
Kháng thuốc là tình trạng các vi sinh vật như vi khuẩn, virus, nấm, ký sinh trùng… kháng lại thuốc kháng sinh khiến các loại thuốc này giảm tác dụng, thậm chí không còn tác dụng. Tình trạng này đang gây ra những hậu quả vô cùng nghiêm trọng.
Mỗi năm thế giới có khoảng 700.000 người tử vong do kháng thuốc. Dự báo, đến năm 2050, cứ 3 giây sẽ có 1 người tử vong do các siêu vi khuẩn kháng thuốc, tương đương với khoảng 10 triệu người mỗi năm. Khi đó, thậm chí các bệnh thông thường như ho, hay chỉ một vết cắt trên da cũng có thể gây tử vong.
Việt Nam đã xuất hiện vi khuẩn đa kháng (kháng 2 nhóm kháng sinh) và toàn kháng (kháng với tất cả kháng sinh). Chính vì vậy, trong khi tại nhiều nước, việc sử dụng kháng sinh thế hệ 1 vẫn điều trị hiệu quả, tại Việt Nam đã phải dùng kháng sinh thế hệ 3 và 4.
Dùng thuốc kháng sinh bừa bãi gây ra kháng kháng sinh. (Ảnh minh họa - Ảnh: Getty)
Ở nước ta có nhiều loại vi khuẩn thông dụng, nguy hiểm, nhưng có tỷ lệ kháng thuốc cao đến rất cao, như nhóm vi khuẩn E.coli (vi khuẩn đường ruột), tỷ kháng thuốc lên tới 40%, thậm chí có địa phương lên đến 70%, kháng cả kháng sinh mạnh nhất là colistin, hay như vi khuẩn A.baumannii, vi khuẩn gây nhiễm khuẩn bệnh viện, tỷ lệ kháng với hầu hết các loại kháng sinh lên đến trên 90%.
Gia tăng tỷ lệ kháng kháng sinh do tự dùng thuốc
Sự lạm dụng thuốc kháng sinh quá mức chính là nguyên nhân gây ra tình trạng kháng kháng sinh đáng báo động như hiện nay. Bất cứ ai đều có thể ra hiệu thuốc mua kháng sinh dễ dàng mà không cần có đơn của bác sĩ. Những hệ lụy từ việc sử dụng kháng sinh bừa bãi, không đúng cách, không đủ liều đã làm tăng tình trạng kháng thuốc kháng sinh.
Sau một thời gian dài tự ra hiệu thuốc kể bệnh và mua thuốc về uống, bệnh không khỏi mà có phần nặng lên, bà Dư (Phúc Thọ, TP Hà Nội) mới tìm đến bệnh viện để khám, xét nghiệm. Bà cũng không biết mình đã uống những loại thuốc gì, vì thuốc được chia sẵn vào các túi.
"Người ta không nói gì, mình chỉ ra kể bệnh là ho với sổ mũi là người ta lấy thuốc đóng vào túi chia sẵn cho mình ngày 2 bữa", bà Phùng Thị Dư, Phúc Thọ, TP Hà Nội, chia sẻ.
Chủ quan và tâm lý ngại không muốn đến cơ sở y tế khám, nên khi có những triệu chứng đau đầu, ho, sốt hay đau bụng điều đầu tiên người dân nghĩ đến là ra hiệu thuốc để mua. Dù thuốc kháng sinh hay thuốc bắt buộc phải kê đơn đều có thể dễ dàng mua.
"Nghĩ là có lúc kháng thuốc, nhưng chỉ nghĩ là ốm bình thường nên đến hiệu thuốc để mua thuốc, chứ không có ý định khám ở bệnh viện", chị Nguyễn Thị Thúy, Hà Nam, cho biết.
Hầu hết các cửa hàng thuốc sẵn sàng, tư vấn cho người bệnh để bán thuốc dù là thuốc kê đơn hay thuốc thông thường, dù đã có quy định rõ ràng đối với nhóm thuốc kháng sinh, biệt dược chỉ được bán khi có đơn của bác sĩ.
Bệnh nhân lao kháng thuốc tăng
Dùng thuốc kháng sinh bừa bãi gây ra kháng kháng sinh. Vậy hậu quả của nó là gì? Ví dụ bệnh lao, khi kháng sinh đang dùng điều trị cho người bệnh không tiêu diệt được vi khuẩn gây bệnh, phải thay thuốc thế hệ mới, ngoài việc gây ra khó khăn, tốn kém cho công tác điều trị, chủng lao đa kháng thuốc còn là mối đe dọa nguy hiểm khi lây lan ra cộng đồng.
Trường hợp lao siêu kháng thuốc hiện không còn hiếm. Đó là tình trạng nhiễm vi khuẩn lao thuộc chủng kháng các loại thuốc chống lao hiệu quả nhất. Một bệnh nhân đã bị lao siêu kháng thuốc 2 năm nay. Vi khuẩn lao còn gây tổn thương phổi nặng nề khiến bệnh nhân phải thở oxy kéo dài, cơ thể suy kiệt. Chưa kể các thuốc điều trị lao kháng thuốc có nhiều tác dụng phụ.
"Tác dụng phụ thường gặp như buồn nôn, nôn, hoa mắt chóng mặt, tăng men gan, rối loạn nhịp tim, suy thận. Tác dụng phụ này nếu có sẽ rất nặng nề", bác sĩ Trương Đức Thái, Khoa Lao Hô Hấp, Bệnh viện Phổi Trung ương, cho biết.
Bệnh nhân 41 tuổi kháng 3 loại thuốc chống lao. Điều đáng nói, anh chỉ mới phát hiện mắc lao cách đây 4 tháng. Lúc đó, không ở lại bệnh viện mà về Nam Định điều trị cơ sở tư nhân, nơi không có xét nghiệm chuyên sâu, nên anh mắc lao đa kháng thuốc nhưng chưa biết nên tình trạng nặng lên.
Hàng năm, trong tổng số trường hợp phát hiện mắc lao mới có 4,5% là lao kháng thuốc. Còn trong số người đã phát hiện bệnh lao, có 15% chuyển sang lao kháng thuốc.
"Lao kháng thuốc nói riêng cũng như kháng các loại kháng sinh nói chung đa phần nguyên nhân là do bệnh nhân dùng thuốc không theo chỉ định. Chúng tôi đã gặp những trường hợp bệnh nhân mang một gói thuốc đến mà không rõ thuốc gì. Với tình trạng dùng kháng sinh không rõ loại mà dùng lan tràn như thế thì nó là một nguyên nhân gây ra kháng kháng sinh", bác sĩ Nguyễn Thu Thủy, Phụ trách Khoa Lao hô hấp, Bệnh viện Phổi Trung ương, cho hay.
Nguy cơ kháng kháng sinh cao
Mặc dù kháng kháng sinh bản chất là một hiện tượng tiến hóa tự nhiên của vi khuẩn, nghĩa là khi có một loại kháng sinh ra đời, theo thời gian, vi khuẩn sẽ tìm ra cách biến đổi để thích ứng với loại kháng sinh đó. Tuy nhiên việc sử dụng sai kháng sinh sẽ khiến quá trình này diễn ra nhanh hơn và phức tạp hơn. Trung tâm hồi sức tích cực, Bệnh viện Bạch Mai là nơi chứng kiến những loại siêu vi khuẩn xuất hiện do tình trạng kháng kháng sinh.
Bệnh nhân bị nhiễm trùng huyết phải thở máy, mở nội khí quản. Điều các bác sĩ đặc biệt lo ngại là tình trạng kháng kháng sinh của bệnh nhân. Kết quả nuôi cấy vi khuẩn cho thấy bệnh nhân bị nhiễm tụ cầu vàng từ cộng đồng.
"Bệnh nhân đau lưng nhiều, không đi khám ở đâu cả, tự dùng thuốc kháng sinh và gọi lang vườn đến châm cứu, tiêm thuốc vào đấy, vì vậy vi khuẩn từ đường truyền, đường tiêm, châm cứu đi vào máu, đi khắp nơi trên cơ thể, đặc biệt đi đến tim dẫn đến thủng van tim", bác sĩ CKII Nguyễn Bá Cường, Trung tâm Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết.
Còn một bệnh nhân khác được chuyển từ tuyến dưới lên với tình trạng kháng kháng sinh rất nặng sau khi điều trị sốt xuất huyết và nhiễm trùng huyết, bệnh nhân lại xuất hiện thêm tình trạng viêm phổi, vì vậy phải thở máy và đặt nội khí quản.
Tình trạng kháng thuốc kháng sinh đang ngày càng trầm trọng. Nhiều vi khuẩn kháng với nhiều loại kháng sinh, nguyên nhân chính là do lạm dụng kháng sinh. (Ảnh minh họa - Ảnh: Dân trí)
"Chúng tôi lấy đờm qua ống nội khí quản cấy ra con trực khuẩn màu xanh. Trực khuẩn màu xanh kháng hết các loại kháng sinh", TS. Bác sĩ Bùi Thị Hương Giang, Trung tâm Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bạch Mai, cho hay.
Tại Bệnh viện Bạch Mai có khoảng 40 - 60% ca bệnh có vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh trước khi nhập viện. Nhiều bệnh nhân vào viện vì một bệnh khác nhưng gặp vi trùng kháng kháng sinh khiến bệnh nhân nguy kịch và tử vong do nhiễm trùng chứ không phải do bệnh lý lúc bệnh nhân nhập viện.
"Một số bệnh nhân nhiễm trùng với những con vi khuẩn kháng tất cả các loại kháng sinh mà chúng tôi đang có. Chúng ta đang chờ đợi thuốc mới, mà thuốc mới đó Việt Nam hiện không có", bác sĩ CKII Nguyễn Bá Cường, Trung tâm Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết thêm.
Theo kết quả khảo sát của ngành Y tế, phần lớn kháng sinh được bày bán mà không có đơn của bác sĩ, ở khu vực thành thị là 88%, ở nông thôn tới 91%. Đặc biệt với những người mắc bệnh mãn tính, dễ nhiễm trùng như người có tiền sử đái tháo đường, gút, khi đã tự ý sử dụng kháng sinh điều trị nhiều, rất dễ kháng kháng sinh.
Tình trạng kháng thuốc kháng sinh đang ngày càng trầm trọng. Nhiều vi khuẩn kháng với nhiều loại kháng sinh, nguyên nhân chính là do lạm dụng kháng sinh. Vì vậy, người dân cần bảo vệ sức khỏe bản thân bằng cách: Đừng tự ý cứ thấy đau, thấy bệnh là ra hiệu thuốc mua thuốc, chỉ sử dụng thuốc khi có đơn của bác sĩ.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!
VTV.vn - Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Phú Thọ vừa điều trị thành công, cứu sống một bé trai 7 tháng tuổi bị suy hô hấp cấp tiến triển (ARDS) do biến chứng cúm A.
VTV.vn - Bệnh viện Bãi Cháy (Quảng Ninh) vừa cấp cứu kịp thời thành công trường hợp cơn bão giáp trạng có biến chứng suy tim, phù phổi cấp, rung nhĩ, xơ gan.
VTV.vn - Theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hà Tĩnh, từ đầu năm 2025 đến nay, trên địa thị xã Kỳ Anh đã ghi nhận 132 ca mắc sốt ban nghi sởi.
VTV.vn - Ngày 10/2, trên các trang mạng xã hội đã lan truyền đoạn video một người phụ nữ ôm con khóc và cầu cứu cộng đồng mạng trước cổng Khoa Khám bệnh, Bệnh viện Nhi đồng 2.
VTV.vn -Ngày 11/2, thông tin từ Sở Y tế tỉnh Bình Thuận cho biết, vừa có 1 bệnh nhân nam tử vong nghi do bệnh dại xảy ra ở xã La Dạ, huyện Hàm Thuận Bắc.
VTV.vn - Theo thống kê, chỉ riêng ở Mỹ, hơn 25 triệu người mắc chứng sợ đi máy bay. Những thảm họa hàng không kinh hoàng càng khiến việc kiểm soát trở nên khó khăn.
VTV.vn - Sở Y tế Hà Nội yêu cầu Trung tâm Kiểm nghiệm thuốc, mỹ phẩm, thực phẩm Hà Nội tăng cường công tác lấy mẫu kiểm tra chất lượng thuốc, lưu ý đối với thuốc Pyme CZ10.
VTV.vn - Bệnh viện Hoàn Mỹ Đồng Nai vừa phẫu thuật thành công cho bệnh nhân N.V.S. (nam, 40 tuổi) bị nhiễm trùng huyết nặng, viêm phúc mạc toàn thể do thủng ruột non.
VTV.vn - Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) vừa có công văn về việc đảm bảo cưng ứng thuốc điều trị bệnh cúm.
VTV.vn - UBND TP Hà Nội vừa ban hành kế hoạch số 35/KH-UBND triển khai chiến dịch tiêm chủng vaccine phòng, chống bệnh sởi trên địa bàn thành phố năm 2025
VTV.vn - Lấy khách hàng làm trung tâm và công nghệ hiện đại làm nền tảng phát triển, Nha khoa Thiên Hà kết tinh giá trị truyền thống và xu hướng tiên tiến trong ngành nha khoa.
VTV.vn - Bệnh nhân (51 tuổi, Hải Phòng) vào Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương trong tình trạng vàng da nặng và suy gan cấp do tự ý ngừng thuốc điều trị viêm gan B.
VTV.vn - Sau dịp Tết Nguyên đán, Bệnh viện Nhi Thanh Hoá ghi nhận có sự gia tăng lượng bệnh nhi đến khám và điều trị các bệnh lý tiêu hoá.
VTV.vn -Trước thông tin số ca bệnh cúm gia tăng tại nhiều địa phương trong cả nước, mấy ngày qua, tại Đồng Nai ghi nhận số lượng người dân đi tiêm vaccine cúm tăng đột biến.
VTV.vn - Với khả năng tăng sức đề kháng và hệ miễn dịch, Fucoidan được xem là hợp chất thiên nhiên bảo vệ sức khỏe hiệu quả trong mùa bệnh.