Mỗi chúng ta đều có bổn phận ngăn chặn kháng thuốc tại Việt Nam

Kháng thuốc kháng sinh và tương lai 10 triệu ca tử vong mỗi năm

Kháng thuốc là mối đe dọa sức khỏe và sự phát triển trên toàn cầu. Đòi hỏi hành động đa ngành khẩn cấp để đạt được các Mục tiêu Phát triển Bền vững .

Kháng thuốc xảy ra khi vi khuẩn, virus, nấm và ký sinh trùng thay đổi theo thời gian và không còn đáp ứng với thuốc, khiến cho việc điều trị nhiễm trùng ngày càng trở nên khó khăn hoặc không thể điều trị được. Trên thế giới đã xuất hiện các vi khuẩn kháng với hầu hết kháng sinh, còn gọi là vi khuẩn siêu kháng thuốc.

Một bệnh nhân nhiễm vi khuẩn đa kháng thuốc điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Bãi Cháy (Quảng Ninh).

Lạm dụng và sử dụng không hợp lý thuốc kháng vi sinh vật ở người, động vật và thực vật là nguyên nhân chính dẫn đến sự phát triển nhiễm trùng kháng thuốc. Thiếu thực hành kê đơn thuốc hợp lý và sự tuân thủ điều trị của bệnh nhân cũng góp phần vào tình trạng này.

Ví dụ, thuốc kháng sinh tiêu diệt vi khuẩn nhưng không thể tiêu diệt các nhiễm trùng do virus như cảm lạnh hoặc cúm. Nhưng thông thường, kháng sinh vẫn được kê đơn cho những trường hợp đó hoặc được sử dụng thuốc kháng sinh mà không có sự giám sát y tế thích hợp. Thuốc kháng sinh cũng thường được sử dụng quá mức ở trang trại và nông nghiệp.

Bờ ruộng cỏ cháy ngay cạnh ruộng lúa ở Hải Dương. Ảnh tư liệu: Tiến Vĩnh - TTXVN

Bên cạnh đó Thiếu nước sạch và vệ sinh tại các cơ sở y tế, trang trại và cộng đồng cũng như việc phòng ngừa và kiểm soát nhiễm trùng không đầy đủ sẽ thúc đẩy sự xuất hiện và lây lan của nhiễm trùng kháng thuốc.

Tổ chức Y tế thế giới đã tuyên bố kháng thuốc là một trong 10 mối đe dọa hàng đầu sức khỏe công cộng toàn cầu mà nhân loại phải đối mặt. Việc sử dụng sai và lạm dụng thuốc là nguyên nhân chính dẫn đến sự phát triển của vi sinh vật kháng thuốc.

TTXVN mới đây đưa tin: WHO khu vực châu Âu đã thực hiện nghiên cứu tại 14 quốc gia, chủ yếu ở Đông Âu và Trung Á, cho thấy thuốc kháng sinh được kê đơn cho những bệnh như cảm lạnh (24%), các triệu chứng giống cúm (16%), viêm họng (21%) và ho (18%).

Ngoài ra, ở tất cả 14 nước này, hơn 30% trong số khoảng 8.200 người được hỏi ý kiến cho biết đã sử dụng thuốc kháng sinh mà không có đơn thuốc.

Ở một số quốc gia, hơn 40% thuốc kháng sinh được sử dụng mà không có khuyến nghị của bác sĩ.

Thực trạng kháng thuốc kháng sinh tại Việt Nam

Tại Hội nghị triển khai chiến lược quốc gia về phòng chống kháng thuốc và hưởng ứng "Tuần lễ thế giới nâng cao nhận thức về kháng thuốc" diễn ra tại Hà Nội mới đây Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn, kháng thuốc vẫn đang là mối lo ngại ở Việt Nam, bất chấp những tiến bộ khoa học đã đạt được trong 10 năm qua.

Thậm chí, xu hướng kháng kháng sinh ngày càng tăng trong thập kỷ qua. Nhiều thách thức vẫn còn tồn tại, bao gồm năng lực hạn chế của các phòng xét nghiệm trong việc tiến hành giám sát và phân tích dữ liệu, kê đơn thuốc kháng sinh không phù hợp và thiếu việc thực thi các quy định về bán thuốc kháng sinh.

TS. Angela Pratt, đại diện tổ chức WHO tại Việt Nam cũng chia sẻ, Việt Nam nằm trong số các nước có tỷ lệ kháng thuốc cao do lạm dụng, sử dụng không hợp lý thuốc kháng vi sinh vật, đặc biệt là thuốc kháng sinh; hiệu thuốc bán thuốc kháng sinh không kê đơn và bác sĩ kê đơn thuốc kháng sinh không hợp lý.

Lời kêu gọi chung tay phòng chống kháng thuốc

"Chúng tôi kêu gọi tất cả các thành phần trong xã hội cá nhân cùng chung tay thực hiện và hỗ trợ những sáng kiến của Chiến lược này nhằm bảo vệ sức khỏe của người dân cũng như sức khỏe của các thế hệ tương lai" - Đây là lời kêu gọi của Thứ trưởng Trần Văn Thuấn, đại diện Bộ Y tế, phát đi nhân Tuần lễ Thế giới Nâng cao nhận thức về kháng thuốc vừa được phát động trong tháng 11/2023.

TS. Phùng Đức Tiến, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đã đưa ra khuyến cáo: "Việt Nam đã cấm sử dụng kháng sinh kích thích tăng trưởng từ năm 2018, ban hành thông tư yêu cầu kê đơn đối với tất cả các loại kháng sinh sử dụng trên động vật kể từ năm 2020 và sẽ loại bỏ dần việc sử dụng kháng sinh điều trị dự phòng trong ngành chăn nuôi vào năm 2026. Đây là những nỗ lực cụ thể có thể giảm lượng sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi và giảm nguy cơ kháng kháng sinh ở cả động vật và con người. Nông dân có thể thúc đẩy các biện pháp phòng chống dịch bệnh để giảm thiểu nhu cầu sử dụng kháng sinh bao gồm quy trình chăn nuôi và phúc lợi động vật tốt như mô hình quản lý, chuồng trại, thức ăn và nước uống phù hợp; thực hiện an toàn sinh học hiệu quả và sử dụng vaccine tối ưu và phù hợp".

Trước thực trạng kháng thuốc kháng sinh đáng lo ngại, ngày 25/09/2023, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ký ban hành Quyết định số 1121/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược Quốc gia về phòng chống kháng thuốc tại Việt Nam giai đoạn 2023-2030, tầm nhìn đến năm 2045. Chiến lược nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sử dụng kháng sinh hợp lý và có trách nhiệm ở người, động vật và thực vật. Chiến lược ban hành chính là sự cam kết của Việt Nam trong cuộc chiến chống lại tình trạng kháng thuốc, tăng cường sự chủ động tham gia và phối hợp giữa các ngành từ trung ương đến địa phương, uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố, trong lĩnh vực sức khoẻ con người, thú y, môi trường.

Chiến lược này là một bước quan trọng hướng tới việc làm chậm sự tiến triển kháng thuốc. Tuy nhiên, "để đạt được tiến bộ, đặc biệt là về sử dụng thuốc kháng sinh hợp lý, cũng đòi hỏi nỗ lực thống nhất từ các nhà hoạch định chính sách, các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, khu vực tư nhân, nông dân và quan trọng nhất là mỗi người dân ở Việt Nam. Trong công cuộc quan trọng này, Tổ chức Y tế thế giới và các đối tác khác sẵn sàng hỗ trợ Chính phủ và người dân Việt Nam", TS. Angela Pratt, đại diện tổ chức WHO tại Việt Nam chia sẻ.

Những giải pháp trọng tâm mà Chiến lược Quốc gia về phòng chống kháng thuốc tại Việt Nam giai đoạn 2023-2030, tầm nhìn đến năm 2045 xác định.

"Mỗi chúng ta đều có bổn phận ngăn chặn kháng thuốc tại Việt Nam" - Thông điệp này rất cần lan tỏa đến mỗi người dân, bởi vi khuẩn kháng thuốc có thể không chừa ra bất cứ ai. Nó là mối đe dọa chung của cả cộng đồng.

Theo đó, người dân chỉ nên dùng thuốc kháng sinh và các loại thuốc chống vi sinh vật khác do nhân viên có chuyên môn và thẩm quyền kê đơn, luôn tuân thủ theo lời khuyên của nhân viên y tế khi sử dụng kháng sinh; không bao giờ dùng chung hoặc sử dụng kháng sinh còn thừa của người khác; ngăn ngừa nhiễm trùng bằng cách rửa tay thường xuyên, chuẩn bị thức ăn hợp vệ sinh, tránh tiếp xúc gần với người bệnh, thực hành tình dục an toàn và tiêm chủng đầy đủ.

Biến đổi khí hậu làm gia tăng mối nguy hiểm do vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh VTV.vn - Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP) cho biết, biến đổi khí hậu đang làm gia tăng các mối nguy hiểm do vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh gây ra.

Tìm thấy gen kháng thuốc kháng sinh trong mây VTV.vn - Thông tin đăng tải trên Tạp chí Sciene cho thấy, các nhà khoa học đã phát hiện gen kháng thuốc kháng sinh trong những đám mây.

Mối đe dọa từ muỗi "siêu kháng thuốc" VTV.vn - Muỗi - thủ phạm truyền bệnh sốt xuất huyết và các loại virus khác - đang ngày càng phát triển khả năng kháng thuốc diệt muỗi ở các khu vực châu Á.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!