Tràn lan tôm hùm đất nhập lậu
Tôm hùm đất - tên tiếng anh là Crawfish là loại thủy sản bị cấm nhập khẩu vào Việt Nam từ hơn 10 năm nay. Thế nhưng từ tháng 5 trở lại đây, trên thị trường, hoạt động kinh doanh, buôn bán loài tôm này diễn ra khá sôi động và công khai, từ loại còn sống đến loại đã được chế biến.
Tìm kiếm "tôm hùm đất sống" trên mạng, hàng loạt bài đăng bán hàng với lời cam kết: hàng tươi sống, độc quyền. Tôm hùm đất được bán ngang nhiên với giá hơn 300k/kg tại Hà Nội. Và luôn trong tình trạng hết hàng.
Hàng chục kg tôm hùm đất tươi sống đã nhanh chóng được vận chuyển đi khắp thủ đô. Tại khu vực giáp biên giới của tỉnh Quảng Ninh, rất khó mới có người bán đồng ý gặp lấy hàng trực tiếp, vì họ đều biết đây là "hàng cấm". Chỉ cần ra khu vực cửa khẩu, sẽ có ngay đầu mối nhận mua tôm hùm đất mang về theo nhu cầu. Cứ thế, những con tôm hùm đất nhập lậu đã đi khắp cả nước. Ngoài bán lẻ, còn phục vụ cả các nhà hàng. Trở thành mặt hàng độc lạ ba không: không giấy tờ, không nguồn gốc xuất xứ và không kiểm dịch.
Hệ lụy từ sinh vật ngoại lai nhập lậu
Tôm hùm đất là nhóm sinh vật ngoại lai, có khả năng sinh sôi rất nhanh, ăn tạp và chứa nhiều mầm bệnh gây hại cho các loài tôm thông thường. Không có giá trị kinh tế cao, nên nước ta đã cấm nuôi trồng và buôn bán loài này. Nhưng người bán bất chấp lệnh cấm, người tiêu dùng lại không nắm được thông tin. Tôm hùm đất thuận lợi nhập lậu vào nước ta, với nhiều hệ lụy khó lường.
Đây không phải là lần đầu tiên tôm hùm đất du nhập vào Việt Nam. Trước đó năm 2019, nước ta đã truy quét quy mô lớn để ngăn chặn mối nguy hại này.
Ông Phạm Anh Tuấn - Nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuỷ sản cho biết: "Tôm hùm đất có đặc điểm dễ vận chuyển và sống khá dai. Trong điều kiện buôn bán tràn lan, không có tổ chức thì nguy cơ thất thoát ra môi trường sẽ rất lớn. Việc nó đào hang, phá bờ, phá các công trình thuỷ lợi, thậm chí khi nó phát triển quá mức thì sẽ ảnh hưởng đến hệ thống cây trồng".
Tuy nhiên, chưa nhiều người biết loài tôm này bị cấm buôn bán tại Việt Nam. Nhiều nhà hàng vẫn đưa món này vào thực đơn. Ngay cả người tiêu dùng cũng không biết đến điều này.
Bạn Nguyễn Vân Khánh - Hà Nội thật thà: "Mình không biết tôm hùm đất bị cấm ở Việt Nam. Mình thấy trên mạng xã hội hầu như họ cũng không nói rõ đến nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm".
Bạn Nguyễn Đại Dương - Hà Nội chia sẻ: "Mình có nghe thông tin như tôm hùm đất khi nuôi sẽ ảnh hưởng đến hệ sinh thái của các loài động vật khác. Nhưng thông tin tôm hùm đất bị cấm bán ở Việt Nam thì lần đầu mình được nghe đến". Vừa qua, Tổng cục Hải quan đã có văn bản yêu cầu hải quan các địa phương phối hợp với các cơ quan quản lý Nhà nước tăng cường các biện pháp kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ việc nhập khẩu tôm hùm đất, ngăn chặn kịp thời các hành vi vận chuyển trái phép các mặt hàng này vào Việt Nam.
Tôm hùm đất là nhóm sinh vật ngoại lai, có khả năng sinh sôi rất nhanh, ăn tạp và chứa nhiều mầm bệnh gây hại cho các loài tôm thông thường
Ông Nguyễn Cảnh Thắng - Trưởng phòng Chống buôn lậu và Xử lý vi phạm, Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh nhận định: "Để hạn chế tình trạng nói trên, chúng tôi tăng cường công tác thu thập thông tin, phối hợp với Chi cục Hải quan các cửa khẩu, phối hợp các lực lượng chức năng để đánh giá phương thức, thủ đoạn vận chuyển để chỉ đạo kịp thời cho các đơn vị Chi cục Hải quan cửa khẩu để thực hiện đấu tranh ngăn chặn ngay tại cửa khẩu, không cho nhập tôm hùm đất cũng như sinh vật ngoại lai cấm nhập, cấm nuôi trồng trong nước".
Bài học trước đây của ốc bươu vàng - một sinh vật ngoại lai khác đã hoành hành phá hoại mùa màng nhiều năm nay, mà đến giờ vẫn chưa thể tiêu diệt triệt để. Ngành nông nghiệp đang bị đe doạ từ nạn buôn bán trái phép tôm hùm đất - sinh vật nhỏ bé gây ra những hệ luỵ lâu dài.
Buôn bán tôm hùm đất là vi phạm pháp luật
Tôm hùm đất được xếp vào danh mục loài ngoại lai có nguy cơ xâm hại theo thông tư số 35/2018 của Bộ Tài nguyên và Môi trường. Theo Nghị định số 37/2024 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 26/2019, tôm hùm đất không có tên trong danh mục loài thủy sản được phép kinh doanh tại Việt Nam. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn khẳng định, hiện chưa cấp phép nhập khẩu cho lô hàng tôm hùm đất nào.
Theo quy định, người nào có hành vi nhập khẩu giống thủy sản không có tên trong Danh mục loài thủy sản được phép kinh doanh tại Việt Nam sẽ bị phạt tiền từ 40 - 50 triệu đồng, kèm theo các biện pháp khắc phục hậu quả. Ngoài xử phạt hành chính, việc nhập khẩu phát tán các loài ngoại lai xâm hại cũng có thể đối diện với xử phạt hình sự.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!