Năm 2016 đánh dấu nhiều thành tựu to lớn và những bước đột phá trong lĩnh vực khoa học và công nghệ. Nhằm tôn vinh những thành tựu khoa học công nghệ nổi bật và nỗ lực nỗ lực của các nhà quản lý, các nhà khoa học trong năm qua, Bộ Khoa học và Công nghệ đã lập ra Hội đồng bình chọn để lựa chọn những sự kiện khoa học công nghệ tiêu biểu nhất năm 2016.
Khoa học tự nhiên
Trong năm 2016, lĩnh vực khoa học tự nhiên Việt Nam đã để lại nhiều dấu ấn. Với sự tham gia của 250 đại biểu trong nước, quốc tế và một số nhà khoa học từng đạt giải Nobel và các giải thưởng uy tín khác trong khoa học, chương trình Gặp gỡ Việt Nam 2016: Kéo khoa học Việt Nam gần với thế giới là một trong những sự kiện nổi bật trong lĩnh vực này.
Bên cạnh đó, Hội thảo quốc tế với chủ đề Khoa học cơ bản và xã hội diễn ra với 7 chủ đề tham luận cũng đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà khoa học khi đưa ra những ý kiến hữu ích nhằm thúc đẩy vai trò của khoa học cơ bản đối với sự phát triển bền vững của đất nước.
Năm nay cũng đánh dấu sự kiện lần đầu tiên Giải thưởng Trần Đại Nghĩa do Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ tổ chức vinh danh những nhà khoa học người Việt Nam và nước ngoài đã hoàn thành hoặc đang chủ trì các công trình nghiên cứu xuất sắc thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên, được công bố trên các tạp chí khoa học quốc tế uy tín hoặc được cấp bằng phát minh, bằng sáng chế trong và ngoài nước, đã tổ chức triển khai ứng dụng các công trình đó ở Việt Nam, có đóng góp hoặc có triển vọng đóng góp nhằm đem lại hiệu quả lớn cho kinh tế, xã hội và an ninh quốc phòng của đất nước.
Khoa học xã hội và nhân văn
Lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn cũng có một năm khởi sắc. Tiếp nối 4 kỳ hội thảo trước đó, Hội thảo quốc tế về Việt Nam học lần thứ 5 là diễn đàn học thuật, thảo luận và đề xuất các giải pháp thông qua những diễn đàn mở rộng phạm vi, đề tài thảo luận với sự tham gia của các nhà khoa học và các cơ sở học thuật trong nước, quốc tế nhằm góp phần giải quyết các vấn đề đương đại tại Việt Nam.
Chương trình KX.04/11-15 với 32 đề tài liên quan đến việc nghiên cứu một số vấn đề quan trọng về chính trị, kinh tế, văn hóa xã hội và quốc phòng an ninh góp phần cung cấp các luận cứ khoa học, lý luận, thực tiễn giúp ban hành các nghị quyết, kết luận và chuẩn bị cho Đại hội XII của Đảng.
Khảo cổ học
Năm 2016 đánh dấu sự kiện đáng chú ý trong lĩnh vực khảo cổ học, đó là việc phát hiện, nghiên cứu nhóm di tích khảo cổ học giai đoạn sơ kỳ thời đại đồ đá cũ ở An Khê, Gia Lai. Trong khuôn khổ đề tài nghiên cứu hệ thống di tích khảo cổ học thời đại đá vùng thượng du sông Ba ở tỉnh Gia Lai, Viện Khảo cổ học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam đã phát hiện gần 30 di tích khảo cổ học, trong đó có 5 di tích có niên đại sơ kỳ thời đại đá cũ thuộc phạm vi thị xã An Khê, tỉnh Gia Lai. Tại các di tích, các nhà khảo cổ học đã phát hiện nhiều di tích bằng đá của người nguyên thủy và nhiều mảnh thiên thạch rơi xuống từ không gian. Đây là bằng chứng khẳng định thượng lưu sông Ba là địa bàn sinh sống của cộng đồng cư dân cổ cách đây 80 vạn năm, là dấu mốc cổ nhất từng biết về sự xuất hiện của con người trên lãnh thổ Việt Nam. Phát hiện này có giá trị quan trọng trong việc biên soạn lịch sử quốc gia, làm cơ sở cho việc trưng bày tại các bảo tàng và xác lập đầy đủ bản đồ tiến hóa của lịch sử phát triển con người trên thế giới.
Khoa học ứng dụng
Khoa học ứng dụng là một trong những lĩnh vực có tác động trực tiếp tới đời sống con người, góp phần phát triển kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội, nâng cao đời sống của nhân dân. Nổi bật trong lĩnh vực này năm 2016 là sự kiện tổng kết các chương trình khoa học và công nghệ trọng điểm cấp Nhà nước giai đoạn 2011 - 2015. Theo đó, sau 5 năm triển khai và thực hiện, 15 chương trình trọng điểm cấp Nhà nước trong giai đoạn 2011 - 2015 đã tạo ra nhiều loại giống cây mới, các chủng vi sinh, giống vật nuôi có ưu thế vượt trội đi kèm với hàng trăm công nghệ, vật liệu mới và quy trình sản xuất hiệu quả. Những chương trình này không chỉ góp phần nâng cao tiềm lực khoa học và công nghệ quốc gia mà còn óng góp tích cực cho sự phát triển kinh tế - xã hội đất nước.
Y tế
Năm 2016 là một năm thành công trong lĩnh vực y tế, đặc biệt là trong lĩnh vực sản xuất vaccine. Tháng 11/2016, Bộ Y tế đã công bố kết quả thử nghiệm lâm sàng cho vaccine phối hợp sởi - Rubella (MR) do Trung tâm Nghiên cứu, Sản xuất vắc-xin và Sinh phẩm Y tế (POLYVAC), Bộ Y tế sản xuất. Với sự trợ giúp của các chuyên gia Nhật Bản, từ năm 2013 đến nay, loại vaccine này đã được sản xuất, thử nghiệm lâm sàng tại Việt Nam và dự kiến sẽ được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng năm 2017.
Một thành tựu đáng chú ý khác trong lĩnh vực y tế là ứng dụng công nghệ robot trong phẫu thuật nội soi nhi khoa. Việt Nam là quốc gia thứ 3 tại châu Á và cũng là quốc gia đầu tiên trong khu vực Đông Nam Á thực hiện thành công kỹ thuật phẫu thuật nội soi bằng robot ở trẻ nhỏ. Phẫu thuật nội soi robot được thực hiện bởi các cánh tay máy điều khiển từ xa thay vì các thao tác được thực hiện bởi con người. Do vùng phẫu thuật thu hẹp, ít xâm lấn và ít gây chảy máu, các bệnh nhân nhi được phẫu thuật theo kỹ thuật này thuwofng hồi phục nhanh hơn.
Khởi nghiệp
Nhằm thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo phát triển, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 844/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025 do Bộ Khoa học và Công nghệ đề xuất. Đề án bao gồm các nội dung chính như xây dựng các cổng thông tin, khu tập trung dịch vụ, kết nối các mạng lưới khởi nghiệp, tổ chức ngày hội khởi nghiệp công nghệ quốc gia TECHFEST, giới thiệu đối tác hay phát triển cơ sở vật chất, kỹ thuật tại các cơ sở ươm tạo. Nội dung đề án được Chính phủ phê duyệt đã tập trung giải quyết các vấn đề về cơ chế chính sách, qua đó tạo lập môi trường thuận lợi nhằm thúc đẩy, hỗ trợ quá trình hình thành và phát triển của loại hình doanh nghiệp có khả năng tăng trưởng nhanh dựa trên khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ.
Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam tại TV Online!