Ngành khai khoáng hiện đang đóng góp khoảng 10% tổng thu ngân sách quốc gia, riêng số thu tài nguyên năm 2014 đạt 38.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, việc quản lý khoáng sản lại tồn tại nhiều nghịch lý khi một lượng lớn khoáng sản được chuyển hóa thành tiền lại chảy vào túi của các doanh nghiệp thì nguồn thu của nhà nước sẽ thất thoát không nhỏ. Ngược lại, khi nhà nước siết chặt quản lý bằng cách tăng thuế và phí, không ít doanh nghiệp đã đóng cửa và thậm chí, chây ì không trả nợ.
Tỉnh Cao Bằng là địa phương có nhiều tài nguyên khoáng sản, đặc biệt là quặng sắt, thiết và vàng. Nhìn vào tiềm năng này, nhiều người đã tin rằng khoáng sản sẽ góp phần cải thiện đời sống kinh tế, xã hội của người dân. Thế nhưng, 2 năm gần đây, nhiều doanh nghiệp khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh đã phải đóng cửa, dẫn đến tình trạng nợ đọng thuế tài nguyên và phí bảo vệ môi trường.
Huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng có 7 điểm mỏ, tuy nhiên giờ đây, chỉ còn mỏ thiếc Tĩnh Túc còn hoạt động. Nguyên nhân được cho là do giá khoáng sản giảm sâu, cụ thể, giá thiếc thỏi hiện nay giảm tới 40%, giá quặng sát từ 950 nghìn/tấn xuống còn 550 nghìn/tấn. Tuy nói là còn khai thác nhưng thực tế, mỏ thiếc Tĩnh Túc cũng chỉ hoạt động cầm chừng để tạo công ăn việc làm cho công nhân. Lãnh đạo huyện Nguyên Bình lo ngại giá nếu mỏ thiếc đóng cửa vì giá khoáng sản giảm sâu, hàng trăm công nhân sẽ bị mất việc, ảnh hưởng không nhỏ tới an sinh xã hội.
Càng làm càng lỗ, tại tỉnh Cao Bằng nói riêng và nhiều địa phương khác nói chung, nhiều doanh nghiệp đã phải đóng cửa mỏ để không phải kê khai thuế. Một trong những kẽ hở của vấn đề quản lý thuế khoáng sản là phụ thuộc quá nhiều vào ý thức của doanh nghiệp, do doanh nghiệp tự kê khai, tự chịu trách nhiệm. Cơ quan thuế chỉ biết dựa trên số liệu kê khai của doanh nghiệp để tính thuế mà không có các nào để giám sát. Việc đánh giá doanh nghiệp nào khó khăn thực sự để tháo gỡ và doanh nghiệp nào cố tình chây ì nợ thuế vẫn còn nhiều bất cập.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam tại TV Online!