Ít nhất 98 người Palestine tử vong khi bị giam giữ từ tháng 10/2023

Bác sĩ Adnan al Bursh, Trưởng khoa Chỉnh hình của bệnh viện al Shifa, tử vong tại nhà tù Ofer sau 4 tháng bị giam giữ (Ảnh: Anadolu/Getty Images)

Ít nhất 98 người Palestine đã tử vong khi bị giam giữ từ tháng 10/2023, theo dữ liệu của Israel. Tổ chức Bác sĩ vì Nhân quyền Israel cho rằng số thực tế có thể cao hơn đáng kể vì hàng trăm người bị bắt tại Gaza hiện mất tích.

Báo cáo của tổ chức này theo dõi các trường hợp tử vong liên quan đến bạo lực thể xác, thiếu chăm sóc y tế và suy dinh dưỡng, được tổng hợp từ yêu cầu tiếp cận thông tin, báo cáo pháp y, phỏng vấn luật sư, nhà hoạt động, nhân chứng và thân nhân. Israel chỉ cung cấp dữ liệu đầy đủ cho 8 tháng đầu của chiến sự, trong đó ghi nhận trung bình 1 ca tử vong sau mỗi 4 ngày, mức chưa từng có.

Quân đội Israel chỉ cập nhật số liệu đến tháng 5/2024 và Cơ quan Nhà tù Israel cập nhật đến tháng 9/2024. Các nhà nghiên cứu xác định thêm 35 trường hợp tử vong sau thời điểm này.

Tuy nhiên, số liệu hiện có vẫn chưa phản ánh đầy đủ quy mô tổn thất. Nhiều trường hợp tử vong được cho là chưa được ghi nhận. Một cuộc điều tra song song của báo Guardian và hai hãng tin Israel cho biết phần lớn tù nhân Palestine từ Gaza chết trong thời gian bị giam giữ là dân thường.

Một cơ sở dữ liệu do quân đội lập vào tháng 5 liệt kê hơn 47.000 thành viên Hamas và Thánh chiến Hồi giáo Palestine, nhưng chỉ ghi nhận 21 trường hợp tử vong trong giam giữ vào thời điểm đó, trong khi tổng số ca tử vong là 65. Ba người thiệt mạng là công dân hoặc cư dân Israel gốc Palestine.

Nhiều lời khai từ cựu tù nhân, quân nhân và nhân viên trại giam cáo buộc tình trạng bạo lực, tra tấn và ngược đãi có hệ thống kéo dài suốt 2 năm chiến sự. Trước chiến tranh, số ca tử vong hàng năm chỉ ở mức 2 - 3 trường hợp.

Các phiên tòa liên quan hầu như không diễn ra. Chỉ một vụ tấn công tù nhân được đưa ra xét xử và binh sĩ liên quan bị tuyên 7 tháng tù. Một vụ khác có cáo buộc bạo lực nghiêm trọng đã dẫn đến biểu tình và gây sức ép khiến việc truy tố gặp đình trệ.

Một số trường hợp tử vong gây chú ý, như bác sĩ Adnan al Bursh, 50 tuổi, người đứng đầu khoa chỉnh hình tại bệnh viện al Shifa, tử vong sau 4 tháng bị giam tại nhà tù Ofer. Thi thể ông chưa được trả về Gaza.

Cơ quan Nhà tù Israel chỉ cung cấp số ca tử vong và địa điểm, không công bố danh tính. Trong 21 trường hợp, các tổ chức nhân quyền không thể khớp dữ liệu với bất kỳ hồ sơ tử vong nào được ghi nhận trước đó.

Gia đình nhiều nạn nhân không biết tình trạng của người thân do khó tiếp cận thông tin. Trong 7 tháng đầu chiến sự, quân đội Israel không cung cấp thông tin cơ bản về những người bị bắt tại Gaza. Từ tháng 5/2024, một địa chỉ email tiếp nhận yêu cầu tra cứu được mở nhưng bị đánh giá là không hiệu quả.

Một số trường hợp chỉ được xác nhận sau khi có kiến nghị pháp lý, như vụ ông Mounir Alfaqawi và con trai Yassin. Israel thừa nhận họ đã tử vong sau nhiều lần phủ nhận đang giam giữ 2 người.

Dù Israel đã trả tự do hơn 1.900 người trong thỏa thuận ngừng bắn giữa tháng 10, hơn 1.000 người Palestine vẫn đang bị giam giữ không xét xử.