ha, tạo việc làm cho 50 lao động. Sau khi nhìn thấy sự thành công của Giàng A Giống, đầu năm nay, đã có 5 hộ trong xã vay vốn chính sách để bỏ lúa trồng cà chua.
Không trông chờ, ỷ lại, nhiều mô hình thoát nghèo bền vững ở các huyện khó khăn đã thành công nhờ thay đổi tư duy tự cung, tự cấp. Hồi môn của mỗi phụ nữ ở Mù Cang Chải đều có 1 chiếc máy may nhưng chủ yếu chị em chỉ may sửa trang phục trong gia đình.
Bắt đầu cùng em dâu, Mùa Thị Mua đưa các mẫu thêu, nhuộm hoa văn đặc sắc của người Mông lên Zalo, Facebook, YouTube... Dần dần, cả khách trong nước và nước ngoài đặt may, thuê, nhuộm trang phục.
"Em thấy chị em chịu khó, nhưng làm không bán được, chợ ở đây cũng không tiêu thụ được bao nhiêu thì mình phải tìm đường ra, thêm thu nhập cho chị em ngoài đồng ruộng, chăn nuôi", chị Mùa Thị Mua, xã Chế Cu Nha, Mù Cang Chải, Yên Bái chia sẻ.
Một hợp tác xã kết hợp tiêu thụ nông sản và du lịch vừa được vợ chồng Mua cùng những người trẻ ở Chế Cu Nha góp vốn thành lập. Hầu hết thành viên đều được vay vốn chính sách để phát triển kinh tế. Sau khi đã thoát nghèo, họ cùng nhau chào hàng ngô, khoai, lúa, trâu, bò của người dân trong xã lên mạng xã hội và lập các nhóm để thu mua, tiêu thụ nông sản địa phương.
Việc lựa chọn các mô hình phát triển kinh tế, cây - con phù hợp với địa hình, khí hậu từng thôn bản đã đem lại hiệu quả thiết thực. Song hành cùng người dân còn có nguồn lực từ các chương trình mục tiêu quốc gia, nguồn vốn chính sách xã hội. Đây là những sự ưu tiên cho giảm nghèo bền vững ở các huyện đặc biệt khó khăn.
Bộ LĐ-TB&XH vừa đề nghị các địa phương ưu tiên bố trí đủ vốn đối ứng từ ngân sách địa phương để thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, lồng ghép với dự toán ngân sách trung ương; huy động mọi nguồn lực hợp pháp khác để thực hiện chương trình trên địa bàn và có giải pháp để hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ giảm nghèo Thủ tướng Chính phủ giao.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!