Thời gian qua, vụ việc một người dân tại Cần Thơ mang 100 USD đi đổi tại tiệm vàng bị phạt 90 triệu đồng đã gây xôn xao dư luận. Nhiều người không hiểu được lý do tại sao việc đổi ngoại tệ tại tiệm vàng lại bị xử phạt và còn rất mơ hồ về quy định của pháp luật về việc này.
Thông tư số 20/2011/TT-NHNN ngày 29/8/2011 cũng quy định rõ việc mua, bán ngoại tệ tiền mặt của cá nhân với tổ chức tín dụng được phép quy định địa điểm mua, bán ngoại tệ: "Việc mua ngoại tệ tiền mặt của cá nhân được thực hiện tại các địa điểm được phép bán ngoại tệ tiền mặt thuộc mạng lưới hoạt động của tổ chức tín dụng được phép phù hợp với quy định của pháp luật. Việc bán ngoại tệ tiền mặt của cá nhân được thực hiện tại các địa điểm được phép mua ngoại tệ tiền mặt thuộc mạng lưới hoạt động của tổ chức tín dụng được phép phù hợp với quy định của pháp luật và các đại lý đổi ngoại tệ của tổ chức tín dụng được phép".
Như vậy, trong trường hợp của người bị xử phạt 90 triệu đồng sau khi đổi 100 USD, người này đã vi phạm pháp luật về hoạt động ngoại hối. Theo Nghị định 96/2014/NĐ-CP ngày 17/10/2014 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng, người này sẽ bị xử phạt theo điểm a, khoản 3, Điều 24, mục 7: Phạt tiền từ 80.000.000 - 100.000.000 đồng đối với hành vi mua, bán ngoại tệ tại tổ chức không được phép thu đổi ngoại tệ.
Ngoài ra, cửa hàng vàng mua, bán ngoại tệ trong trường hợp trên cũng đã bị tuyên phạt tồng số tiền 295 triệu đồng vì có vi phạm trong lĩnh vực tiền tệ, hoạt động mua bán sản xuất hàng giả hàng cấm. Trong đó, phạt 180 triệu đồng vì mua bán ngoại tệ tại tổ chức không được phép thu đổi ngoại tệ, mức phạt này căn cứ theo khoản b, điểm 5, Điều 24 của Nghị định 96/2014/NĐ-CP ngày 17/10/2014: Phạt tiền từ 150.000.000 - 200.000.000 đồng đối với hành vi thực hiện giao dịch hối đoái không đúng quy định của Ngân hàng Nhà nước.
Mua bán bằng ngoại tệ có vi phạm pháp luật?
Theo quy định, việc đổi ngoại tệ từ trước đến nay phải được thực hiện tại các địa điểm được nhà nước cấp phép, nhưng trên thực tế, khắp cả nước vẫn có rất nhiều đơn vị mua bán ngoại tệ dù không đủ điều kiện. Những trường hợp mua bán ngoại tệ trái pháp luật này sẽ bị xử phạt hành chính rất nặng nếu bị phát hiện.
Tuy nhiên, nhiều người vẫn thắc mắc, trong quá trình sinh hoạt mua bán hàng ngày, nếu có người mua hàng hóa và trả bằng ngoại tệ thì có được giao dịch mua bán không? Nếu dùng ngoại tệ để mua bán có bị xem là vi phạm pháp luật không?
Pháp lệnh ngoại hối số 28/2005/PL-UBTVQH ngày 13/12/2005 quy định: "Trên lãnh thổ Việt Nam, mọi giao dịch, thanh toán, niêm yết, quảng cáo của người cư trú, người không cư trú không được thực hiện bằng ngoại hối, trừ các giao dịch với tổ chức tín dụng, các trường hợp thanh toán thông qua trung gian gồm thu hộ, ủy thác, đại lý và các trường hợp cần thiết khác được Thủ tướng Chính phủ cho phép".
Như vậy, người dân đang sinh sống trên lãnh thổ Việt Nam không được sử dụng ngoại tệ để giao dịch. Những hoạt động mua bán, trao đổi ngoại tệ chỉ được thực hiện tại những đơn vị được Nhà nước cho phép.
Vậy người dân được phép đổi ngoại tệ ở đâu để không vi phạm pháp luật?
Nghị định 89/2016/NĐ-CP ngày 01/7/2016 quy định điều kiện đối với hoạt động đại lý đổi ngoại tệ, hoạt động cung ứng dịch vụ nhận và chi, trả ngoại tệ của tổ chức kinh tế quy định "Điều kiện để tổ chức kinh tế được Ngân hàng Nhà nước xem xét, cấp giấy chứng nhận đăng ký đại lý đổi ngoại tệ", gồm:
- Được thành lập hoặc đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật Việt Nam.
- Có địa điểm đặt đại lý đổi ngoại tệ tại một hoặc nhiều địa điểm theo quy định sau: Cơ sở lưu trú du lịch đã được cơ quan quản lý nhà nước về du lịch xếp hạng từ 3 sao trở lên; cửa khẩu quốc tế; khu vui chơi giải trí có thưởng dành cho người nước ngoài được cấp phép theo quy định pháp luật; văn phòng bán vé của các hãng hàng không, hàng hải, du lịch của nước ngoài và văn phòng bán vé quốc tế của các hãng hàng không Việt Nam; khu du lịch, trung tâm thương mại, siêu thị có khách nước ngoài tham quan, mua sắm.
- Có cơ sở vật chất đáp ứng được yêu cầu hoạt động của đại lý đổi ngoại tệ: Có nơi giao dịch riêng biệt (phòng hoặc quầy giao dịch không gắn liền với các hoạt động kinh doanh khác, chỉ chuyên làm dịch vụ đổi ngoại tệ); nơi giao dịch phải trang bị đầy đủ các phương tiện làm việc tối thiểu bao gồm điện thoại, máy fax, két sắt, bảng thông báo tỷ giá công khai, bảng hiệu ghi tên tổ chức tín dụng ủy quyền và tên đại lý đổi ngoại tệ.
- Nhân viên trực tiếp làm ở đại lý đổi ngoại tệ phải có giấy xác nhận do tổ chức tín dụng ủy quyền cấp, xác nhận đã được đào tạo, tập huấn kỹ năng nhận biết ngoại tệ thật, giả.
- Có quy trình nghiệp vụ đổi ngoại tệ, có biện pháp đảm bảo an ninh, an toàn trong quá trình đổi ngoại tệ.
- Được tổ chức tín dụng được phép ủy quyền làm đại lý đổi ngoại tệ.
- Một tổ chức kinh tế chỉ được làm đại lý đổi ngoại tệ cho một tổ chức tín dụng được phép và tổ chức kinh tế có thể thỏa thuận đặt đại lý đổi ngoại tệ ở một hoặc nhiều địa điểm trên địa bàn nơi tổ chức kinh tế có trụ sở chính hoặc chi nhánh.
Theo quy định của Ngân hàng nhà nước, các tổ chức tín dụng phải thông báo danh sách các địa điểm mua, bán ngoại tệ tiền mặt của toàn hệ thống trên trang thông tin điện tử của tổ chức tín dụng. Để biết chính xác địa điểm mua, bán ngoại tệ hợp pháp, người dân có thể truy cập website của các tổ chức tín dụng và thực hiện mua, bán ngoại tệ tại các địa điểm này để không bị xử phạt.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!