Hơn 4 tháng đầu năm, xuất khẩu sầu riêng đã mang về hơn 500 triệu USD, tăng khoảng 30% so với cùng kỳ năm ngoái. Lợi nhuận trên 1 ha có thời điểm lên tới cả tỷ đồng. Hiệu ứng giá cao, tăng xuất khẩu đang tạo cơn sốt mở rộng diện tích sầu riêng, nguy cơ phá vỡ đề án phát triển bền vững ngành hàng này là rất rõ.
Tây nguyên đang có tốc độ mở rộng lớn nhất cả nước. Ông Nguyễn Thanh Nghị (xã Cư Pơng, Krông Búk, Đắk Lắk) và nhiều nông dân đã lựa chọn phá bỏ cà phê để trồng mới sầu riêng. "Thấy họ làm mình cũng làm. Tôi cũng không lo lắng, vì nếu giá thấp mình cố gắng chăm sóc được nhiều quả thì vẫn được", ông Nghị nói.
Sầu riêng được mở rộng bất cứ đâu kể cả ở những khu vực thường xuyên thiếu nước sản xuất.
"Diện tích tăng nhanh như thế sẽ đem lại nhiều hệ lụy cho người sản xuất: Thứ nhất là cung vượt quá cầu; Thứ hai sản xuất thiếu bền vững; Thứ ba là thiệt hại về kinh tế khi giá xuống", ông Hoàng Văn Minh - Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Krông Búk, Đắk Lắk cho biết.
Thu hoạch sầu riêng ở huyện Krông Pắk, Đắk Lắk. (Ảnh: TTXVN)
Chỉ trong 2 năm gần đây, Việt Nam đã có diện tích sầu riêng tăng gấp đôi lên hơn 150.000 ha. Với sản lượng 1,2 - 1,4 triệu tấn, hiện xuất khẩu chỉ chiếm khoảng 60% tổng sản lượng.
Đầu ra mới chỉ có Trung Quốc chiếm đến trên 90%, trong khi sầu riêng cũng là cây trồng bị cạnh tranh gay gắt bởi Thái Lan, Indonesia, Malaysia ở thị trường này. Việt Nam lại có tới 2/3 diện tích trùng thời điểm thu hoạch với các nước này. Rủi ro có thể nhìn thấy với những diện tích trồng mới bằng mọi giá.
Ông Nguyễn Như Cường - Cục trưởng Cục trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết: "Nóng về diện tích nó đi kèm theo với sự phát triển không đồng bộ. Trong thời gian qua chúng ta đã bị cảnh báo rất nhiều, nếu không nhận thức được vấn đề đó, không thay đổi kịp thời sẽ gánh hậu quả khó lường".
Ngay lúc này, áp lực nguồn cung chính vụ, giá sầu riêng Ri6 đã giảm 60 - 70% so với tháng 2, chỉ còn 50.000 đồng/kg. Trồng khoảng 4 năm mới có trái vì thế, diện tích tăng bây giờ nhưng không dự báo đúng tín hiệu thị trường, hạ tầng chuỗi sản xuất rời rạc, thiếu chuyên nghiệp, thiếu quy chuẩn, tiêu chuẩn chất lượng… đó sẽ là cái bẫy để sầu riêng có thể lặp lại bài học trồng chặt của những cây trồng trước đây.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!