Quả acai hay còn gọi là cơm cháy đen có nguồn gốc từ Trung và Nam Mỹ, mọc nhiều ở rừng rậm nhiệt đới Amazon, đặc biệt là Brazil, Peru. Acai chứa hàm lượng dinh dưỡng cao, tốt cho sức khỏe, chính vì lợi ích của nó, nên ngày càng nhiều người dân thuộc cộng đồng thiểu số bản địa sinh sống trong khu vực rừng Amazon trồng loại cây này. Và câu hỏi đặt ra là, liệu lợi nhuận kinh tế của loài cây này mang lại có gây nên ảnh hưởng lâu dài cho ‘lá phổi xanh’ của trái đất hay không?
Làm việc trong cái nóng oi bức của rừng Amazon, ông Jose Diogo trèo cây và thu hoạch một chùm quả acai. Ông Diogo, 41 tuổi, sống trong một cộng đồng nghèo ở giữa cánh rừng, nhưng nơi này lại đầy những cây cơm cháy đen tươi ngon, khác xa với những siêu thị cao cấp ở New York hay Tokyo, nơi loại quả mọng chỉ được bán dưới dạng kem, sinh tố, nước trái cây hay bột ăn liền. Ngày nào đẹp trời, những người nông dân như anh Jose sẽ thu hoạch được 25 giỏ đầy acai, bán được 128 USD, khoảng hơn 3 triệu VNĐ.
Ông Jose Diogo - Nông dân trồng acai, đô thị Abaetetuba, bang Para, Brazil cho biết: "Vụ thu hoạch đã mang lại rất nhiều điều tốt đẹp, tôi đã mua được rất nhiều thứ mà trước đây tôi không có như căn nhà. Nhà chưa xây xong nhưng chắc chắn hơn nhà vách lá ngày xưa".
Theo nghiên cứu của các nhà khoa học Mỹ, quả acai chứa một hàm lượng chất chống oxy hóa cao gấp ba lần quả việt quất và gấp 10 lần so với nho đỏ. Chính vì thế, việc trồng và kinh doanh quả acai đã tạo ra sự bùng nổ kinh tế cho những người nông dân ở khu vực Amazon và được ca ngợi như một cách mang lại "sự phát triển xanh" cho rừng nhiệt. Nhưng giới chức địa phương cho rằng, việc người dân bản địa trồng ngày càng nhiều cây cơm cháy đen cũng đang đe dọa sự đa dạng sinh học của Amazon.
Theo ông Salomao Santos - Người đứng đầu cộng đồng dân cư Igarape Sao Joao: "Chúng tôi rất lo ngại vì sự bùng nổ cây acai đã tạo ra một hiện tượng trong chuỗi cung ứng được gọi là canh tác acai một vụ. Điều này có thể trở thành một vấn đề vì chúng tôi biết rằng mình đang sống ở Amazon và Amazon thì không chỉ được tạo nên bởi một loài cây duy nhất là acai".
Brazil đã xuất khẩu acai và các sản phẩm phái sinh của nó từ 60 kg năm 1999 lên hơn 15.000 tấn vào năm 2021. Nhưng theo các nhà sinh vật học, chỉ nên có 50 đến 100 cây acai trên một ha. Nếu số cây vượt quá 200, chúng sẽ làm mất đi 60% sự đa dạng của các loài bản địa khác. Việc mất đi các loài thực vật khác lại có tác động tiêu cực đến cây acai, khiến cây trở nên kém năng suất hơn do mất đi các loài thụ phấn như kiến và ong bắp cày.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!