Can thiệp ECMO cứu bé sơ sinh mắc bệnh lý thoát vị hoành phức tạp

Bệnh nhi N.D. (2 giờ tuổi, trú tại Quảng Ninh), được chẩn đoán mắc bệnh lý thoát vị hoành bẩm sinh từ trong thời kỳ bào thai. Ngày 23/8, bệnh nhi được mổ chủ động tại Bệnh viện Phụ sản Hà Nội với cân nặng 2,6kg.

Ngay sau khi vừa lọt lòng, bệnh nhi xuất hiện tình trạng khóc yếu, cơ thể tím tái, suy tim phổi. Do có sự chuẩn bị từ trước các bác sĩ Bệnh viện Phụ sản Hà Nội đã lập tức tiến hành đặt ống nội khí quản, hỗ trợ thở cho bệnh nhi và chuyển thẳng đến Khoa Điều trị tích cực Ngoại khoa, Bệnh viện Nhi Trung ương để tiếp tục theo dõi và điều trị.

Tại Bệnh viện Nhi Trung ương, bệnh nhi được làm các xét nghiệm máu, X-quang ngực, siêu âm ổ bụng, siêu âm tim và chụp CT bụng, ngực, cho thấy toàn bộ dạ dày và lá lách của trẻ nằm trên lồng ngực, chèn ép vào phổi khiến phổi trái của bé gần như không có, phổi phải kém phát triển hơn bình thường, tim và mạch máu lớn bị đẩy lệch sang bên phải. Các bác sĩ chẩn đoán: Bệnh nhi bị thoát vị hoành bẩm sinh bên trái, thiểu sản phổi nặng, kèm tăng áp lực động mạch phổi rất nặng, nguy cơ tử vong cao.

TS.BS Đặng Ánh Dương, Phó trưởng khoa phụ trách Khoa Điều trị tích cực Ngoại khoa - người trực tiếp theo dõi và điều trị cho bệnh nhi cho biết: Khi nhập viện, bệnh nhi được hồi sức tích cực bằng thở máy thường, rồi chuyển thở máy cao tần, dùng các thuốc trợ tim, giãn mạch phổi nhưng tình trạng thiếu oxy, tăng CO2 và tụt huyết áp không đáp ứng. Bệnh nhi phải dùng chất khí Nitric oxide (NO) là chất khí đặc biệt, đắt tiền, có tác dụng giãn mạch máu phổi chọn lọc để điều trị tình trạng tăng áp lực động mạch phổi, làm cải thiện tình trạng oxy và huyết áp của bệnh nhi. Nhưng không may, bệnh nhi vẫn không đáp ứng với điều trị. Nếu không áp dụng phương pháp điều trị khác, bệnh nhi chắc chắn tử vong.

Trước diễn biến nghiêm trọng của bệnh, Ban Lãnh đạo bệnh viện và các bác sĩ Khoa Điều trị tích cực Ngoại khoa đã quyết định sử dụng phương pháp Oxy hóa qua màng ngoài cơ thể (ECMO). Đây là phương pháp sử dụng tuần hoàn và trao đổi oxy bên ngoài cơ thể nhằm hỗ trợ chức năng sống ở các bệnh nhân suy tuần hoàn hoặc suy hô hấp nặng. ECMO giúp bệnh nhi đảm bảo oxy, đảm bảo huyết áp và là cầu nối quan trọng, tạo điều kiện để bệnh nhi có cơ hội được "sửa chữa" khiếm khuyết của cơ hoành.

Sau 2 ngày sử dụng ECMO, bệnh nhân được tiến hành phẫu thuật ngay tại buồng bệnh, trong khi vẫn đang hỗ trợ tim phổi nhân tạo, mục tiêu để đưa ruột từ lồng ngực xuống ổ bụng và khâu tái tạo cơ hoành bằng màng vá nhân tạo. Tuy nhiên, ngày thứ 2 sau phẫu thuật, bệnh nhi xuất hiện chảy máu ở khoang màng phổi trái gây chèn ép tim và phổi phải. Bệnh nhi phải phẫu thuật lần 2 để cầm máu và lấy máu tụ trong khoang màng phổi.

3 ngày sau phẫu thuật lần 2, bệnh nhi không còn chảy máu nhưng có tình trạng tràn dịch màng phổi dưỡng chấp. Bệnh nhi tiếp tục được chăm sóc tích cực và nuôi dưỡng hoàn toàn bằng đường tĩnh mạch (không ăn được đường ruột vì tràn dưỡng chấp), điều trị chống nhiễm trùng, điều trị tình trạng tràn dưỡng chấp màng phổi và cho bệnh nhi tập cai dần ECMO.

Kết quả sau 2 tuần chạy ECMO, phối hợp với các điều trị hỗ trợ tích cực khác, tình trạng thiếu oxy, huyết áp, tăng áp lực động mạch phổi của bệnh nhi cải thiện dần, được cai máy ECMO, chuyển sang thở máy với thông số thấp. Tình trạng bệnh nhi cải thiện rõ rệt, tổn thương phổi phục hồi, chức năng trao đổi oxy của phổi rất tốt, chức năng các cơ quan ổn định. Bệnh nhi đã được rút nội khí quản, tự thở oxy qua mặt nạ, ăn sữa dành cho trẻ tràn dưỡng chấp tăng dần.

Hiện sau hơn 1 tháng được chăm sóc đặc biệt tại Khoa Điều trị tích cực Ngoại khoa, bệnh nhi đã tự thở, chức năng tim bình thường, bú mẹ hoàn toàn, ra viện sau 52 ngày điều trị.

Theo TS.BS Đặng Ánh Dương, thoát vị hoành bẩm sinh là hiện tượng các tạng từ ổ bụng chui lên lồng ngực qua lỗ khuyết cơ hoành bẩm sinh, thường ở vị trí lỗ sau và bên trái cơ hoành. Tùy thuộc vào lỗ thoát vị to hay nhỏ mà các phủ tạng có thể chui lên lồng ngực như dạ dày và ruột non, lách.

Trung bình mỗi năm, Khoa Điều trị tích cực Ngoại khoa tiếp nhận khoảng 70 bệnh nhi mắc bệnh lý thoát vị hoành bẩm sinh và tỷ lệ cứu sống khoảng 70%. Số bệnh nhi tử vong thường do trẻ đẻ quá non, có cân nặng thấp, các dị tật bẩm sinh khác kèm theo (dị tật tim, tiêu hoá, chi, cột sống,….) hoặc trẻ có tình trạng tăng áp lực động mạch phổi rất nặng, không đáp ứng với các biện pháp điều trị thông thường (thở máy, thở máy tần số cao, các thuốc, khí giãn mạch phổi, thuốc hỗ trợ tim mạch). 

Bệnh nhi N.D là trường hợp đầu tiên mắc thoát vị hoành bẩm sinh, suy hô hấp, tăng áp lực động mạch phổi nặng, được phẫu thuật khi đang hỗ trợ ECMO và được cứu sống, nếu không có hệ thống tim phổi nhân tạo này thì bệnh nhi khó vượt qua được.

TS.BS Dương khuyến cáo: Việc phát hiện thoát vị cơ hoành ở thời điểm trước sinh là rất quan trọng, liên quan đến vấn đề tiên lượng, chủ động hỗ trợ sự sống cho trẻ ngay sau sinh. Do đó, khi mang thai, cha mẹ nên đến thăm khám định kỳ tại các trung tâm y tế, bệnh viện chuyên khoa sản uy tín, để phát hiện kịp thời các dị tật của thai nhi và được bác sĩ tư vấn để có thai kỳ khỏe mạnh. Nếu trẻ không may bị mắc dị tật thoát vị hoành bẩm sinh, các bác sĩ có thể chuẩn bị kế hoạch chăm sóc và cứu sống trẻ ngay sau sinh.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!