Chiều 12/7, Tòa Trọng tài vụ kiện Philippines - Trung Quốc đã ra phán quyết cuối cùng, khẳng định không có cơ sở pháp lý nào để Trung Quốc tuyên bố quyền lịch sử đối với các tài nguyên tại các vùng biển nằm trong đường 9 đoạn.
Tuyên bố của Trung Quốc đòi quyền lịch sử dựa trên đường 9 đoạn đi ngược lại với Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật biển 1982 (UNCLOS).
Về quy chế pháp lý của các cấu trúc địa lý trên Biển Đông, Tòa kết luận rằng, không có cấu trúc nào mà Trung Quốc đòi chủ quyền ở Trường Sa có vùng đặc quyền kinh tế. Phán quyết cũng nhấn mạnh rằng, Trung Quốc đã làm tổn hại lâu dài và không thể bù đắp được hệ sinh thái dải san hô ở quần đảo Trường Sa thông qua hoạt động đánh bắt hải sản ồ ạt và xây dựng các đảo nhân tạo. Người Phát ngôn Bộ ngoại giao Việt Nam cho biết, Việt Nam hoan nghênh việc Tòa trọng tài đã đưa ra phán quyết cuối cùng. Việt Nam sẽ có tuyên bố về nội dung phán quyết.
Sau Philippines, có thêm các quốc gia trên thế giới đưa ra phản ứng sau khi Tòa Trọng tài ở La Hay, Hà Lan ra phán quyết về vụ Philippines kiện các yêu sách biển của Trung Quốc ở Biển Đông, liên quan tới đường 9 đoạn và việc thực thi và giải thích Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật biển 1982 (UNCLOS).
Mỹ
Bộ Ngoại giao Mỹ đã ra tuyên bố khẳng định phán quyết của Tòa Trọng tài là "đóng góp quan trọng đối với mục tiêu chung về một giải pháp hòa bình" cho các tranh chấp trên Biển Đông.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ John Kirby. (Nguồn ảnh: www.defense.gov)
Trong tuyên bố trên trang web, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ John Kirby cho rằng phán quyết của Tòa Trọng tài là cuối cùng và mang tính ràng buộc pháp lý. Mỹ bày tỏ "hy vọng và mong muốn" các bên sẽ tuân thủ những nghĩa vụ đối với phán quyết này. Washington đồng thời hối thúc "tất cả các bên tránh những tuyên bố hoặc hành động khiêu khích" sau khi Tòa Trọng tài ra phán quyết. Bên cạnh đó, tuyên bố cho biết, Mỹ vẫn tiếp tục nghiên cứu về phán quyết này.
Singapore
Bộ Ngoại giao Singapore cũng đã ra tuyên bố kêu gọi tất cả các bên tôn trọng đầy đủ các quy trình pháp lý và ngoại giao, kiềm chế và tránh tiến hành bất kỳ hoạt động có thể gây căng thẳng trong khu vực.
Trả lời câu hỏi của truyền thông về phán quyết của Tòa Trọng tài, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Singapore cho biết Singapore đã ghi nhận phán quyết của Tòa, đồng thời đang nghiên cứu phán quyết này và tác động đối với Singapore cũng như toàn khu vực. Tuyên bố nhấn mạnh Singapore ủng hộ giải quyết hòa bình các tranh chấp phù hợp với những nguyên tắc được thừa nhận của luật pháp quốc tế, bao gồm UNCLOS, mà không cần đến sự đe dọa hoặc sử dụng vũ lực. Singapore ủng hộ việc duy trì một trật tự dựa trên luật lệ, duy trì và bảo vệ các quyền và đặc quyền của tất cả các nước.
Tuyên bố cũng khẳng định Singapore thực hiện chủ trương duy trì quan hệ lâu dài và hữu nghị với tất cả các bên, bao gồm cả quan hệ song phương và trong Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN). Singapore ủng hộ việc thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và sớm thông qua Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).
Thái Lan
Trong tuyên bố đưa ra, Bộ Ngoại giao Thái Lan nhấn mạnh tầm quan trọng của việc gìn giữ hòa bình và ổn định ở Đông Nam Á và các khu vực xung quanh cũng như việc khôi phục lòng tin giữa các quốc gia trong khu vực, nhằm xây dựng một môi trường có lợi cho thịnh vượng và sự phát triển bền vững, thông qua hợp tác trên tinh thần xây dựng.
Tuyên bố nêu rõ: Việc triển khai đầy đủ DOC phải được xem trọng và tất cả các bên liên quan cần nỗ lực hợp tác sớm hoàn tất COC để giúp các nước cùng phát triển. Trong khi tái khẳng định ủng hộ các tuyên bố trước đó của ASEAN liên quan đến tình hình tại Biển Đông, Thái Lan cho rằng vì mục tiêu tối thượng của tất cả các bên và vì lợi ích của người dân, phải đảm bảo Biển Đông là vùng biển hòa bình, ổn định và phát triển bền vững.
Indonesia
Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Indonesia cũng ra tuyên bố kêu gọi tất cả các bên tôn trọng luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển 1982. Tuyên bố kêu gọi các bên kiềm chế và tránh có những hành động có thể làm gia tăng căng thẳng; đồng thời bảo vệ khu vực Đông Nam Á khỏi bất kỳ hành động quân sự nào có thể đe dọa tới hòa bình và ổn định, cũng như tôn trọng luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển 1982.
Tuyên bố của Indonesia kêu gọi các bên tiếp tục cam kết duy trì hòa bình, thúc đẩy hợp tác và hữu nghị, đồng thời hành động theo những nguyên tắc chung đã được các bên nhất trí.
Nhật Bản
Bộ trưởng Ngoại giao Nhật Bản Fumio Kishida nhấn mạnh phán quyết của PCA mang tính ràng buộc pháp lý, do đó các bên liên quan phải tuân thủ phán quyết này. Trong tuyên bố, Ngoại trưởng Kishida nêu rõ Nhật Bản kiên định ủng hộ việc tôn trọng quy định luật pháp và sử dụng các biện pháp hòa bình, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong giải quyết các tranh chấp trên biển.
Việt Nam hoan nghênh PCA đưa ra phán quyết cuối cùng
Ngày 12/7, trả lời câu hỏi của phóng viên đề nghị cho biết phản ứng của Việt Nam trước việc Tòa trọng tài được thành lập theo Phụ lục VII của Công ước của Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982 trên cơ sở đề nghị của Philippines đã đưa ra phán quyết cuối cùng, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Hải Bình nêu rõ: “Việt Nam hoan nghênh việc Tòa trọng tài đã đưa ra phán quyết cuối cùng ngày 12/7/2016. Việt Nam sẽ có tuyên bố về nội dung phán quyết.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Hải Bình
Việt Nam một lần nữa khẳng định lập trường nhất quán của mình về vụ kiện này như đã được thể hiện đầy đủ trong Tuyên bố ngày 05/12/2014 của Bộ Ngoại giao Việt Nam gửi Tòa trọng tài. Trên tinh thần đó, Việt Nam ủng hộ mạnh mẽ việc giải quyết các tranh chấp ở Biển Đông bằng các biện pháp hòa bình, bao gồm các tiến trình ngoại giao và pháp lý, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực theo quy định của luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982, duy trì hòa bình, ổn định trong khu vực, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông, tôn trọng nguyên tắc thượng tôn pháp luật trên các vùng biển và đại dương.
Nhân dịp này, Việt Nam tiếp tục khẳng định chủ quyền của mình đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, chủ quyền đối với nội thủy và lãnh hải, quyền chủ quyền và quyền tài phán đối với vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam được xác định phù hợp với Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982, cũng như tất cả các quyền và lợi ích pháp lý của Việt Nam liên quan đến các cấu trúc địa lý thuộc hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa”
Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!