Hiện vẫn chưa có lời giải đáp chắc chắn rằng liệu chính phủ Trung Quốc có sẵn sàng xử lý tình trạng thất nghiệp do đại dịch gây nên. Nhiều nhà kinh kế cảnh báo rằng những "chiêu thức" xưa cũ để giải quyết vấn đề việc làm trong những đợt khủng hoảng trước sẽ không có tác dụng trong tình hình hiện tại.
Tuy vậy, những bước đầu tiên của Chính phủ Trung Quốc sẽ quyết định khả năng hồi phục của nền kinh tế, đặc biệt trong thời kỳ căng thẳng với Mỹ đang leo thang. Nếu nhiệm vụ phục hồi nền kinh doanh và dịch vụ tư thất bại, nền kinh tế Trung Quốc trong tương lai sẽ trở nên tăm tối và làm suy yếu đi lời hứa về một mô hình quản lý sẽ đưa Trung Quốc hướng đến sự trẻ hoá văn hoá và nền kinh tế hàng đầu thế giới.
205 triệu người thất nghiệp
Mặc dù, Trung Quốc đã kiểm soát được đại dịch COVID-19, nhưng nỗi đau về kinh tế vẫn đang ảnh hưởng sâu sắc. Triển vọng việc làm giảm sút, thu nhập giảm và nguy cơ đói nghèo gia tăng đã dẫn đến sự tức giận và bi quan trong cộng đồng.
Hàng triệu người thất nghiệp do COVID-19.
Quy mô thất nghiệp mà Trung Quốc phải đối mặt cũng rất khó để định lượng. Tỷ lệ thất nghiệp hiện đang thể hiện khá tích cực khi giảm từ mức kỷ lục 6,2% trong tháng 2, xuống mức 5,9% vào tháng 3. Trong khi đó, tỷ lệ tháng 3 vẫn cao hơn mức 5,3% trong tháng 1, ngay cả trước khi đại dịch COVID-19 xuất hiện. Các nhà phân tích nhận định bức tranh toàn cảnh thực sự của nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới còn tệ hơn rất nhiều.
Theo báo cáo của công ty Zhongtai Securities vào cuối tháng 4 cho biết, tỷ lệ thất nghiệp thực sự đang rơi vào mức 20,5% với 7 triệu người thất nghiệp. Trong khi đó Liu Chenjie, Kinh tế trưởng tại công ty quản lý quỹ Upright Asset, ước tính vào cuối tháng 3, đại dịch có thể đẩy 205 triệu nhân công Trung Quốc rơi vào tình trạng thất nghiệp.
Ước mơ phát triển xa vời, khó thực hiện của Trung Quốc
Zhang Lin, nhà quan sát kinh tế chính trị tại Bắc Kinh, cho hay làn sóng thất nghiệp do dịch COVID-19 gây ra còn tệ hơn 2 cuộc khủng hoảng năm 1990 và 2008. Điều tồi tệ hơn là Trung Quốc hiện không có đủ đối sách để có thể cứu vãn tỷ lệ thất nghiệp.
Trong làn sóng tinh giảm biên chế nhà nước năm 1990, các công ty tư nhân Trung Quốc phát triển mạnh thu hút hàng triệu nhân công. Khi các lao dộng nhập cư làm trong ngành xuất khẩu mất việc làm, chính sách phát triển đô thị hoá lại giúp thu hút tỷ lệ thất nghiệp chuyển đổi công việc vào các ngành dịch vụ tại nhiều thành phố lớn.
"Nhưng hiện tại, mức tăng trưởng kinh tế đang chậm lại, đô thị hoá đang ở đỉnh, và các doanh nghiệp tư nhân đang gặp khó khăn", Zhang cảnh báo.
Trung Quốc từng đặt mục tiêu năm 2020 sẽ là năm mở rộng quy mô nền kinh tế.
Đối với Trung Quốc, thời điểm làn sóng thất nghiệp nổ ra lại không thích hợp khi 2020 dự kiến là cột mốc quan trọng với mục tiêu trở thành xã hội toàn diện vào cuối năm của Trung Quốc, khi công tác xoá đói giảm nghèo kết thúc, nhiệm vụ mở rộng gấp đôi quy mô nền kinh tế so với năm 2010.
Nếu không có bệnh dịch, năm 2020 sẽ được ghi vào lịch sử của Trung Quốc, thành công trong việc tạo ra một xã hội lý tưởng hoá. Một xã hội giàu có sẽ có thể là một bước tiến lớn cho Trung Quốc đạt được sự trẻ hoá quốc gia vào năm 2050, theo bản đồ "mơ ước" của Chủ tịch Tập Cận Bình.
Tuy vậy, sự suy giảm kinh tế trong quý đầu năm nay là 6,8% và làn sóng thất nghiệp đã làm lộ ra những lỗ hổng trong sự phát triển và phân phối tài sản của Trung Quốc.
Theo Bộ nhân lực và An sinh xã hội Trung Quốc, gói trợ cấp thất nghiệp do nhà nước hỗ trợ chỉ dành cho 2,3 triệu người trong quý I/2020, với mỗi người đủ điều kiện sẽ được trợ cấp 1.350 nhân dân tệ (190USD)/ tháng. Chính phủ cũng chỉ trợ cấp 67.000 lao động có quốc tịch Trung Quốc.
Cốt lõi của làn sóng thất nghiêp chưa được giải quyết
Nội các Trung quốc đã nhận thức được vấn đề này và vào cuối tháng 4 đã yêu cầu chính quyền địa phương mở rộng phạm vi nhận bảo hiểm thất nghiệp, đặc biệt giúp đỡ nhóm lao động nhập cư.
Yao Wei, kinh tế trưởng tại ngân hàng Societe Generale cho biết chương trình bảo hiểm thất nghiệp của Trung Quốc chưa được chuẩn bị đủ để đối phó với làn sóng thất nghiệp đang cần giải quyết nhanh chóng.
Các chương trình trợ cấp thất nghiệp chưa đủ để đối phó với làn song thất nghiệp nghiêm trọng.
Năm 2019 cũng là năm đầu tiên kể từ năm 1990, các khoản trợ cấp thất nghiệp của Trung Quốc vượt quá các khoản đóng góp. Điều này cho thấy tình hình việc làm đã đạt tới ngưỡng quan trọng ngay cả trước khi đại dịch xảy ra.
Hệ thống phúc lợi xã hội gây ra gánh nặng quá lớn cho các cá nhân và doanh nghiệp, trong khi các khoản thu thuế của chính phủ được chi quá mức cho bộ máy nhà nước cũng như cơ sở hạ tầng.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!