Gia tăng về tần suất và mức độ bạo lực ở trẻ vị thành niên
Rất nhiều vụ tấn công bạo lực mà thủ phạm vẫn còn ở tuổi vị thành niên gây ra trong thời gian gần đây cho thấy vấn đề này đang trở nên rất nghiêm trọng tại nhiều quốc gia.
Chỉ trong nửa đầu tháng 4 năm nay, thế giới đã chứng kiến hai vụ tấn công bạo lực nghiêm trọng mà đối tượng phạm tội là trẻ vị thành niên.
Tại Sydney, Australia, giữa lúc phát trực tiếp một buổi lễ ở nhà thờ, một đối tượng đã bất ngờ dùng dao tấn công giám mục, làm bị thương 4 người. Đối tượng mới 15 tuổi, có biểu hiện bị tiêm nhiễm tư tưởng cực đoan.
Đối tượng 15 tuổi tấn công giám mục bằng dao tại nhà thờ Good Shepherd, phía tây Sydney, ngày 15/4 (Ảnh: Telegraph)
Trước đó, tại Phần Lan, một học sinh 12 tuổi đã nổ súng tại trường học, khiến 1 bạn cùng lớp thiệt mạng và 2 học sinh khác bị thương. Giới chức Phần Lan cho biết các hành vi bạo lực, đặc biệt là ở trẻ em dưới 15 tuổi, đã gia tăng ở nước này trong một vài năm qua.
Còn trong năm 2023, một thiếu niên 14 tuổi đã nổ súng tại một trung tâm thương mại ở thủ đô Bangkok, Thái Lan, khiến 3 người thiệt mạng. Năm 2023 cũng ghi nhận một vụ tấn công bao lực kinh hoàng ở trường học Serbia mà thủ phạm là nam sinh mới 14 tuổi, dùng súng cướp đi sinh mạng của 9 người.
Những vụ tấn công bạo lực ở nhiều nước trên thế giới mà thủ phạm ở tuổi còn thiếu niên, đang ngày một gia tăng. Các chuyên gia cho biết, những nguyên nhân dẫn đến tình trạng này có thể là do các em tiếp xúc quá nhiều với các trò chơi, phim ảnh bạo lực; có vấn đề về tâm lý nhưng không được tư vấn kịp thời, và thiếu sự quan tâm của gia đình và xã hội.
Mỹ kết án tù cha mẹ thiếu niên xả súng trường học
Tại một đất nước mà bạo lực súng đạn đã trở thành vấn nạn như Mỹ, mới đây, một phiên xét xử chưa từng có tiền lệ và được dư luận hết sức quan tâm đã diễn ra. Bố mẹ của một thiếu niên thực hiện vụ xả súng gây thiệt mạng tại trường học ở bang Michigan năm 2021, đã bị kết tội ngộ sát và kết án tù 10 - 15 năm.
Bố mẹ hung thủ đã mua súng làm quà Giáng sinh cho con trai mình khi ấy 17 tuổi. Đối tượng sau đó đã dùng chính khẩu súng này, gây ra vụ xả súng khiến 4 học sinh thiệt mạng.
Với phán quyết của tòa án, đây là cặp phụ huynh đầu tiên bị kết tội ngộ sát ở Mỹ vì hành động của chính con họ - xả súng gây chết người. Hai bị cáo bị phê phán vì thái độ thờ ơ và thiếu giám sát con khi cho phép con ở tuổi vị thành niên tự do tiếp cận súng đạn.
Lần đầu tiên, Mỹ kết án tù cha mẹ một xả súng trường học vì thiếu trách nhiệm trong việc kiểm soát con cái vị thành niên (Ảnh: AP)
Trong bối cảnh có rất nhiều vụ nổ súng gây thiệt mạng người liên quan đến thanh thiếu niên ở Mỹ, sức ép ngày càng tăng đối với các cơ quan thực thi pháp luật trong việc xử phạt các bậc cha mẹ, khi họ tạo điều kiện cho con sử dụng vũ khí.
Bị cáo James Crumbley nói trong ân hận: "Là cha mẹ, nỗi sợ hãi lớn nhất của chúng tôi là mất con. Dù không trong hoàn cảnh đó, tôi cũng có thể hiểu phần nào nỗi đau mà những người mất con do sai lầm của con trai tôi gây ra, phải chịu đựng. Tôi biết những lời mình nói không an ủi được gì nhiều, nỗi đau sẽ chẳng thể nguôi ngoai, nhưng tôi thực sự xin lỗi. Tôi đã khóc và suy sụp rất nhiều khi chuyện này xảy ra. Một lần nữa, tôi thực sự xin lỗi".
Mỹ phòng chống nạn bạo lực của trẻ vị thành niên
Bản án nghiêm khắc đối với cha mẹ thiếu niên xả súng trong trường học có thể thiết lập một tiền lệ mới, nhằm tăng thêm trách nhiệm của gia đình trong việc giám sát con cái sử dụng vũ khí tại Mỹ. Thẩm phán khi tuyên án, cũng hy vọng việc kết án hình sự bố mẹ trong trường hợp này ở bang Michigan sẽ là hồi chuông cảnh tỉnh cho các gia đình ở Mỹ trong việc kiểm soát con cái ở tuổi vị thành niên.
Ở Mỹ, các bang có thẩm quyền riêng trong việc ban hành quy định về kiểm soát súng đạn. Ví dụ ở bang Virginia, ngay cạnh thủ đô Washington, sự ràng buộc trách nhiệm rất lớn và có các chế tài rất nghiêm khắc với bố mẹ trong việc quản lý súng đạn. Súng luôn phải được cất, khóa, đạn để riêng. Khi lấy súng ra, ngón tay trỏ không được chạm vào cò súng, đảm bảo trẻ em không tiếp cận được. Khi mua súng và khi học để lấy giấy phép, các quy định này đều được người sở hữu súng nắm rõ và thực hiện.
Nhiều người dân Mỹ yêu cầu chính phủ cần kiểm soát sở hữu súng đạn chặt chẽ hơn (Ảnh: Roll Call)
Tuy nhiên, do các bang có quy định khác nhau về sở hữu súng đạn và cho dù quy định chặt chẽ việc sử dụng thì cũng không ai dám chắc an toàn 100%.
Theo ước tính của cảnh sát Mỹ, có một lượng lớn súng không giấy tờ, không rõ nguồn gốc đang trôi nổi trên thị trường mà chính quyền không thể kiểm soát nổi. Không ít các băng nhóm tội phạm đã lợi dụng tình hình, trà trộn và lợi dụng tâm lý chán chường hay tăng động của một bộ phận trẻ vị thành niên.
Mỗi năm, số người chết vì súng đạn ở Mỹ, còn nhiều hơn người chết vì tai nạn giao thông, nhưng kiểm soát súng đạn, là câu chuyện nhóm lợi ích giữa các nhà sản xuất, buôn bán vũ khí, là sự tranh cãi giữa các đảng phái, chưa biết khi nào mới chấm dứt.
Châu Âu nỗ lực ngăn chặn nạn bạo lực súng đạn ở trẻ em
Thảm kịch nổ súng ở Phần Lan vừa qua khiến giới chức nước này lúng túng khi quy định quản lý súng đạn ở cấp độ châu Âu và quốc gia không thể ngăn vụ việc. Kẻ giết người mới 12 tuổi và nguyên nhân bắt nguồn từ việc bị bắt nạt.
Thảm kịch nổ súng ở Phần Lan đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về việc thắt chặt luật súng đạn ở châu Âu (Ảnh: AFP)
Bộ trưởng Nội vụ Phần Lan đã kêu gọi hạ thấp độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự từ 15 tuổi để ngăn chặn tình trạng tương tự, song vấp phải sự phản đối của giới chuyên gia. Đến nay, có rất ít cuộc thảo luận về việc thắt chặt luật súng đạn ở Phần Lan, quốc gia có 8% trong số 5,6 triệu cư dân có giấy phép sử dụng súng.
Ngăn chặn bạo lực súng đạn ở trẻ em bằng giáo dục
Tháng 4/2011, cách đây đúng 13 năm, một vụ xả súng tại Rio De janeiro, Brazil đã nổ ra trong một trường học địa phương. 12 học sinh tuổi từ 13 đến 15 tuổi đã thiệt mạng, trong khi 22 em khác bị thương. Thủ phạm xả súng là một thanh niên từng học trong trường.
Sau vụ việc này, hàng trăm ngôi trường tại Brazil đã tham gia một chiến dịch tẩy chay vũ khí. Các em đã giao nộp lại những khẩu súng đồ chơi, những video trò chơi điện tử bạo lực cho cảnh sát. Con số mà cảnh sát thu được khiến nhiều người giật mình.
Hơn 1.200 khẩu súng đồ chơi, 2.000 video trò chơi điện tử bạo lực đã được giao nộp cho cảnh sát. Quan trọng, chủ nhân của những thứ này chính là các em học sinh, thiếu niên nhỏ tuổi. Những khẩu súng đồ chơi nhìn khá giống thật nằm trong tay cả các bé trai lẫn các bé gái, ở mọi lứa tuổi. Khi nộp lại những món đồ chơi bạo lực này, các em lại được cảnh sát tặng cho những quyển truyện tranh.
Ông Matias - cảnh sát Brazil - cho biết: "Chiến dịch này nhằm khuyến khích các em nói không với bạo lực. Những thứ đồ chơi như thế này có thể sẽ kích thích các em hành động liều lĩnh. Đó là lý do tại sao chúng tôi muốn các em tham gia đổi súng lấy truyện tranh".
Sau vụ xả súng khiến cả nước Brazil chấn động, giới chức đã tổ chức rất nhiều buổi nói chuyện với những em học sinh về sự nguy hiểm khi sở hữu vũ khí thật cũng như giả.
Bà Alice Ribeiro - nhà hoạt động vì hoà bình - cho rằng: "Điều quan trọng nhất mà chúng ta rút ra được từ những sự vụ như lần này đó là luật sở hữu súng đạn tại Brazil lỏng lẻo như thế nào. Người ta có thể dễ dàng có được một khẩu súng và nã vào các em học sinh".
Ngăn chặn bạo lực ở trẻ vị thành niên cần bắt đầu từ giáo dục (Ảnh: AP)
Còn với những đứa trẻ ngây thơ hồn nhiên, các em không hề khó khăn gì khi phải lựa chọn khẩu súng hay là quyển truyện tranh nhiều màu sắc.
Học sinh Fabiana Alves nói: "Em sẽ bảo với bạn em là nên đổi súng lấy quyển truyện vì khẩu súng không mang lại điều gì tốt đẹp cho bạn ấy cả".
Số liệu những năm gần đây cho thấy, số lượng súng tại Brazil đã lên tới 17 triệu khẩu súng, trong khi điều luật sở hữu súng đạn vẫn khá là lỏng lẻo. Các nghiên cứu cũng chỉ ra, bạo lực súng đạn chính là một trong những điểm nhức nhối nhất đối với sức khỏe tâm thần của các thanh thiếu niên tại quốc gia này.
Những hình thức giáo dục ý nghĩa như thế này kết hợp với các biện pháp của giới chức cùng sự quan tâm của gia đình - xã hội sẽ tạo nên một tấm khiên vững chắc để bảo vệ trẻ vị thành niên trước sự tiêm nhiễm của tư tưởng bạo lực hay cực đoan. Bởi lẽ phòng bệnh hơn chữa bệnh, ngăn chặn bao giờ cũng tốt hơn là phải đối mặt với hiện trường của một vụ tấn công bạo lực mà thủ phạm còn quá trẻ.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!