Tiêu điểm: Rủi ro từ xe cũ nát đưa đón công nhân
Để phục vụ nhu cầu đi lại của công nhân, hiện nay, tại các khu công nghiệp, dịch vụ kinh doanh xe đưa đón người lao động ở nhiều địa phương đang nở rộ. Đây là điều cần thiết, đáp ứng nhu cầu chính đáng cho những công nhân có nhà ở cách xa khu công nghiệp. Tuy nhiên, nếu không được quản lý, kiểm soát chặt chẽ, nếu các phương tiện không đảm bảo an toàn được đưa vào sử dụng để phục vụ việc đưa đón này sẽ tiềm ẩn những nguy cơ mất an toàn giao thông, thậm chí đe dọa trực tiếp đến tính mạng của nhiều người.
Tại địa bàn tỉnh Bắc Giang, từ đầu năm đến nay đã xảy ra không ít vụ việc xe đưa đón công nhân gặp sự cố như: hỏa hoạn, lật xe… trên đường di chuyển. Để khẳng định nguyên nhân chính xác dẫn đến các sự cố thì cần có kết luận của cơ quan chức năng. Tuy nhiên, một phần lý do rất có thể là bởi tình trạng xe ô tô cũ nát tham gia dịch vụ đưa đón công nhân đang diễn ra tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh.
6h sáng, trên một chuyến xe đưa đón công nhân, hàng chục công nhân vẫn tranh thủ chợp mắt trước khi bắt đầu vào ca làm việc buổi sáng. Nhưng họ không biết rằng rủi ro luôn rình rập trong suốt quá trình di chuyển vì chiếc xe đang chở họ nằm trong diện xe cũ, xe thải - theo như cách gọi của chính các công nhân ở đây.
Chặng đường từ nhà đến công ty, người gần cũng hơn chục cây số, người ở xa nhất thì lên đến 60 - 70km. Chi phí đi lại rẻ, chỉ dao động trong khoảng hơn 10.000 - 20.000 mỗi ngày nên ngày càng có nhiều công nhân tìm đến dịch vụ của các nhà xe đưa đón để đi hàng ngày. Nhưng chất lượng và độ an toàn của những xe đưa đón này thì họ lại không có quyền lựa chọn.
Công nhân ở KCN Vân Trung, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang, chia sẻ: "Lo ai mà chẳng lo. Đường nhà mình chỉ có mỗi mình xe ấy thôi".
Vì không có nhiều lựa chọn nên với các công nhân làm việc tại đây, họ đã quá quen với việc sử dụng xe cũ nát để đi lại hàng ngày. Ở khu công nghiệp Vân Trung, không khó để bắt gặp những chiếc xe chở người như vậy.
Chỉ còn chưa đầy 1 năm nữa, chiếc xe này sẽ trở thành phế liệu nên phương tiện tồi tàn, vừa đi vừa xả khói đen cũng là điều dễ hiểu. Một số xe khác phần thân vỏ cũng đã mục nát, xuất hiện nhiều vết thủng lỗ chỗ… Hệ thống dây điện của nhiều xe được tự chế, đấu nối nhằng nhịt, từ động cơ đến hệ thống đèn cũng có thể tiềm ẩn nguy cơ gây cháy nổ bất cứ lúc nào.
Nhưng điều lo ngại hơn lại đến từ sự xập xệ của một số bộ phận quyết định trực tiếp đến sự an toàn của phương tiện. Khi lốp của một chiếc xe phình to bất thường thì lốp xe khác lại nhẵn bóng, chẳng còn đường vân. Thậm chí, khung gầm - bộ phận chịu tải - của một số xe đã bị ăn mòn, có dấu hiệu hư hỏng. Dù cũ nát như vậy nhưng các nhà xe vẫn đang tận dụng hoạt động hết công suất, đưa đón công nhân đi làm từ mờ sáng đến khi tối mịt, tương ứng với từng ca làm việc của người lao động.
Dù chưa có thống kê đầy đủ, nhưng hiện nay, tại các KCN Vân Trung, KCN Đình Trám, KCN Quang Châu thuộc tỉnh Bắc Giang, có đến hàng trăm đầu xe hoạt động dịch vụ đưa đón công nhân trong địa bàn tỉnh hoặc từ các vùng ở nhiều tỉnh lân cận. Sự tồn tại những xe cũ nát là điều mà ai cũng nhìn thấy, thậm chí, từng được chính lãnh đạo Ban quản lý khu công nghiệp tỉnh Bắc Giang kiến nghị xử lý.
Nhiều ngày có mặt ghi hình, nhóm phóng viên nhận thấy ngoài một số xe đã hết thời hạn lưu hành, hầu hết các xe cũ nát ở đây đều dán tem còn thời hạn của cơ quan đăng kiểm, nghĩa là đã được kiểm định, đủ điều kiện an toàn để lưu thông trên đường. Thế nên, rủi ro nếu có xảy ra, thì công nhân trên những chuyến xe này và người đi đường sẽ phải… tự chịu.
Hình ảnh cận cảnh những chiếc xe ô tô cũ nát chắc chắn sẽ luôn đi kèm cùng cảm giác vô cùng lo lắng cho tính mạng của những công nhân và người đi đường. Bởi khi xe đã mòn bánh, khung gầm xập xệ không hiểu chuyện gì sẽ xảy ra, nếu như không may gặp sự cố.
Điều tra tiếp theo của nhóm phóng viên Chuyển động 24h càng khiến chúng ta lo ngại hơn, khi đã hé lộ nguồn gốc của những ô tô cũ nát đang hàng ngày chở công nhân tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Giang.
Tại một bãi tập kết xe ô tô cũ gần KCN Vân Trung, hơn 20 đầu xe đã được đưa về đây để trưng biển bán cho khách. Theo tiết lộ của ông chủ bãi xe, lô hàng này vừa mua thanh lý được từ một doanh nghiệp vận tải hành khách trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn. Trước khi kéo về đây, các xe này đã phơi mưa phơi nắng trong bãi gần 2 năm nay nên nhiều xe đã xập xệ mục nát. Phần thân vỏ một số xe đã xuất hiện những vết thủng cỡ lớn. Theo ông chủ, vì xe hiện vẫn còn niên hạn sử dụng nên tân trang, sửa chữa phần thân vỏ thì vẫn chạy được tiếp.
Với dòng xe chở khách khác, vì niên hạn sử dụng chỉ còn khoảng gần 2 năm nữa nên được ông chủ bán với mức giá không thể rẻ hơn khi đã sát với mức giá bán phế liệu đồng nát. Thậm chí, nếu mua xe cũ nát sử dụng đến khi hết niên hạn, người này còn hứa hẹn có thể "phù phép", gia tăng thêm vòng đời cho một con xe đã hết niên hạn sử dụng để tiếp tục lưu thông ra đường.
Vì có thâm niên nhiều năm buôn bán xe ô tô chở khách cũ nên giờ đây, ông chủ bãi xe này là một người có tiếng trong giới buôn bán ô tô cũ không chỉ ở Bắc Giang, mà ở nhiều địa phương trong cả nước. Nguồn gốc của những xe cũ được nhập về, theo tiết lộ, chủ yếu là hàng mua thanh lý từ các doanh nghiệp vận tải hành khách rồi tiếp tục bán lại cho những người có nhu cầu sử dụng. Trong đó, khách hàng có một số nhà xe kinh doanh dịch vụ đưa đón công nhân trên địa bàn tỉnh.
Theo dữ liệu đăng kiểm phóng viên thu thập được, một chiếc xe tại bãi xe vốn là xe bus của Tổng Công ty Vận tải Hà Nội. Sau khi doanh nghiệp này thải bỏ, bán thanh lý, điểm đến hiện tại là xe chở công nhân tại khu công nghiệp ở Bắc Giang.
Để có chỗ ngồi nhiều hơn, trên hồ sơ, chủ xe cải tạo, tháo toàn bộ các hệ thống chỗ đứng để lắp đặt thêm 22 ghế rồi đăng ký biển số mới. Toàn bộ quá trình này đều được cơ quan đăng kiểm cấp phép, nghiệm thu và tiến hành kiểm định đủ điều kiện an toàn.
Bằng cách thức như vậy, theo hồ sơ phóng viên thu thập được, không chỉ một mà có hàng loạt xe bus, xe chở khách cũ khác cũng được cải tạo, làm hồ sơ mới, trở thành xe chở công nhân hàng ngày ở đây.
Sau khi nghiệm thu cải tạo, theo quy định hiện nay, do đều còn niên hạn dưới 5 năm sử dụng nên hầu hết các xe ô tô cũ chở công nhân tại địa bàn tỉnh Bắc Giang sẽ phải tiến hành đăng kiểm định kỳ 3 tháng 1 lần tại các trạm kiểm định xe cơ giới trên địa bàn.
Theo đại diện Cục Đăng kiểm Việt Nam, quy trình cải tạo thiết kế, thẩm định nghiệm thu cải tạo và cấp phép đăng kiểm đối với xe khách chở người phải được thực hiện theo một quy trình nghiêm ngặt, chặt chẽ hơn so với việc đăng kiểm các xe ô tô thông thường. Vì nó liên quan đến sự an toàn của rất nhiều người trên xe.
Đối với những phương tiện phóng viên cung cấp, Cục Đăng kiểm cho biết sẽ rà soát kiểm tra lại quy trình thực hiện việc này tại các trung tâm kiểm định. Trong khi chờ kết luận, hàng ngày, một mối nguy mất an toàn khác vẫn đang rình rập trên những chuyến xe đưa đón công nhân khi nhà xe thường xuyên nhồi nhét, chở quá tải trên những phương tiện vốn đã cũ, nát.
Trên chuyến xe chở công nhân tại KCN Vân Trung sau giờ tan ca buổi chiều chật kín người, không còn một chỗ trống. Vì đông nên nhiều người không có chỗ ngồi, đành cố gắng tìm cho mình một chỗ đứng.
Mặc dù đã quá tải, nhưng rời KCN Vân Trung sang KCN Đình Trám, tài xế vẫn mở cửa đón thêm một tốp công nhân nữa. Thêm một người cũng đồng nghĩa những rủi ro với chuyến xe này lại gia tăng thêm. Chẳng cần phải ở bên trong, chỉ cần nhìn hai bánh phía sau cũng thấy xe đang chở người quá tải ở mức độ nào.
Trong suốt chặng đường di chuyển, chiếc xe thường xuyên nghiêng về một hướng, khiến nhiều người đi đường chẳng thể yên tâm. Nhưng với những công nhân thường xuyên đi làm ở khu công nghiệp, họ đã quá quen với cảnh tượng này.
Trên một chuyến xe chở công nhân khác từ huyện Lục Ngạn về KCN Quang Châu, để nhồi nhét được nhiều người nhất có thể, nhà xe tận dụng bố trí thêm một hàng ghế nữa ở giữa lối đi lại, nên ai ngồi ở đâu buộc phải ngồi yên ở đó.
Với một chiếc xe khách bình thường, việc chở quá tải đã vi phạm quy định. Nhưng với một phương tiện đã cũ nát lại nhồi nhét người đi xe sẽ không lường trước được những rủi ro sẽ ập đến lúc nào. Nếu không may, chỉ một sự cố xảy ra, chuyến xe ken kín người này sẽ trở thành một thảm họa.
Theo tiết lộ của một số tài xế chạy xe đưa đón công nhân, vì chi phí đi lại rẻ nên để gia tăng tối đa lợi nhuận, các chủ xe không ngần ngại chở quá tải, thậm chí nhồi nhét gấp đôi số lượng người đi xe. Bởi thế, chẳng còn cách nào khác, khi bước lên những chuyến xe này, các công nhân đành chấp nhận đánh cược tính mạng của mình, bởi an toàn hay không đôi khi cũng chỉ nằm ở 2 từ: MAY - RỦI!
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!