Đồng bằng sông Cửu Long được hình thành và tồn tại nhờ lũ, một phần của hệ sinh thái nơi đây nên lũ không phải là thiên tai.
"Tháng 7 nước nhảy lên bờ
Sắm rớ, sắm đáy đợi chờ làm ăn"
Đây cũng là câu ca dao nói về quy luật mùa nước lũ ở ĐBSCL hàng năm, nghĩa là đến thời điểm này, người người nhà nhà ở miền Tây đang ra đã rộn ràng đón lũ về.
Nếu như năm 2017 hoặc năm 2018, cùng thời điểm này, người dân đã cứu lúa chạy lũ hay mưu sinh mùa nước nổi, mọi thứ diễn ra vô cũng sôi nổi trên mặt nước, bởi khi ấy nước đã lên cao. Tuy nhiên, năm nay, các cánh đồng gần như khô hạn bởi lũ vẫn chưa về và cũng không ai biết bao giờ lũ mới quay trở lại với bà con ĐBSCL.
Thế nhưng, bất ngờ hơn cả phải nói đến chính những người dân ở đây, những người mà gia đình họ đã bao thế hệ quen với cảnh sông nước, quen với quy luật "tháng 7 cá nhảy lên bờ". Có lẽ vì chẳng thể ngờ bỗng nhiên quy luật con nước bị thay đổi nên đã khiến bao người dân cảm thấy không thể quen với cuộc sống thiếu lũ.
Những hình ảnh nước về mênh mang đồng ruộng in sâu trong ký ức người dân miền Tây và là một phần không thể thiếu trong hệ sinh thái của ĐBSCL nhưng bỗng nhiên nay lại vắng bóng, khiến người ta không khỏi tò mò, vì sao lại xảy ra hiện trạng đáng buồn này.
Dựa theo những hình ảnh ghi nhận lại được từ sông Mê Kông khu vực phía thượng nguồn cùng hình chụp lại từ vệ tinh và mực nước đo tại các trạm thủy văn, Phó GS.TS Lê Anh Tuấn cũng nhận định lũ về chậm là điều hết sức bất thường.
Có 2 nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này. Đó là do lượng mưa năm nay ở mức rất thấp, chỉ bằng 60% so với mọi năm và do lượng mưa ít nên các đập thủy điện thượng nguồn giữ nước, chỉ xả 500 m3/giây, giảm hơn một nửa so với mọi năm. Đây cũng là tình hình chung các nước nằm trong lưu vực sông Mê Kông.
Cũng theo TS Lê Anh Tuấn, tình trạng này do hiện tượng El Nino trở lại phía Tây Thái Bình Dương và những diễn biến bất thường không chỉ dừng lại với mùa lũ năm nay mà còn có thể kéo theo nhiều hệ lụy.
Người dân ĐBSCL đã từng trải qua một đợt khô hạn và xâm nhập mặn bất thường vào năm 2016. Mùa lũ mà không có nước lũ này cũng lại là trải nghiệm về sự bất thường của thời tiết. Cùng với đó, công cuộc mưu sinh ngày càng trở nên chật vật hơn.
ĐBSCL được hình thành và tồn tại nhờ lũ, là một phần của hệ sinh thái của ĐBSCL, lũ không phải là thiên tai, bởi ở đây lũ hiền hòa và mang lại muôn vàn nguồn lợi cho con người. Thế nên, khi lũ không về những người dân nơi đây cũng đứng ngồi chẳng yên.
Lũ không về, mọi sinh kế dường như đều trở nên khó khăn hơn rất nhiều. Nhiều người chẳng thể trụ được đành phải lên các thành phố lớn để kiếm việc, khiến cho khu dân cư vốn đã buồn vì không có lũ nay càng vắng lặng hơn.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!