Làm thế nào để tra cứu nợ thuế, cấm xuất cảnh?

Vô tình không kê khai, phạt chậm nộp thuế cả chục triệu đồng

Theo Tổng cục Thuế, thuế thu nhập cá nhân là loại thuế trực thu đánh vào thu nhập nhận được của cá nhân trong một kỳ tính thuế nhất định. Đây là công cụ kinh tế vĩ mô được Nhà nước sử dụng để điều tiết thu nhập, tiêu dùng và tiết kiệm, góp phần thực hiện công bằng xã hội, giảm bớt sự chênh lệch về thu nhập giữa những người có thu nhập cao và những người có thu nhập thấp trong xã hội.

Thuế thu nhập cá nhân cũng là một công cụ đảm bảo nguồn thu quan trọng và ổn định cho Ngân sách Nhà nước bởi thuế thu nhập cá nhân có độ co giãn theo thu nhập tương đối lớn nên cùng với sự phát triển của nền kinh tế, thu nhập của các tầng lớp dân cư cũng không ngừng tăng lên. Đối tượng nộp thuế là công dân Việt Nam ở trong nước hoặc đi công tác, lao động ở nước ngoài và các cá nhân khác định cư tại Việt Nam, cũng như người nước ngoài làm việc tại Việt Nam. Các cá nhân này, ngoài các nguồn thu từ nơi đang công tác, làm việc chính thì có thể có những thu nhập từ các bên mà mình hợp tác làm việc như các khoản tiền công, gọi là thu nhập vãng lai. Theo quy định hiện hành, khi có những khoản thu nhập vãng lai dưới 2 triệu đồng, đơn vị trả tiền sẽ không khấu trừ 10%.

Cũng theo quy định hiện nay, nếu tổng thu nhập vãng lai của một cá nhân trong 1 năm dưới 120 triệu đồng và các khoản thu đó đều được khấu trừ 10% thì cá nhân đó được ủy quyền cho đơn vị mình đang công tác được quyết toán thuế giúp. Tuy nhiên, nếu trong 120 triệu đồng đó chỉ cần có 1 khoản thu nhập dưới 2 triệu đồng, dù chỉ là 50.000 đồng mà không được khấu trừ trước đó cũng sẽ không được ủy quyền cho đơn vị quyết toán thuế giúp, mà cá nhân phải tự làm.

Theo bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam, trong Luật Thuế thu nhập cá nhân có quy định trường hợp mà ủy quyền quyết toán thuế cá nhân thì các tổ chức chi trả chỉ được kê khai thu nhập do cơ quan mình chi trả, còn các nơi khác chi trả không được tổng hợp kê khai vào. Vì vậy, những nơi khác chưa khấu trừ hoặc không khấu trừ thuế thì cá nhân đó không được cung cấp cho doanh nghiệp của mình để kê khai bổ sung.

Công ty Tư vấn Thuế Hà Nội (Hanoitax) thường xuyên tiếp đón nhiều người có 2 nguồn thu nhập trở lên đề nghị được tư vấn để tháo gỡ vướng mắc về quyết toán thuế thu nhập cá nhân. Trong nhiều trường hợp, đại lý tư vấn chỉ còn cách khai bổ sung rồi nộp các khoản tiền phạt vào ngân sách và người nộp thuế phải tự quyết toán thuế hàng năm. "Có những trường hợp khi ra sân bay không được xuất cảnh nữa mới phát hiện mình có số thuế phải nộp", bà Lê Thị Yến - Giám đốc công ty tư vấn thuế Hà Nội cho hay.

Dễ dàng tra cứu thông tin thuế thu nhập cá nhân

Nộp thuế thu nhập cá nhân là nghĩa vụ của mỗi công dân. Việc theo dõi và quản lý lịch sử nộp thuế thu nhập cá nhân đóng vai trò quan trọng giúp bạn đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ của bản thân với Nhà nước. Hiện nay, cơ quan thuế khuyến khích người nộp thuế là cá nhân đăng ký tài khoản giao dịch thuế điện tử để có thể kê khai nộp hồ sơ quyết toán thuế thu nhập cá nhân trên dịch vụ thuế điện tử mà không phải nộp hồ sơ trực tiếp tại cơ quan thuế.

Ngoài ra, với quan điểm người dân là trung tâm của chuyển đổi số, Tổng cục Thuế đã nghiên cứu, tiếp tục triển khai cung cấp các dịch vụ điện tử cho người nộp thuế thông qua mở rộng ứng dụng eTax trên nền tảng web sang ứng dụng eTax trên nền tảng thiết bị di động (eTax mobile), cá nhân có thể dễ dàng tra cứu, nộp thuế trên ứng dụng eTax Mobile.

"Hiện nay hệ thống Etax Mobile đã cơ bản đáp ứng yêu cầu tra cứu thông tin nghĩa vụ thuế của cá nhân. Chúng tôi cũng khuyến cáo người nộp thuế thường xuyên theo dõi mở ứng dụng này và cập nhật những thông tin cá nhân mà mình thay đổi như địa chỉ, nơi làm việc mới", ông Nguyễn Quý Trung - Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế Doanh nghiệp nhỏ và vừa và Hộ kinh doanh, cá nhân, Tổng cục Thuế thông tin.

Nhiều người nộp thuế cũng đang kiến nghị ngành Thuế cần hỗ trợ để người nộp thuế khắc phục hậu quả và giảm nhẹ việc phải nộp phạt chậm nộp.

Kinh nghiệm của thế giới

Việc thu thuế sao cho đúng, cho đủ cũng là giải pháp mà nhiều nước đã và đang áp dụng triển khai. Nhật Bản được biết đến là đất nước có hệ thống quản lý thuế lâu đời và chặt chẽ, kinh nghiệm của họ trong việc quyết toán sao cho thuận tiện nhất đối với người dân, kể cả những người không hiểu về kế toán cũng được nhiều người quan tâm.

Tại Nhật Bản, tất cả những trường hợp có thu nhập cao đủ để đóng thuế đều phải tiến hành kê khai thuế, kể cả các trường hợp làm việc bán thời gian, làm việc theo giờ. "Hệ thống dữ liệu quốc gia" tại Nhật Bản được triển khai đồng bộ, thống nhất và dùng chung cho tất cả các ngành. Kể từ năm 2015, Nhật Bản đẩy mạnh triển khai hệ thống My Number - là mã số gồm 12 chữ số được cấp cho các cá nhân sống tại Nhật Bản. Mã số này được sử dụng trong các lĩnh vực an ninh xã hội, thuế và khi gặp thiên tai.

Chính nhờ có hệ thống dữ liệu cá nhân đồng bộ này mà thủ tục quyết toán thuế, nộp thêm, hoàn thuế, kể cả hoàn thuế tiêu thụ cho khách nước ngoài do hộ kinh doanh tiến hành cũng làm rất nhanh. Việc thông báo đóng thuế hoặc giải quyết các thủ tục thuế được các cơ quan Nhật Bản thông báo nhiều lần, bằng nhiều hình thức đến người dân như gửi giấy báo đến nhà, gọi điện hoặc thông báo qua thư điện tử.

Nhật Bản đẩy mạnh trả thù lao cho người lao động thông qua hệ thống ngân hàng, hạn chế chi trả bằng tiền mặt, với cách thức này cơ quan chức năng Nhật Bản dễ dàng phát hiện các trường hợp khai thu nhập không đúng để trốn thuế.

Tại Việt Nam cũng đã có dữ liệu quốc gia về dân cư. Theo Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam Nguyễn Thị Cúc, từ cơ sở dữ liệu thông tin đó, sau khi quyết toán thuế của các doanh nghiệp ngày 31/3, trong 1 tháng cơ quan thuế sẽ thông báo cho các cá nhân tự khai quyết toán thuế về số thuế họ còn nợ qua các cơ quan chi trả thu nhập để nộp thuế kịp thời, không để nợ thuế từ năm này qua năm khác.

"Bản thân họ cũng muốn thực hiện nghĩa vụ tốt, bằng thông báo của các cơ quan, doanh nghiệp khấu trừ… để họ trực tiếp quyết toán thuế, nộp thuế đúng và đủ", bà Nguyễn Thị Cúc cho hay.

Cũng liên quan đến vấn đề thu thuế thương mại điện tử, tại hội nghị sơ kết 6 tháng đầu năm ngành tài chính và triển khai nhiệm vụ 6 tháng cuối năm ngày 15/7, ông Đặng Ngọc Minh, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế (Bộ Tài chính) cho biết sẽ tiếp tục đẩy mạnh việc rà soát, kiểm tra đối với các tổ chức, cá nhân có phát sinh thu nhập từ hoạt động kinh doanh thương mại điện tử, livestream bán hàng. Trường hợp phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật thuế, chuyển cơ quan chức năng để xử lý theo quy định của pháp luật.

Hiện ngành thuế đã hoàn thành trên 90% việc rà soát, đồng bộ cơ sở dữ liệu của Bộ Công an với cơ sở dữ liệu về mã số thuế để triển khai việc chuyển đổi sử dụng căn cước công dân làm mã số thuế theo quy định; hoàn thành việc tích hợp sử dụng tài khoản định danh điện tử (VNeID) với các nền tảng quản lý thuế của cơ quan thuế; bước đầu hoàn thành việc chia sẻ cơ sở dữ liệu từ Bộ Công Thương, Bộ Thông tin và Truyền thông, Ngân hàng Nhà nước với Tổng cục Thuế. Qua đó tiếp tục tạo nguồn cơ sở dữ liệu phục vụ cho quản lý thuế đối với thương mại điện tử.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!