Những năm gần đây quan hệ hai nước phát triển nhanh, mạnh. New Zealand coi trọng quan hệ với Việt Nam và coi Việt Nam là nhân tố quan trọng trong chính sách đối với khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Việt Nam và New Zealand thiết lập quan hệ Đối tác toàn diện (9/2009); ký Chương trình hành động giai đoạn 2013-2016 triển khai quan hệ Đối tác toàn diện (2013), ra Tuyên bố chung nhất trí tăng cường và làm sâu sắc hơn quan hệ Đối tác toàn diện hướng tới Đối tác chiến lược (3/2015).
Trong chuyến thăm chính thức New Zealand của Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh (01 - 03/12/2016), hai bên tiếp tục khẳng định tinh thần hướng tới Đối tác Chiến lược, hai bên đã hoàn tất việc soạn thảo và ký Chương trình Hành động giai đoạn 2017-2020 bên lề Hội nghị Cấp cao APEC 2017.
Về kinh tế, thương mại, đầu tư, kim ngạch thương mại hai chiều tăng đều qua các năm, từ 300 triệu USD năm 2009 tới 750 triệu USD năm 2013 (tốc độ tăng bình quân khoảng 20%/năm). Năm 2014 đạt hơn 800 triệu USD, 2015 đạt hơn 700 triệu USD và năm 2016 đạt xấp xỉ 707 triệu USD (ta xuất 358 triệu USD và nhập 349 triệu USD). Năm 2017, kim ngạch thương mại hai chiều đạt hơn 900 triệu USD, trong đó Việt Nam xuất hơn 425 triệu USD và nhập hơn 401 triệu USD.
New Zealand là đối tác thương mại lớn thứ 31 của Việt Nam trong khi Việt Nam là đối tác lớn thứ 17 của New Zealand. Về đầu tư, tính đến nay, New Zealand có 28 dự án còn hiệu lực ở Việt Nam với tổng vốn đăng ký đạt khoảng 101,94 triệu USD, đứng thứ 41/120 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư tại Việt Nam. Việt Nam hiện là đối tác thương mại lớn thứ 14 của New Zealand, chiếm 1% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của New Zealand. Trong đó, Việt Nam là nhà xuất khẩu đứng thứ 16 vào thị trường New Zealand, tăng 3 bậc so với năm 2015 và là nhà nhập khẩu đứng 19 của New Zealand. Hiện Việt Nam có 6 dự án liên doanh đầu tư tại New Zealand với tổng vốn đăng ký là 25,62 triệu USD, tập trung vào các lĩnh vực như: công nghiệp chế biến, chế tạo; khách sạn và ăn uống; nông lâm nghiệp và thủy sản…
Về ODA, New Zealand dành cho Việt Nam vốn ODA ổn định và tăng dần theo từng năm, từ 3,2 triệu NZD tương đương 2,3 triệu USD năm tài chính 2003-2004 lên tới 10,5 triệu NZD bằng khoảng 7,4 triệu USD năm tài khóa 2012-2013 (trung bình khoảng trên dưới 10 triệu NZD tức khoảng 7 triệu USD/năm, qua các kênh song phương và đa phương); tập trung vào các lĩnh vực phát triển nguồn nhân lực, giáo dụcđào tạo, phát triển nông nghiệp-nông thôn bền vững. New Zealand cam kết trong giai đoạn từ tháng 7/2015 đến tháng 6/2018 sẽ cung cấp cho Việt Nam 26,66 triệu NZ$ (tương đương 18,6 triệu USD).
Về an ninh, quốc phòng, Việt Nam và New Zealand duy trì trao đổi đoàn, hợp tác chia sẻ thông tin trong khuôn khổ Bản ghi nhớ hợp tác Quốc phòng (2013), Thỏa thuận giữa Cảnh sát New Zealand và Bộ Công an về hợp tác Phòng chống tội phạm xuyên quốc gia (2010) và tổ chức họp Nhóm Công tác hỗn hợp song phương 2 năm/lần nhằm đánh giá kết quả thực hiện.
New Zealand hỗ trợ Việt Nam tổ chức các khóa tập huấn về chống khủng bố, kỹ thuật hình sự và điều tra, phòng chống tội phạm rửa tiền, tội phạm công nghệ cao, y tế cứu thương chiến thuật. Hai bên hợp tác chặt chẽ trong khuôn khổ Interpol cũng như Tuyên bố chung ASEAN - New Zealand năm 2005 về hợp tác chống khủng bố quốc tế. Hai bên tiếp tục triển khai chương trình hỗ trợ đào tạo, nhất là tiếng Anh chuyên ngành Gìn giữ hoà bình, duy trì các chuyến thăm của tàu hải quân và cơ chế Đối thoại Quốc phòng song phương.
Về giáo dục đào tạo, hiện có gần 3.000 sinh viên Việt Nam đang học tại New Zealand (đứng thứ 9 trong các quốc gia có sinh viên); và mỗi năm khoảng 20 cán bộ các Bộ-ngành Việt Nam thụ hưởng học bổng ELTO, ELTSO, và ASEAN do Chính phủ New Zealand đài thọ. Hai nước đã ký Thỏa thuận Hợp tác về Giáo dục Đào tạo giai đoạn 2012-2015 (ký tháng 4/2012) và Thỏa thuận mới cho giai đoạn 2015-2018 (ký tháng 8/2015), Kế hoạch hợp tác chiến lược về giáo dục 2015-2017 (ký tháng 11/2015).
New Zealand tiếp tục cấp học bổng cho sinh viên, nghiên cứu sinh Việt Nam theo học các chuyên ngành khác nhau tại các trường Đại học của New Zealand, duy trì Chương trình đào tạo tiếng Anh cho cán bộ, quan chức cao cấp Việt Nam. Ngoài ra, New Zealand cũng giúp Việt Nam tổ chức các khóa đào tạo ngoại ngữ, kỹ năng phục vụ Hội nghị Cấp cao APEC 2017.
Về lao động, hai nước đã ký Thỏa thuận về Chương trình việc làm trong kỳ nghỉ (tháng 12/2011) và chính thức có hiệu lực từ tháng 7/2012.
Về giao thông vận tải, hai nước ký Hiệp định vận tải Hàng không song phương ngày 17/10/2003, có hiệu lực năm 2004, được sửa đổi vào tháng 3/2015 nhằm tăng cường an ninh, an toàn hàng không theo tiêu chuẩn mới của ICAO và tạo điều kiện thuận lợi cho hợp tác hàng không hai nước. Lượng khách du lịch New Zealand sang Việt Nam có tăng song chưa đáng kể, từ 18.400 người năm 2009 lên 49.175 người năm 2017. Từ tháng 6/2016, Hàng không New Zealand (Air New Zealand) khai trương đường bay thẳng Auckland - TP.HCM, góp phần thúc đẩy hợp tác kinh tế và giao lưu nhân dân hai nước.
Về nông nghiệp, Việt Nam và New Zealand đồng ý ưu tiên xem xét các yêu cầu tiếp cận thị trường đối với khoai tây (củ tươi dùng làm thương phẩm, củ giống), vẹm xanh của New Zealand và cá tra/basa, hoa cúc, hoa hồng, hoa huệ, chôm chôm, bưởi, vú sữa, nhãn của Việt Nam. Hiện mới có xoài và thanh long là mặt hàng hoa quả tươi duy nhất của Việt Nam được xuất vào thị trường New Zealand. New Zealand dự kiến sẽ kết thúc quá trình đánh giá rủi ro nhập khẩu đối với nhiều loại nông thủy sản của Việt Nam như chôm chôm, nhãn, vú sữa, bưởi vào năm 2021.
Về hợp tác đa phương, Việt Nam và New Zealand đều là thành viên của các tổ chức, diễn đàn khu vực, quốc tế quan trọng: Liên Hợp Quốc, WTO, APEC, ASEM và một số cơ chế hợp tác của ASEAN; ủng hộ, phối hợp chặt chẽ trong đàm phán, ký kết Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), thúc đẩy sớm kết thúc đàm phán Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), ứng cử làm thành viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc (New Zealand nhiệm kỳ 2015-2016, Việt Nam nhiệm kỳ 2008-2009 và 2020-2021).
New Zealand ủng hộ Việt Nam vào Ủy ban Kinh tế-Xã hội Liên Hợp Quốc (ECOSOC) 2016-2018, Hội đồng Chấp hành UNESCO 2015-2019, ủng hộ Việt Nam tổ chức thành công APEC 2017.
Ngoài ra, cộng đồng người Việt Nam tại New Zealand có khoảng hơn 5.000 người, chủ yếu sinh sống ở Auckland, Christchurch và Wellington. Đại bộ phận kiều bào có cuộc sống ổn định và tinh thần hướng về quê hương đất nước.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!