Từ năm học 2020-2021, học sinh sẽ chính thức học tập theo chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) mới. Chương trình GDPT mới hướng tới việc giúp học sinh hình thành và phát triển những phẩm chất và năng lực mà nhà trường và xã hội kỳ vọng. Trong đó, hoạt động trải nghiệm là chương trình bắt buộc xuyên suốt tất cả các cấp học.
Chương trình mới sẽ được chia thành 2 giai đoạn: giáo dục cơ bản (từ lớp 1 đến 9) và giáo dục định hướng nghề nghiệp (từ lớp 10 đến 12). Chương trình này cũng sẽ chú ý hơn đến tính kết nối giữa chương trình của các lớp học, cấp học trong từng môn học. Đây là một chương trình có tính mở, tăng khả năng chủ động - sáng tạo của địa phương và nhà trường cũng như của tác giả SGK và các giáo viên.
Không riêng các trường vùng sâu, vùng xa, ngay tại trung tâm Hà Nội, băn khoăn về chương trình GDPT mới cũng là một nội dung nóng. Chương trình này sẽ được hiện thực hóa trong các nhà trường thế nào là câu hỏi nhận được sự quan tâm nhiều nhất tại Diễn đàn giáo dục Việt Nam 2019.
Thay đổi lớn nhất của chương trình mới là chuyển từ cách dạy truyền thụ kiến thức sang phát triển phẩm chất năng lực. Như vậy, muốn học sinh phát triển bao nhiêu năng lực thì cũng cần phải trang bị ít nhất bằng đó năng lực cho giáo viên ở mức độ cao hơn. Trong bối cảnh cấp tập của năm học bản lề, nhiều người lo ngại rằng: Việc chạy theo đúng những gì đang có của chương trình mới theo kiểu giáo viên vừa xếp hàng vừa chạy sẽ rất khó khăn.
Chương trình giáo dục phổ thông mới thực hiện trên đội ngũ giáo viên hiện hành nghĩa là thực hiện nhiệm vụ mới trên số lượng người cũ. Trách nhiệm của ngành giáo dục là phải làm mới những người giáo viên. Sớm được tập huấn và tập huấn nhiều hơn là mong mỏi chung của hầu hết giáo viên tại thời điểm này.
Mối lo khi sách giáo khoa chưa được công bố
Theo lộ trình, sách giáo khoa mới sẽ được công bố vào đầu tháng 10. Thế nhưng, trên thực tế, công tác thẩm định sách đang vấp phải khó khăn khi tại vòng đầu tiên chưa có bộ sách nào đạt yêu cầu. Cũng vì chưa có sách giáo khoa nên nhiều nhà trường vẫn đang lúng túng trong việc xây dựng kế hoạch giảng dạy cho năm học tới. Lo ngại nhất là các hoạt động trải nghiệm sẽ được tổ chức ở đâu? như thế nào?
Lý giải cho lo lắng này, nhiều chuyên gia giáo dục cho rằng, hiện nay, sách giáo khoa vẫn đang được coi là phương tiện đầu tiên để tiếp cận với chương trình mới. Nhưng cùng với việc đẩy nhanh tiến độ xuất bản sách thì quan trọng hơn cả vẫn là cách thức triển khai bộ sách này đến với giáo viên, học sinh. Sớm hay muộn cũng sẽ có bộ sách được lựa chọn. Tuy nhiên, trong quỹ thời gian còn lại có hạn thì việc tổ chức thực nghiệm đánh giá sách giáo khoa dường như là nhiệm vụ bất khả thi.
Với sách giáo khoa mới thì việc thầy vừa dạy vừa điều chỉnh là lẽ đương nhiên nhưng rõ ràng, học trò không có cơ hội ấy. Điều này khiến nhiều phụ huynh lo ngại: Thay vì là lứa học sinh đầu tiên được thụ hưởng chương trình mới thì con em họ lại là đối tượng để thẩm định sách trên thực tế.
Cùng với đội ngũ và sách giáo khoa thì cơ sở vật chất cũng là điều kiện nòng cốt để thực hiện thành công chương trình GDPT mới. So với yêu cầu của chương trình, nhiều trường học vẫn đang thiếu phòng học, thiết bị dạy và học, đặc biệt là thiếu không gian trải nghiệm để thực hiện cấu phần nội dung mới và chiếm tỷ lệ lớn là hoạt động trải nghiệm.
Trong bối cảnh cấp tập của năm học bản lề, bất cứ công đoạn chuẩn bị nào bị muộn lại cũng có thể đẩy công cuộc đổi mới vốn nhiều kỳ vọng vào cảnh phải bước quàng, bước vội trong giai đoạn nước rút. Trong khi đó, giáo dục là con người, là tương lai, không thể có chỗ cho sự vội vã.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!