Đây là hội nghị thượng đỉnh đầu tiên của lãnh đạo nhóm Bộ tứ. Tham gia trao đổi với ông Biden sẽ có Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, Thủ tướng Nhật Bản Yoshihide Suga và Thủ tướng Australia Scott Morrison.
Cũng trong ngày 9/3, thông cáo của Bộ Ngoại giao Ấn Độ đã đưa tin về kế hoạch nhóm họp này. Theo đó, Hội nghị thượng đỉnh trực tuyến 4 bên lần thứ nhất sẽ thảo luận về các vấn đề quốc tế và toàn cầu, hợp tác gìn giữ một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do, thúc đẩy an ninh hàng hải và đảm bảo nguồn vaccine để chống dịch COVID-19.
Ấn Độ - Thái Bình Dương là trọng tâm trong thảo luận bốn bên
Cuộc họp thượng đỉnh diễn ra trong bối cảnh quan hệ giữa bốn thành viên tứ giác an ninh với Trung Quốc ở vào thời điểm tiềm ẩn và âm ỉ nhiều vấn đề. Quan hệ Trung - Ấn mới chỉ tạm lắng sau xung đột biên giới. Quan hệ Trung - Nhật phát sinh nhiều bất đồng quanh các hoạt động của hai bên tại khu vực tranh chấp là quần đảo Senkaku/Điếu Ngư.
Năm 2020 cũng chứng kiến quan hệ ngoại giao, thương mại căng thẳng giữa Trung Quốc và Australia, thể hiện qua hàng loạt các lệnh trừng phạt trong lĩnh vực nông nghiệp. Các vấn đề này, cùng với lập trường của Tổng thống Mỹ Biden ngay từ khi nắm quyền, là sử dụng các cơ chế hợp tác đa phương, như Bộ tứ để làm công cụ ngoại giao nhằm tăng cường sức ảnh hưởng của Mỹ tại Ấn Độ - Thái Bình Dương. Ấn Độ - Thái Bình Dương vì thế sẽ được xem là nội dung đáng chú ý trong thảo luận bốn bên lần này.
Nhiều khả năng quan hệ Ấn-Mỹ sẽ được nâng tầm Đối tác chiến lược tại Hội nghị Thượng đỉnh đầu tiên của nhóm Bộ tứ trong tuần này. (Nguồn: DNA India)
Việc Tổng thống Joe Biden lựa chọn Hội nghị thượng đỉnh nhóm Bộ tứ lần đầu là sự kiện thượng đỉnh đầu tiên tham gia kể từ khi lên nắm quyền. Theo giới phân tích, thể hiện nhà lãnh đạo Mỹ đặc biệt chú trọng tới khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, đồng thời coi kế hoạch phục hồi cơ chế này như một phần quan trọng trong giai đoạn tới.
Bà Jen Psaki - Phát ngôn viên Nhà Trắng cho biết: "Tổng thống Biden coi đây là một trong những cam kết đa phương sớm nhất, nói lên sự coi trọng của nước Mỹ đối với việc hợp tác chặt chẽ cùng các đồng minh và đối tác của mình ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương".
Theo Bộ Ngoại giao Nhật Bản, trong điện đàm giữa Thủ tướng nước này - ông Suga và người đồng cấp Ấn Độ chiều 9/3, hai nhà lãnh đạo cũng chia sẻ nhận thức về tầm quan trọng của việc tăng cường hợp tác, nhằm hiện thực hóa một khu vực "Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở". Đồng thời nhất trí thúc đẩy hợp tác trong khuôn khổ Bộ tứ. Còn theo Thủ tướng Australia Morrison, cuộc họp gửi đi thông điệp mạnh mẽ về sự ủng hộ một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương độc lập và toàn vẹn.
Nhóm tứ giác an ninh Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Australia được hình thành từ năm 2007, nhưng vai trò và các hoạt động hợp tác quân sự gia tăng đáng kể trong năm 2020 vừa qua. Đặc biệt phải kể đến cuộc tập trận hải quân thường niên Malabar vào tháng 11/2020, với lần đầu tiên có sự tham gia đầy đủ của cả 4 thành viên. Tuy nhiên, việc thành lập một liên minh chính thức, như nhiều ý kiến gọi là NATO của châu Á, được xem là khó xảy ra, do các ràng buộc về kinh tế, thương mại cũng như lập trường tách rời các liên minh của Ấn Độ, một thành viên nhóm. Một liên minh nếu có, sẽ dẫn đến phản ứng mạnh mẽ và có nguy cơ gây thêm bất ổn trong khu vực.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!