Xâm hại tình dục trẻ em đang là vấn đề gây nhức nhối trong dư luận thời gian qua. Các em nhỏ bị xâm hại đều non nớt nhưng đã phải chịu tổn thương sau khi trở thành nạn nhân. Vấn đề có thể ảnh hưởng đến các em như thế nào? Cha mẹ có con là nạn nhân cần làm gì để giúp trẻ vượt qua được giai đoạn bất ổn, hoảng loạn về tâm lý? Phóng viên VTV News đã có cuộc trò chuyện cùng nhà nghiên cứu tâm lý Nguyễn An Chất - Giám đốc Công ty tâm lý An Việt Sơn - về vấn đề này.
Thưa nhà nghiên cứu Nguyễn An Chất, trong thời gian qua dư luận rất bức xúc trước vấn đề xâm hại tình dục trẻ em. Nhiều ý kiến cho rằng, đây là một vấn đề đáng báo động, gây nhức nhối với cả xã hội. Cá nhân ông có ý kiến thế nào về vấn đề này?
- Qua các vụ việc gần đây, chúng ta có thể thấy điều không ngờ nhất là người xâm hại hay nghi phạm lại chính là người mà cha mẹ và các em tin tưởng. Đó là hàng xóm, là người thân quen chung sống cùng khu nhà. Thậm chí, có trường hợp kẻ xâm phạm chính là người thường xuyên gần gũi với nạn nhân.
Ngoài ra, dư luận cũng bức xúc trước một vụ xâm hại mà nghi phạm lại là thầy giáo. Trước đó, dư luận đã từng nhức nhối lên án một vụ việc ở trường học tại Cần Thơ, khi thầy giáo là người gạ gẫm học sinh nữ đổi tình lấy điểm. Điều đó cho thấy người làm về giáo dục trở thành nghi phạm xâm hại, quấy rối tình dục không phải là chuyện mới. Thực tế, kẻ xâm hại có thể là bất kỳ ai, dù là người xa lạ hay người quen.
Những kẻ có hành vi như vậy thể hiện sự đồi bại, mất nhân tính. Trong ngành tâm lý học, chúng tôi gọi những kẻ đó là biến thái. Những người xâm hại đã để mất đi lòng tự trọng, không còn nhận thức được giá trị của chính bản thân mình mà chỉ muốn thỏa mãn ham muốn thú tính.
Những kẻ xâm hại tình dục trẻ em thường được biết đến là những người có bệnh ấu dâm. Vậy có trường hợp nào mắc bệnh này bẩm sinh không?
- Theo tôi được biết, bệnh này không có trường hợp bẩm sinh. Thông thường, việc giao phối hay quan hệ tình dục ở các loài đều nhằm mục đích duy trì nòi giống. Còn đối với con người, quan hệ tình dục không đơn thuần chỉ vì mục đích cơ bản đó mà còn có mục đích hưởng thụ. Con người có nhận thức rõ ràng trong việc phân định đối tác quan hệ của mình. Do đó, những kẻ xâm hại là những người để bản năng thú tính chi phối hành vi và ham muốn trở nên lệch lạc.
Nhiều người Việt Nam vẫn có quan niệm sai lầm khi cho rằng, các nước phương Tây thường có suy nghĩ thông thoáng hơn về quan hệ nam nữ và chuyện quan hệ tình dục. Nhưng thực tế, mỗi nước đều có những quy định luật pháp nghiêm minh, trong đó có những quy định xử phạt liên quan đến quan hệ tình dục không đúng đắn. Chẳng hạn, vụ việc nghệ sĩ Minh Béo có hành động ấu dâm ở Mỹ cũng đã bị lên án kịch liệt và bị trừng phạt theo luật pháp của Mỹ.
Đối với các nạn nhân nhỏ tuổi, vấn đề xâm hại tình dục gây ra những ảnh hưởng nặng nề như thế nào?
- Các em nhỏ bị xâm hại tình dục có thể mang tâm lý sợ sệt và nỗi ám ảnh suốt đời. Các em phải chịu sự chấn động về tâm lý quá lớn, chúng tôi gọi đó là sang chấn tâm lý. Việc bị xâm hại khiến các em trở nên đau đớn, tổn thương không chỉ về thể xác mà còn về tinh thần.
Đặc biệt, khi bị chính người thân quen xâm hại, các em có thể trở nên đa nghi, bất an và nhạy cảm hơn. Điều đó ảnh hưởng rất lớn đến lòng tin của các em đối với những người quanh mình, thậm chí là người thân thuộc nhất.
Khi ở độ tuổi lớn hơn, các em sẽ cảm thấy khó khăn trong việc tiếp xúc với bạn khác giới và khó đùa nghịch, vui chơi bình thường như các bạn cùng trang lứa. Tính cách các em từng bị xâm hại có thể trở nên rụt rè, khép kín hơn bởi sự tổn thương có thể biến thành nỗi đau âm ỉ trong tâm hồn các em. Vì thế, các em dễ mang tâm lý căng thẳng, hoảng loạn khi có những động chạm thông thường vào cơ thể, đặc biệt khi yêu ai đó. Trầm cảm là điều dễ xảy ra với các em bị rối loạn tâm lý và nhiều lần bị chấn động mạnh.
Đến tuổi trưởng thành, các em có thể băn khoăn, trăn trở không biết tình yêu mình đang nhận được có thật không, hay đó cũng chỉ là người đang lợi dụng để xâm hại mình. Các em cũng có thể sợ sệt chính người yêu của mình. Thậm chí, khi đã kết hôn, người từng bị xâm hại vẫn có thể mang tâm lý lo sợ nếu chồng, gia đình nhà chồng biết chuyện trong quá khứ của mình, băn khoăn không biết họ đối xử với mình như thế nào, không biết mình có con bình thường được không.
Các em nhỏ bị xâm hại tình dục có thể gặp những khó khăn trong quá trình điều trị và vượt qua giai đoạn bất ổn về tâm lý. Vậy những gia đình có con là nạn nhân cần lưu ý điều gì để giúp các em ổn định hơn?
- Những người thân thiết sống cùng các em tốt nhất không nên nhắc lại vấn đề các em bị xâm hại tình dục, đây là điều tối quan trọng. Việc không nhắc đến hay khơi sâu về chuyện này không phải để giúp các em lãng quên, mà để không tái hiện nỗi sợ hãi về tình dục in hằn trong tâm hồn.
Trong trường hợp nạn nhân bị người lạ xâm hại vì bị dụ dỗ bởi của ngon vật lạ, cha mẹ không được quở trách, đổ lỗi cho con. Thay vào đó, cha mẹ cùng người thân nên cố gắng động viên, khen ngợi các em qua những điều nhỏ nhặt, giúp các em bớt đi tâm lý căng thẳng, rối loạn.
Cha mẹ nên khuyến khích các em tiếp tục giao lưu với những người quanh mình, giúp con có cơ hội gặp gỡ, kết bạn với những người bạn tốt. Đồng thời, cha mẹ cần dạy các em cách tự bảo vệ bản thân, nhận thức về giới hạn gần gũi với những người khác ra sao, học cách tỏ thái độ kiên quyết trước những thứ mà người lạ đưa cho. Ngoài ra, các em cần ghi nhớ số điện thoại của cha mẹ cũng như những người thân thiết, các số điện thoại khẩn cấp để liên hệ khi cần thiết.
Công tác điều tra, truyền thông trong vấn đề xâm hại tình dục cũng nên diễn ra cẩn trọng, tránh không khơi gợi nhiều nỗi đau của các em. Việc khơi gợi và đề cập nhiều về xâm hại tình dục có thể khiến nạn nhân thêm tổn thương, ám ảnh thêm nặng nề. Thậm chí, việc đó có thể làm các em bị tổn thương lần nữa.
Vì thế, với nạn nhân nhỏ tuổi, mỗi người trong số chúng ta cần có hành động hết sức nhẹ nhàng, tinh tế, thể hiện rõ tình thương yêu dành cho các em.
Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam tại TV Online!