Theo Cục Điều tra chống buôn lậu, Tổng cục Hải quan, đơn vị này đã chứng minh được doanh nghiệp có nhiều sai phạm. Quan trọng nhất là có cơ sở để kết luật số quặng trên là quặng thô và theo Chỉ thị 03 ngày 30/3/2015 của Thủ tướng Chính phủ thì đây là mặt hàng không được phép xuất khẩu. Tuy nhiên, đại diện doanh nghiệp lại cho rằng họ không sai phạm.
"Chúng tôi không hiểu lý do vì sao lô hàng bị giữ lại vì hàng chúng tôi đầy đủ pháp lý. Chúng tôi cũng tuân thủ đúng theo các quy định và nộp thuế đầy đủ" - ông Nguyễn Quang Tuấn - Giám đốc Công ty Cổ phần Vận tải thương mại Bảo Nguyên cho biết.
Cơ sở để kết luận số quặng trên là quặng thô là kết luật trong buổi làm việc giữa Cục Điều tra chống buôn lậu, Tổng cục Hải quan với Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản, Bộ Tài nguyên và Môi trường. Theo đó, hàm lượng ô xít nhôm của số quặng trung bình là 48.7% tương đương với hàm lượng trong quặng ở mỏ tại Đồng Đăng, Lạng Sơn.
Tuy nhiên, theo luật sư Trần Văn An, Văn phòng Luật sư Dân An thì con số này không biết có từ đâu bởi tính trung bình của 35 mẫu quặng trong văn bản này thì hàm lượng phải là gần 50.07%. Con số trùng hợp với văn bản được cung cấp trước đó. Hơn nữa, trong đợt kiểm tra thực tế tại mỏ, các cơ quan chức năng cũng đã kết luận mỏ có đầy đủ dây truyền khai thác, chế biến. Như vậy, khó có thể nói số quặng trên là quặng nguyên khai.
Doanh nghiệp cũng đã từng được Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương hướng dẫn tinh quặng là quặng đã chế biến có hàm lượng ô xít nhôm bằng hoặc lớn hơn 48%. Theo luật sư An thì văn bản này hoàn toàn có tính pháp lý.
"Văn bản 15 này đã nêu đến nay chưa có văn bản cụ thể phân loại quặng thô, quặng tinh. Có nghĩa pháp luật của chúng ta chưa có văn bản chuyên biệt để phân loại. Khi chưa có văn bản chuyên biệt thì chúng ta lấy văn bản cá biệt của cơ quan có thẩm quyền giải thích. Nhà nước hướng dẫn sao thì doanh nghiệp thực hiện vậy thôi" - luật sư Trần Văn An cho hay.
Một điều đáng chú ý khác là số quặng trên được khai thác để tận thu khoáng sản trước khi trả mặt bằng cho xây dựng khu kinh tế cửa khẩu. Nhu cầu sử dụng số quặng này trong nước không có nên có thể áp dụng theo trường hợp đặc biệt để chấp thuận cho xuất khẩu. Còn với những sản phẩm trung gian từ quặng có hàm lượng lớn hơn hoặc bằng 64% thì doanh nghiệp đương nhiên được xuất khẩu không cần xin phép.
"Trong quá trình làm chúng tôi đã phối hợp với ủy ban tỉnh, các bộ ngành liên quan, kiểm tra, giám sát, đi thực tế và có báo cáo cả đến Chính phủ để xem xét giải quyết" - ông Nguyễn Ngọc Thành - Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương nói.
Như vậy, việc doanh nghiệp được chấp thuận xuất khẩu quặng là hợp pháp. Theo các văn bản quy định hiện hành, số quặng trên đủ tiêu chuẩn được xem là tinh quặng. Thậm chí năm 2018 Tổng cục Hải quan cũng có thông báo về kết quả phân loại đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu thì tinh quặng Bauxite có hàm lượng ô xít nhôm bằng hoặc lớn hơn 50%. Vậy mà hơn 40 nghìn tấn quặng trên vẫn bị xem là quặng thô và bị thu giữ hơn 1 năm qua. Theo doanh nghiệp, sự dây dưa và cách xử lý thiếu rốt ráo của cơ quan chức năng đã gây ra thiệt hại không nhỏ cho doanh nghiệp.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!