Thủ tướng Abe Shinzo liên tục nhập viện kiểm tra sức khỏe
Chiều nay, Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo đã công bố quyết định từ chức do lý do sức khỏe. Theo các nguồn tin thân cận, Thủ tướng Abe không muốn để vấn đề sức khỏe ảnh hưởng đến việc điều hành đất nước.
Hãng tin NHK cho biết từ đầu hè năm 2020 đến nay, do phải điều hành đất nước đối phó với dịch COVID-19, Thủ tướng Abe gần như dành toàn bộ thời gian ở tại Văn phòng Thủ tướng để xử lý công việc trong suốt 147 ngày không nghỉ ngơi.
Trong khoảng thời gian từ ngày 16 - 18/8, Thủ tướng Abe đã quyết định nghỉ phép tại nhà riêng nhưng ngay lập tức, ngày 17/8 ông đã phải tới bệnh viện thuộc Đại học Keio để kiểm tra sức khỏe trong hơn 7 tiếng.
Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo nhập viện kiểm tra sức khỏe - Ảnh Reuters
Tới ngày 24/8, Thủ tướng Abe tiếp tục vào viện để tái khám.
Phát biểu với các phóng viên sau khi rời viện, ông khẳng định sẽ chú ý tới vấn đề sức khỏe và đã sẵn sàng quay trở lại công việc. Cùng ngày hôm đó, Thủ tướng Abe đánh dấu ngày cầm quyền thứ 2.799 liên tiếp, thời gian cầm quyền không gián đoạn lâu nhất trong lịch sử chính trường Nhật Bản.
Cũng trong buổi chiều nay, các đại diện đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền cũng đã tiến hành các phiên họp khẩn để bàn cách đối phó với quyết định từ chức của Thủ tướng Abe, trong đó có vấn đề nhân sự thay thế ông Abe. LDP cho biết sẽ sớm tổ chức cuộc bầu cử Chủ tịch đảng này, người gần như đương nhiên sẽ được Quốc hội bầu làm Thủ tướng sau đó. Phương án tổ chức bầu cử cuối cùng sẽ được quyết định tại phiên toàn thể của LDP vào ngày 1/9 tới.
Ngay sau khi thông tin về việc Thủ tướng Abe quyết định từ chức, Cựu bộ trưởng Ngoại giao, Chủ tịch Hội đồng nghiên cứu chính sách thuộc LDP Kishida Fumio tuyên bố sẽ ra tranh cử chức Chủ tịch đảng.
Tiểu sử chính trường của Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo
Ngày sinh: 21 tháng 9 năm 1954
Nơi sinh: Tokyo, Nhật Bản
Cha: Shintaro Abe, cựu Tổng Thư ký LDP (Đảng Dân chủ Tự do)
Mẹ: Yoko Kishi
Kết hôn: Akie (Matsuzaki) Abe từ năm 1987 đến nay. Cặp đôi không có con. Với tư cách là Đệ nhất phu nhân, bà Akie Abe tham gia vào chính trị, truyền thông đưa tin có đôi khi bà có ý kiến bất đồng với chồng, đặc biệt là về các vấn đề xã hội.
Học vấn: Tốt nghiệp Đại học Seiki, Cử nhân Khoa học Chính trị năm 1977. Ông cũng học tại Đại học South California, Mỹ
Được bầu làm thành viên Hạ viện Nhật Bản 7 lần.
Ông Abe cùng phu nhân trong một lần công du. Ảnh: The Guardian
Các thông tin khác
Ông là Thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản sinh sau Chiến tranh thế giới thứ II.
Ông nội của ông, Nobusuke Kishi, là Thủ tướng Nhật Bản từ năm 1957 đến năm 1960.
Chú của ông, Eisuke Sato, là Thủ tướng Nhật Bản từ năm 1964 đến năm 1972. Ông Sato cũng là người nhận được giải Nobel Hòa Bình.
Vào đầu năm 2013, ông Abe đã khởi động một chiến dịch lớn để đưa nền kinh tế Nhật Bản thoát khỏi hàng thập kỷ trì trệ. Được gọi là "Abenomics" - bao gồm ba trọng tâm chính là: kích thích tiền tệ, tăng chi tiêu chính phủ và cải cách kinh tế.
Lộ trình chính trị của ông Abe Shinzo
1977 - 1979: Sang Mỹ học chính trị tại Đại học South California.
1993: Ông Abe được bầu vào Hạ viện Nhật Bản.
1999: Trở thành Chủ tịch Ủy ban Y tế và Phúc lợi, Chủ tịch Ủy ban Các vấn đề xã hội của Đảng LDP.
2000 - 2003: Là Phó Chánh thư ký nội các của LDP.
2005 - 2006: Chánh văn phòng nội các của LDP.
Ngày 26/9/2006: Trở thành Thủ tướng Nhật Bản.
Ngày 25/9/2007: Ông Abe giải tán nội các. Ông Yasuo Fukuda trở thành Thủ tướng.
Ngày 26/12 /2012: Ông Abe được quốc hội Nhật Bản bầu làm Thủ tướng.
Ngày 26/12/2013: Ông Abe đến thăm đền thờ Yasukuni ở Tokyo - vốn được coi là biểu tượng của quá khứ quân phiệt Nhật Bản, làm thổi bùng làn sóng chỉ trích và lên án của các nước láng giềng.
Ngày 14/12/2014: Ông Abe giành chiến thắng vang dội trong cuộc tái tranh cử.
Ngày 14/8/2015: Trong bài phát biểu kỷ niệm 70 năm Chiến tranh Thế giới thứ hai, ông Abe bày tỏ sự hối hận về sự tham gia của Nhật Bản trong cuộc chiến nhưng không đưa ra lời xin lỗi.
Ngày 27/12/2016: Ông Abe trở thành Thủ tướng Nhật Bản đầu tiên đến thăm Trân Châu Cảng cùng tổng thống Mỹ đương nhiệm là ông Barack Obama. Ông Abe cũng là người đầu tiên đến thăm Đài tưởng niệm USS Arizona.
Ngày 3/5/2017: Ông Abe đặt mục tiêu sửa đổi Hiến pháp và bản Hiến pháp sửa đổi mới bắt đầu có hiệu lực từ năm nay, 2020.
Ngày 25/9/2017: Ông Abe kêu gọi một cuộc bầu cử nhanh chóng để tận dụng các cuộc thăm dò dư luận. Ông Abe giải tán Hạ viện ba ngày sau đó.
Ngày 22/10/2017: Liên minh cầm quyền của Thủ tướng Abe giành được đa số phiếu bầu với hơn 2/3 trong tổng số 465 ghế của Quốc hội.
Ngày 22/7/2019: Ông Abe tuyên bố chiến thắng trong cuộc bầu cử sau khi các cuộc thăm dò cho thấy đảng của ông đã giành được đa số ghế trong Thượng viện. Hiện ông được coi là Thủ tướng tại vị lâu nhất của đất nước.
Phản ứng của các chính trị gia
Các quan chức hàng đầu của các đảng cầm quyền và đối lập của Nhật Bản đã bình luận về quyết định từ chức của Thủ tướng Abe Shinzo.
Yamaguchi Natsuo, Chủ tịch đảng Công minh - đối tác liên minh của LDP, nói với kênh truyền hình NHK rằng ông Abe đã nói với ông về việc sẽ từ chức. Song điều này xảy ra quá đột ngột
Chính trị gia Azumi Jun nói với các phóng viên rằng ông rất ngạc nhiên. Nếu những gì được báo cáo là đúng, thì ông Abe có thể đã ở trong tình trạng sức khỏe tồi tệ hơn những gì mọi người đã nghĩ. Ông cũng nói rằng tác động của việc từ chức là rất lớn và nó sẽ thay đổi hoàn toàn tình hình chính trị ở Nhật Bản.
Chốt phiên hôm nay, thị trường chứng khoán Nhật Bản đã có sự tác động đáng kể. Ảnh: AFP
Thị trường và người dân Nhật Bản cũng bất ngờ trước thông tin này
Theo Reuters, chỉ số Nikkei chuẩn của Nhật Bản giảm 1,4% xuống 22.882,65 điểm vào kết phiên giao dịch ngày hôm nay sau khi tin tức này được công bố. Đồng Yen tăng 0,3% so với USD.
Người dân ở Tokyo đã có những phản ứng trái chiều ngay sau khi thông tin được giới truyền thông chia sẻ.
Chị Saito, người dân Tokyo cảm thấy tiếc vì ông Abe từ chức. Ảnh -Reuters
"Ông ấy đang làm việc chăm chỉ để đối phó với dịch COVID-19. Nhưng gần đây ông ấy có vẻ mệt mỏi và tôi thấy khá lo lắng. Thật đáng tiếc quá", chị Kumiko Saito, nhân viên văn phòng 45 tuổi, cho biết.
Ông Sekine, người dân Tokyo, cũng không muốn ông Abe từ chức sớm. Ảnh: Reuters
"Tôi rất ngạc nhiên. Ông ấy trông thực sự mệt mỏi nhưng tôi không nghĩ rằng ông ấy sẽ đưa ra quyết định từ chức. Tôi ước ông ấy có thể làm việc và ở lại trên cương vị thủ tướng lâu hơn một chút", một nhân viên văn phòng khác, ông Kunio Sekine cũng đồng tình.
Người dân Nhật Bản bất ngờ trước quyết định của ông Abe. Ảnh: AFP
Ông Abe đã chiến đấu với căn bệnh viêm loét đại tràng trong nhiều năm và hai lần đến bệnh viện trong vòng một tuần gần đây đã làm dấy lên những câu hỏi về việc liệu ông có thể tiếp tục công việc cho đến khi kết thúc nhiệm kỳ lãnh đạo đảng cầm quyền vào tháng 9/2021 hay không. Và rõ ràng, câu trả lời đã được đưa ra vào chiều nay.
Di sản của ông Abe Shinzo
Abenomics
Khi ông Abe được bầu vào nhiệm kỳ thứ hai năm 2012, Nhật Bản đang ở trong tình trạng suy thoái kinh tế sau nhiều thập kỷ trì trệ. Ông đã sớm đưa ra một thử nghiệm lớn thường được gọi là "Abenomics", bao gồm ba ưu tiên chính được gọi là - kích thích tiền tệ, tăng chi tiêu chính phủ và tái cơ cấu nền kinh tế - mà các đồng minh của ông cho là đã phục hồi nền kinh tế đất nước và nâng cao niềm tin của người tiêu dùng và nhà đầu tư.
"Nhật Bản không còn là Nhật Bản của quá khứ", ông Abe nói vào tháng 1 năm 2020.
CNN nhận định, bất kỳ thành công nào của Abenomics phần lớn đều nằm trong việc tránh tiếp tục suy giảm, hơn là dẫn đến một sự bùng nổ kinh tế. Vì nền kinh tế lớn thứ ba thế giới vẫn dễ bị tác động trong suốt thời gian ông nắm quyền. Nhật Bản thậm chí còn chìm sâu vào suy thoái kinh tế kể từ khi dịch COVID-19 bùng phát.
Một yếu tố chính đã khiến ông Abe gặp nhiều khó khăn trong thời gian ông nắm quyền là dân số già đi nhanh chóng.
Dân số Nhật Bản đang già hóa nhanh chóng. Ảnh: Insider
Hơn một phần ba dân số Nhật Bản trên 65 tuổi và quốc gia này ghi nhận tỷ lệ sinh ở mức thấp kỷ lục vào năm 2019. Sự suy giảm nhân khẩu học của đất nước có nghĩa là một nhóm lao động bị thu hẹp lại để hỗ trợ một nhóm dân số già ngày càng cần được chăm sóc sức khỏe và hỗ trợ lương hưu.
Mặc dù vậy, Nhật Bản của ông Abe đã nới lỏng các quy định nhập cư đối với lao động nước ngoài, điều này đã thúc đẩy lực lượng lao động. Các kế hoạch khôi phục tài khóa của đất nước đã không giải quyết được thực tế là tỷ lệ nợ trên GDP của Nhật Bản vẫn cao nhất trong số các nước công nghiệp phát triển.
Ông Abe đề cao sự cần thiết phải cải cách phong cách làm việc, chỉ trích việc không ưu tiên sử dụng nguồn nhân lực là nữ giới và cam kết thu hẹp khoảng cách trong lực lượng lao động bằng "Womenomics".
Kết quả hỗn hợp về ngoại giao
Ông Abe và ông Trump thường xuyên có những cuộc gặp thân mật để chơi golf. Ảnh: SCMP
Về mặt ngoại giao, thành tựu của Abe cũng rất khác nhau. Ông đã vun đắp mối quan hệ bền chặt với Washington - đồng minh truyền thống của Tokyo - và cố gắng xây dựng mối quan hệ cá nhân với Tổng thống Mỹ Donald Trump kể từ trước khi ông Trump trở thành chủ nhân của Nhà Trắng.
Trong một cuộc gặp không chính thức thời điểm đó, ông Abe đã ca ngợi liên minh Mỹ - Nhật và nói rằng ông muốn "xây dựng lòng tin" với Tổng thống mới. Ông ủng hộ mạnh mẽ đường lối cứng rắn ban đầu của Tổng thống Trump đối với vấn đề Triều Tiên, điều này phù hợp với xu hướng cứng rắn của ông Abe. Khả năng vun đắp mối quan hệ cá nhân với ông Trump thường được cho là một trong những lý do lớn nhất khiến Nhật Bản có thể tránh được một cuộc chiến thương mại với Mỹ.
Ngoại giao golf được cho giúp Nhật Bản không bị tác động bởi chiến tranh thương mại với Mỹ. Ảnh: WSJ
Nhưng khi mối quan hệ của Washington với Bình Nhưỡng nghiêng về ngoại giao, với việc cả ông Trump và Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in đều tổ chức hội nghị thượng đỉnh lịch sử với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un, ông Abe dường như bị bỏ rơi trong mối quan hệ với Mỹ.
Thành công và thất bại của Olympics Tokyo 2020
Olympics đã phải hoãn đến 2021 do dịch COVID-19. Ảnh: Bloomberg
Một trong những thành tựu lớn trong nước của ông Abe là bảo đảm Thế vận hội Olympic Tokyo 2020 không bị hủy bỏ, và kết quả là hoãn lại đến năm 2021.
Thành công hơn là việc ông Abe đã xử lý tốt quá trình thoái vị của Nhà vua Nhật bản Akihito.
Nhưng ông Abe cũng còn những tâm nguyện và trọng trách dang dở
Nhiệm kỳ của ông Abe còn hơn 1 năm nữa mới kết thúc. Ảnh : AFP
Ngày 24/8, Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo đánh dấu ngày cầm quyền thứ 2.799 liên tiếp, thời gian cầm quyền không gián đoạn lâu nhất trong lịch sử nước này.
Cũng với dấu mốc này, Thủ tướng Abe đồng thời trở thành nhà lãnh đạo tại nhiệm lâu thứ hai trong số các nhà lãnh đạo của Nhóm Các nền kinh tế phát triển (G7) chỉ sau Thủ tướng Đức Angela Merkel, người nhậm chức từ năm 2005.
Theo Chánh Văn phòng Nội các Nhật Bản Suga Yoshihide để có được thành quả trên là do những thành tựu mà ông Abe đã đạt được trong thời gian tại nhiệm, với các ưu tiên phát triển kinh tế và thực thi các chương trình tài chính, tài khóa và tái thiết các khu vực.
Mặc dù vậy, chặng đường còn lại của Thủ tướng Abe được cho là sẽ còn nhiều khó khăn cả về đối nội và đối ngoại.
Ứng phó đại dịch và phục hồi kinh tế
Một thực tế là những thành quả phục hồi kinh tế đạt được nhờ chính sách mà chính phủ của ông đề ra từ năm 2012, hay còn được biết đến là Abenomics, đã bị xóa mờ bởi đại dịch COVID-19 bùng phát ở Nhật Bản vào giữa tháng 1/2020.
Nhằm hạn chế sự lây lan của dịch bệnh, Thủ tướng Abe đã ban bố tình trạng khẩn cấp ở 7 tỉnh, thành vào ngày 7/4 và mở rộng phạm vi áp dụng ra toàn quốc vào ngày 16/4. Mặc dù biện pháp này giúp hạn chế sự lây lan của dịch bệnh nhưng nó đã giáng một đòn nặng nề vào nền kinh tế khi hoạt động sản xuất - kinh doanh bị đình trệ, chi tiêu dùng của các hộ gia đình và chi đầu tư của khối doanh nghiệp giảm mạnh. Các số liệu thống kê cho thấy chỉ trong các tháng 4 và 5/2020, chi tiêu dùng của các hộ gia đình đã giảm kỷ lục tương ứng 11,1% và 16,2% so với cùng kỳ năm trước.
Tuần trước, dữ liệu chính phủ cho thấy GDP của Nhật Bản trong quý II/2020 chỉ đạt 485.000 tỷ Yen (4.600 tỷ USD), giảm 27,8% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là mức sụt giảm mạnh nhất trong vòng 40 năm được ghi nhận sau khi các hoạt động kinh tế của nước này bị hạn chế vì đại dịch.
Sửa đổi Hiến pháp và thúc đẩy ngoại giao
Việc hoàn thành sửa đổi hiến pháp trước khi nhiệm kỳ lãnh đạo Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền kết thúc vào tháng 9 năm sau cũng là mục tiêu của Thủ tướng Abe. Trong năm 2015, ông Abe từng diễn giải lại hiến pháp để mở rộng vai trò của quân đội. Theo đó, Lực lượng Phòng vệ (SDF) có thể tham chiến hỗ trợ đồng minh theo quyền phòng vệ tập thể.
Giờ đây, nhà lãnh đạo Nhật Bản cho rằng cần phải đưa SDF vào hiến pháp để ghi nhận những đóng góp của lực lượng này. Tuy nhiên để đạt được mục tiêu sửa đổi hiến pháp, Thủ tướng Abe cần phải có sự ủng hộ của 2/3 nghị sĩ tại lưỡng viện quốc hội. Sau đó, nhà lãnh đạo này phải tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý trong vòng từ 60 - 180 ngày và cần đạt được ít nhất 50% phiếu ủng hộ.
Về chính sách đối ngoại, Nhật Bản sẽ phải thúc đẩy những nỗ lực ngoại giao để bảo vệ các lợi ích quốc gia Nhật Bản như ký kết hiệp ước hòa bình với Nga để chính thức chấm dứt tình trạng thù địch từ Chiến tranh Thế giới thứ hai. Bên cạnh đó, chính phủ Nhật Bản cũng đang phải đối mặt với các mối quan hệ gai góc với các nước láng giềng như căng thẳng ngoại giao và kinh tế giữa Hàn Quốc và Nhật Bản, vấn đề Triều Tiên, quan hệ với Trung Quốc...
Còn quá sớm để nói về thời kỳ hậu Abe
Có thể nói, đặc thù của chính trường Nhật Bản là "cha truyền con nối", những ứng cử viên cho vị trí lãnh đạo đất nước sẽ nhận được sự ủng hộ của thành viên trong nội bộ Đảng, chứ không phải từ lá phiếu bầu của người dân.
Do đó, một người muốn thay thế ông Abe Shinzo cho vị trí Thủ tướng đều phải có thâm niên chính trị lâu dài, có các mối quan hệ và sự ủng hộ từ các chính trị gia. Đây cũng là câu trả lời cho việc tại sao không có gương mặt trẻ nào có thể "chen chân" vào những vị trí quan trọng trong nội các Nhật Bản.
Vào thời điểm ông Abe được bầu làm thủ tướng, ông 52 tuổi. Đây là một độ tuổi khá cao so với Mỹ.
Tờ Channel News Asia đã điểm lại những gương mặt có thể thay thế ông Abe trong thời gian tới.
Bộ trưởng Tài chính Nhật Bản Taro Aso
Thứ nhất, Bộ trưởng Tài chính Taro Aso, 79 tuổi, người cũng kiêm nhiệm Phó Thủ tướng, là thành viên cốt cán trong chính quyền của ông Abe. Nếu không có sự đồng thuận rõ ràng về việc ai sẽ kế nhiệm ông Abe, các nhà lập pháp Đảng LDP có thể bầu ông Aso làm lãnh đạo tạm thời.
Cựu Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Shigeru Ishiba
Thứ hai, ông Shigeru Ishiba, 63 tuổi, một cựu Bộ trưởng Quốc phòng theo đường lối cứng rắn. Ông từng chỉ trích mức lãi suất cực thấp của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản vì đã làm tổn thương các ngân hàng trong khu vực và kêu gọi tăng chi tiêu cho các dịch vụ công để khắc phục tình trạng bất bình đẳng đang gia tăng.
Cựu Ngoại trưởng Fumio Kishida
Thứ ba, ông Kishida Fumio, 63 tuổi, từng là Ngoại trưởng dưới thời ông Abe từ năm 2012 đến năm 2017. Ông Kishida xuất thân từ một trong những phe ôn hòa hơn của đảng và được coi là người ít quan tâm đến việc sửa đổi Điều 9 của hiến pháp thời hậu chiến hơn ông Abe. Ông Kishida đã nói rằng chính sách tiền tệ siêu dễ dãi của BOJ "không thể tiếp diễn mãi mãi".
Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Taro Kono
Thứ tư, Bộ trưởng Quốc phòng Taro Kono, 56 tuổi, nổi tiếng với lập trường cứng rắn trong quan hệ với Hàn Quốc thời chiến tranh. Được đào tạo tại Đại học Georgetown và là người thông thạo tiếng Anh, trước đây ông từng là Bộ trưởng Ngoại giao và Bộ trưởng cải cách hành chính.
Ông Yoshihide Suga trong buổi công bố niên hiệu mới Lệnh Hòa
Thứ năm, Yoshihide Suga, 71 tuổi, một chính trị gia tự lập và trung thành kể từ nhiệm kỳ Thủ tướng đầy khó khăn của ông Abe vào năm 2006 và 2007, là một trong số các đồng minh đã thúc đẩy ông Abe tái tranh cử vào năm 2012. Ông Abe đã chọn ông Suga làm Chánh văn phòng nội các, đóng vai trò là người phát của chính phủ và điều phối các chính sách.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!