Phiên tòa dự kiến sẽ khép lại một vụ việc gây tranh cãi quốc tế và phức tạp hàng đầu trong hơn 10 năm qua. Nhà sáng lập WikiLeaks Julian Assange đã đạt được thỏa thuận nhận tội để chấm dứt việc bị giam giữ tại Anh, cho phép ông trở về quê hương Australia và khép lại một cuộc hành trình pháp lý kéo dài nhiều năm.
Năm 2010, ông Jiulian Assange đã gây chấn động thế giới khi công bố hàng trăm nghìn tài liệu mật quân sự Mỹ liên quan đến chiến tranh Afghanistan và Iraq. Đây được coi là vụ rò rỉ an ninh nghiêm trọng nhất trong lịch sử quân đội Mỹ. Bên cạnh tài liệu quân sự, WikiLeaks còn tiết lộ hàng loạt bức điện ngoại giao nhạy cảm.
Tháng 12/2010, ông Julian Assange bị bắt ở Anh vì cáo buộc hiếp dâm tại Thụy Điển - cáo buộc mà ông đã phủ nhận ngay sau đó.
Từ tháng 6/2012 - 4/2019, ông Julian Assange tị nạn tại Đại sứ quán Ecuador ở London, Anh. Tuy nhiên, sau gần 7 năm, vào tháng 4/2019, Chính phủ Ecuador đã trục xuất ông Assange và cảnh sát Anh đã bắt giữ ông ngay trên bậc thềm Đại sứ quán. Mặc dù lúc đó các công tố viên Thụy Điển đã hủy bỏ vụ tấn công tình dục, nhưng một tòa án ở Anh vẫn kết tội ông Assange vi phạm các điều kiện bảo lãnh và kết án 50 tuần tù. Mặc dù đã thụ án được một thời gian dài nhưng ông Assange vẫn bị giam ở Belmarsh kể từ đó.
Sau khi bị bắt ở London, các công tố viên Mỹ nhanh chóng tiết lộ bản cáo trạng niêm phong buộc tội ông Assange âm mưu đột nhập vào mạng máy tính mật của Lầu Năm Góc và tìm cách dẫn độ. Vài tuần sau, Bộ Tư pháp Mỹ dưới thời chính quyền Tổng thống Donald Trump công bố bản cáo trạng thay thế thứ hai buộc tội ông Assange thêm 17 tội danh vi phạm Đạo luật gián điệp.
Chính quyền Tổng thống Joe Biden sau đó vẫn tiếp tục theo đuổi các cáo buộc về Đạo luật gián điệp và sau nhiều năm thách thức pháp lý, ông Assange dường như đã tiến gần hơn đến việc dẫn độ trong năm qua. Vào tháng 5, Tòa án Tối cao Anh ra phán quyết ông Assange có cơ sở để một lần nữa kháng cáo chống lại nỗ lực dẫn độ ông của Chính phủ Anh - động thái một lần nữa kéo dài cuộc chiến pháp lý.
Trong diễn biến mới nhất, theo hồ sơ tại Tòa án quận phía Bắc quần đảo Mariana của Mỹ được công bố hôm 25/6, ông Assange đã đồng ý nhận tội danh hình sự về việc âm mưu lấy và tiết lộ các tài liệu mật về quốc phòng của Mỹ - được cho là sẽ kết thúc hành trình pháp lý kéo dài hơn 10 năm của nhà sáng lập Wikileaks.
Điều được dư luận quan tâm chính là Thỏa thuận pháp lý đối với ông Julian Assange vừa được Tòa án quận phía Bắc quần đảo Mariana đưa ra.
Theo Reuters, để được tại ngoại, ông Assange phải ký một thỏa thuận với Bộ Tư pháp Mỹ về việc sẽ nhận tội vi phạm Đạo luật Tình báo của Mỹ do tiết lộ bí mật quân sự của Washington liên quan đến các cuộc chiến ở Afghanistan và Iraq. Với thỏa thuận này, ông Assange dự kiến sẽ được tuyên án 62 tháng tù giam trong phiên xử diễn ra trên đảo Saipan vào sáng 26/6 (theo giờ địa phương).
Thời gian 5 năm ông Assange ngồi tù tại Anh được tính vào án trên, do đó, dự kiến ông sẽ được trở về Australia sau khi kết thúc phiên xử.
Trong thông báo mới nhất vào sáng 25/6, WikiLeaks cho biết ông Assange đã rời nhà tù Anh và bay khỏi nước này trước khi tới quần đảo Bắc Mariana.
Liên quan tới vụ việc, giới chức Australia cho biết đang tiếp tục theo sát, đồng thời mong muốn sớm đưa công dân của mình trở về nước. Trong khi đó, một số chuyên gia nhận định đây được xem là giải pháp phù hợp khép lại vụ việc nhạy cảm.
Thủ tướng Australia Anthony Albanese tuyên bố: "Chính phủ Australia nắm được thông tin về việc ông Julian Assange - công dân Australia - đang có các thủ tục pháp lý được lên lịch tại Mỹ. Vụ việc này rất quan trọng, tế nhị, các thủ tục tố tụng vẫn đang diễn ra. Cao ủy Vương quốc Anh và Đại sứ Mỹ tại Australia cũng đang hỗ trợ cho chúng tôi. Chúng tôi cho rằng vụ việc đã kéo dài quá lâu và chúng tôi sẽ sử dụng các kênh thích hợp để có thể hỗ trợ vụ việc đi đến một kết quả tích cực để đưa ông Julian Asange trở về Australia".
Bà Cindy Cohn - Giám đốc điều hành Electronic Frontier Foundation - nói: "Tôi nghĩ rằng bất kể điều này có ý nghĩa gì đối với ông Assange, điều này là một sự việc không hay đối với Mỹ. Việc truy tố này lẽ ra không nên xảy ra. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử 100 năm của Đạo luật Gián điệp, một nhà báo hoặc một người nào đó làm báo, một người nào đó tham gia vào hoạt động báo chí đã bị truy tố theo Đạo luật Gián điệp về cơ bản là nhận thông tin và truyền đạt thông tin".
Ông Barnaby Joyce - nhà lập pháp đối lập Australia - cho biết: "Vấn đề đối với tôi là tính chất ngoại giao của vụ việc. Ông ấy không phải là công dân Mỹ. Ông ta không ở Mỹ khi vụ việc xảy ra như những gì được nêu ra. Julian không đánh cắp thông tin".
Ông Eric Tucker thuộc hãng thông tấn AP nhận xét: "Tôi nghĩ thỏa thuận này là sự thừa nhận rằng đây là một vụ án rất phức tạp, thực sự vượt ra ngoài biên giới quốc tế. Và tôi nghĩ đó là một trong những điều thực sự khiến vụ việc này trở nên đáng chú ý. Đây thực sự là một cách để kết thúc câu chuyện này".
Theo đánh giá của các chuyên gia, nhà phân tích chính trị, vụ việc liên quan nhà sáng lập Wikileaks có thể vẫn chưa kết thúc bởi đây là một câu chuyện phức tạp, phản ánh những xung đột giữa tự do báo chí và an ninh quốc gia.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!