Nhiều vướng mắc khiến việc cấp sổ đỏ chưa hiệu quả
Hiện nay, việc mua bán nhà bằng giấy viết tay vẫn là giao dịch không được Nhà nước công nhận. Người bán sẽ bị phạt hành chính từ 3 - 10 triệu đồng theo quy định tại luật đất đai. Dù không được pháp luật thừa nhận nhưng việc mua bán nhà bằng giấy viết tay vẫn đang diễn ra rất phổ biến trong thực tế. Việc cấp sổ đỏ thời gian vừa qua cũng đã được nhiều địa phương nỗ lực tăng tốc để đáp ứng nhu cầu của người dân. Thế nhưng có không ít lý do, khiến cho mục tiêu này lại chưa thực sự hiệu quả.
Theo ghi nhận tại xã Bích Hòa, huyện Thanh Oai, Hà Nội, nhiều nhà kiên cố đã được dựng lên nhưng không phải hộ nào cũng đã được cấp sổ đỏ. Phần lớn đất trong làng, đều do ông cha để lại. Có hộ diện tích lên đến hơn 1.000m2 nhưng qua nhiều thế hệ, vẫn chưa có khái niệm làm sổ đỏ.
Hệ quả, trong 1 năm qua, xã Bích Hoà, huyện Thanh Oai cũng chỉ có 5 hộ dân được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ở lần đầu.
"Con số như vậy thì theo tôi thấy chưa hiệu quả. Chưa hiệu quả ở đây có rất nhiều nguyên nhân", bà Lê Thị Minh Huệ - cán bộ địa chính và xây dựng xã Bích Hòa, huyện Thanh Oai, Hà Nội cho hay.
Nguyên nhân thì nhiều nhưng lý do chính vẫn là do nhiều hộ dân xin cấp thêm diện tích đất ở. Theo quy định, mỗi hộ chỉ được cấp với diện tích tối đa là 200m2 đất ở, nếu cấp thêm phải nộp thuế, phí. Cụ thể như gia đình bà Hoàng Thị Bộ - xã Bích Hòa, huyện Thanh Oai, Hà Nội, cấp tăng hơn 100m2, vị chi tiền thuế phải đóng lên đến gần 1 tỷ đồng.
Không chỉ lý do tài chính, việc cấp sổ đỏ cũng bị đình trệ khi các chủ sở hữu có tranh chấp xảy ra. Chẳng hạn có trường hợp hai hộ liền kề, thà chấp nhận nhà mình không được cấp sổ chứ tuyệt nhiên không để cái khe rảnh thuộc về nhà bên cạnh.
Từ lý do nhỏ không được giải quyết dẫn đến hệ luỵ to, để rồi nhiều hộ gia đình bỏ qua quyền lợi lớn để chọn lợi ích nhỏ.
Tháng 8 tới đây, Luật Đất đai 2024 sẽ chính thức có hiệu lực. Đặc biệt, Luật Đất đai mới đã mở rộng đối tượng sử dụng đất và thời điểm công nhận quyền sử dụng đất đối với đất không giấy tờ đang được cá nhân, hộ gia đình sử dụng ổn định sẽ được kéo dài thêm 10 năm. Điều này cũng đồng nghĩa cơ hội được cấp sổ đỏ của người dân cũng được tăng lên.
Rất nhiều người dân đang háo hức mong chờ tài sản của mình sẽ sớm được Nhà nước công nhận. Bởi hơn ai hết, những người trong cuộc hiểu rằng, việc phải sống trong 1 căn nhà không được thừa nhận sẽ phát sinh rất nhiều khó khăn.
Hệ lụy từ những căn nhà không sổ đỏ
Nhà bà Hoàng Thị Kim Nhung - phường Vĩnh Hưng, Hoàng Mai, Hà Nội, vỏn vẹn 26 m2 nhưng có tới 7 người cùng sinh sống. Diện tích nhỏ, chưa đủ điều kiện để cấp sổ đỏ, nên không thể xây mới. Nhà đã xuống cấp nhiều, nhưng gia đình bà cũng không có tài sản giá trị để vay thế chấp mà sửa chữa.
Bà Nguyễn Thị Cách - Tổ trưởng tổ dân phố 26 phường Vĩnh Hưng, Hoàng Mai, Hà Nội cho biết: "Nhiều nhà ổ chuột lắm, nhà như chị Nhung rất nhiều. Muốn sửa chữa nhà cửa nhưng theo luật của Nhà nước, không có sổ đỏ không được phép xây dựng, rất là khó khăn".
Nhà bà Nhung hiện đã xuống cấp nhiều.
Cái khó của những người phải sống trong những căn nhà không sổ đỏ còn là việc họ không được cấp giấy thường trú - một điều kiện bắt buộc phải có, khi xin học cho con ở các trường công lập.
Cũng vì nôn nóng có được giấy thường trú để cho con đi học, chị Vũ Thị Hồng Nhung đã đưa hơn 200 triệu đồng cho 1 người để lấy lời hứa hẹn sẽ làm sổ đỏ cho gia đình. Nhưng sau 8 năm, sổ đỏ chưa thấy đâu, mà người cầm tiền thì đã biến mất.
Chị Vũ Thị Hồng Nhung - Phường Tương Mai, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội chia sẻ: "Theo đuổi cái sổ đấy là đằng đẵng 2 năm trời từ 2016 - 2017. Theo đuổi như thế mình không có thời gian để làm các việc khác nữa, mà nó cũng mệt mỏi cho nên là mình bỏ nó sang một bên để mình tập trung vào những công việc của mình".
Hệ luỵ dần đè nặng lên vai những người đang phải sống trong những ngôi nhà vô thừa nhận. Để rồi thay vì gắng gượng, có người đã quyết định từ bỏ.
Chị Nguyễn Thị Thanh Huyền - phường Trương Định, Hai Bà Trưng, Hà Nội tâm sự: "Mình xác định mình sẽ phải bán một cái nhà với mức giá rất là rẻ để mình có thể kiếm được cơ hội cho con mình có hộ khẩu rồi cho con mình học hành. Rồi các quyền lợi khác của một công dân. Ví dụ giờ mình muốn làm một cái gì mình lại chạy về quê. Nhưng cái như thế nó cộng dồn nó làm mình rất khó chịu, nên em cảm thấy rất mệt mỏi".
Mệt mỏi trong chính căn nhà mà mình phải nỗ lực phấn đấu để có được đã khiến chị Huyền đưa ra quyết định mà bản thân chưa từng nghĩ tới đó là, rời bỏ nơi bao năm từng gắn bó.
Rủi ro mua nhà không sổ đỏ VTV.vn - Tài chính có hạn nhưng vẫn mong muốn sở hữu nhà mặt đất khiến cho không ít người tìm đến những căn nhà trong ngõ không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ).
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!